Εδώ και παραπάνω από μία δεκαετία, το κάπνισμα έχει αναγνωριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως μία χρόνια νόσος. Η σωματική εξάρτηση η οποία προκαλείται από τη νικοτίνη είναι διπλάσια από αυτήν που προκαλείται από την κοκαΐνη και απαιτεί ιατρική αντιμετώπιση, προκειμένου να καταφέρει ο καπνιστής να διακόψει και να αποφύγει τις ολέθριες επιπτώσεις της χρήσης καπνού στην υγεία του.
Το ποσοστό επιτυχίας διακοπής καπνίσματος χωρίς βοήθεια ανέρχεται στο 3-5%, το οποίο αυξάνεται σε 14% σε άτομα με πρόσφατη διάγνωση κακοήθειας ή προβλήματος υγείας που σχετίζεται άμεσα με τη χρήση του καπνού. Αντίστοιχα, στα Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος, τα αποτελέσματα στο έτος είναι από 35 έως 65%. Στα Ιατρεία της Ελλάδας, χρησιμοποιώντας συνδυαστική θεραπεία υποκατάστασης της νικοτίνης και βουπροπιόνη μαζί με συμπεριφορική θεραπεία, το ποσοστό διαμορφώνεται στο 65%.
Τα παραπάνω αναφέρθηκαν -μεταξύ άλλων- σε δημοσιογραφική ενημέρωση με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος (31/05).
«Υπάρχει τρόπος, μέσα σε τρεις μήνες, οι καπνιστές να διακόψουν. Κανένα χρόνιο νόσημα δεν έχει τόσο βραχυχρόνια, τόσο αποτελεσματική, τόσο ασφαλή και τόσο φθηνή θεραπεία», τόνισε η κ. Παρασκευή Κατσαούνου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πνευμονολογίας, Ιατρική Σχολή Ε.Κ.Π.Α, Υπεύθυνη Μονάδας Πνευμονολογίας και Αναπνευστικής Ανεπάρκειας Α΄ ΚΕΘ Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός», Μέλος του Δ.Σ. και Συντονίστρια της Ομάδας Εργασίας Διακοπής Καπνίσματος & Προαγωγής Υγείας της ΕΠΕ.
Ολέθριες οι επιπτώσεις στην υγεία
Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο του 2020, το 42% των Ελλήνων κάνει χρήση καπνικών προϊόντων και το 17% είναι πρώην καπνιστές, ποσοστά πολύ υψηλότερα από αυτά των Ευρωπαίων, που είναι 22% και 27%, αντίστοιχα.
Όπως ανέφερε η κ. Κατσαούνου, η κατανάλωση καπνού είναι η πρώτη αιτία καρκίνου που μπορεί να προληφθεί, με το 27% των καρκίνων να αποδίδονται στο κάπνισμα και 16 τύποι καρκίνων να σχετίζονται με αυτό, με κορυφαίο τον καρκίνο του πνεύμονα και άλλους καρκίνους (ουροδόχου κύστεως, παγκρέατος, ωοθηκών). Ακόμα και κακοήθειες στα παιδιά σχετίζονται με την έκθεσή τους σε παθητικό κάπνισμα, τόσο κατά την εγκυμοσύνη όσο και μετά τη γέννησή τους. «Σε καμία περίπτωση τα παραπάνω δεν πρέπει να αποτελούν στίγμα για τους καπνιστές, οι οποίοι ως εξαρτημένοι από τη νικοτίνη αποτελούν θύματα. Οφείλουμε να τους προσφέρουμε την ασφαλή και αποτελεσματική τρίμηνη θεραπεία (φαρμακευτική και συμπεριφορική) για τη χρόνια νόσο της εξάρτησης από τη νικοτίνη», υπογράμμισε η καθηγήτρια.
Καρκίνος του πνεύμονα: 7.000-8.000 νέα περιστατικά ετησίως
Κάθε χρόνο στην Ελλάδα διαγιγνώσκονται περίπου 7.000-8.000 περιστατικά καρκίνου του πνεύμονα, με το 80–90% αυτών να σχετίζονται άμεσα με τη χρήση του καπνού. Ακριβή στοιχεία σχετικά με το στάδιο στο οποίο ανιχνεύεται το καθένα από αυτά δεν υπάρχουν, όμως, όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα στοιχεία, παραπάνω από τα 2/3 είναι σε προχωρημένο στάδιο της νόσου. Αυτό σημαίνει ότι η χορήγηση της θεραπείας δεν μπορεί να προσφέρει ίαση, αλλά να παρατείνει τη διάρκεια ζωής. Ωστόσο, περίπου στο 80% των περιστατικών που διαγινώσκονται σε αρχικό στάδιο επιτυγχάνεται πενταετής επιβίωση.
Στην πρώιμη διάγνωση καθοριστικό ρόλο μπορεί να παίξει ο προσυμπτωματικός έλεγχος.
Προσυμπτωματικός έλεγχος – Οι υποψήφιοι
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης παρουσιάστηκαν και οι Κατευθυντήριες Οδηγίες και προτεινόμενη Διαδικασία Προσυμπτωματικού Ελέγχου του Καρκίνου του Πνεύμονα (ΠΕΚΠ) στην Ελλάδα, που κατήρτισαν η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ), η Ελληνική Ακτινολογική Εταιρεία (ΕΑΕ) και η Ελληνική Εταιρεία Χειρουργών Θώρακος-Καρδιάς-Αγγείων (ΕΕΧΘΚΑ), με την ενεργό συμμετοχή της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ).
Η προτεινόμενη διαδικασία για τον ΠΕΚΠ, η οποία θα υποβληθεί προς αξιολόγηση στο Υπουργείο Υγείας, είναι το αποτέλεσμα της 19μηνης διεπιστημονικής συνεργασίας της Ελληνικής Ομάδας Εργασίας για τον ΠΕΚΠ, η οποία απαρτίζεται από ομάδα 55 ειδικών επιστημόνων υγείας από όλη την Ελλάδα.
«Είναι η πρώτη φορά που ολοκληρώνεται στη χώρα μας μια συντονισμένη διεπιστημονική προσπάθεια που καθορίζει, με βάση τα ελληνικά δεδομένα, ποιοι υποψήφιοι και με ποιο τρόπο θα συμμετέχουν στον ΠΕΚΠ. Προτείνουμε να υποβάλλονται σε ΠΕΚΠ άτομα 50-80 ετών, νυν ή πρώην καπνιστές που έχουν διακόψει εντός 15ετίας και καπνίζουν/-αν 1 πακέτο τσιγάρα για 20 έτη ή περισσότερο. Η διαδικασία που παρουσιάσαμε σήμερα καθορίζει τον τρόπο προσέγγισης του κοινού, την πρόσβασή τους στον ΠΕΚΠ, τις προϋποθέσεις και τον τρόπο παροχής της υπηρεσίας από τους συνεργαζόμενους παρόχους, τις προδιαγραφές των ακτινολογικών εργαστηρίων και το μονοπάτι των συμμετεχόντων. Παράλληλα, προτείνουμε κριτήρια ποιότητας καθώς και διαδικασία ελέγχου ποιότητας και συντονισμού του ΠΕΚΠ», ανέφερε η κ. Γεωργία Χαρδαβέλλα, Πνευμονολόγος - Φυματιολόγος, Επιμελήτρια Α΄, Γ.Ν.Ν.Θ.Α. «Η Σωτηρία», Υπεύθυνη της Ομάδας Εργασίας Καρκίνου του Πνεύμονα της Ε.Π.Ε. και Πρόεδρος της Ομάδας Καρκίνου Πνεύμονα (Group 11.01) της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ERS).
Η προτεινόμενη διαδικασία
Στην παροχή όλων των σταδίων του ΠΕΚΠ από τους συνεργαζόμενους παρόχους καθώς και στις προϋποθέσεις για την παροχή της υπηρεσίας από κέντρα και ιατρικό προσωπικό, αναφέρθηκε ο κ. Ιωάννης Γκιόζος, Πνευμονολόγος - Φυματιολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης Ε.Κ.Π.Α, Ογκολογική Μονάδα ΓΠΠ, Γ.Ν.Ν.Θ.Α. «Η Σωτηρία», Μέλος της Διεθνούς Ένωσης για την Μελέτη του Καρκίνου Πνεύμονα και Υπεύθυνος της Ομάδας Εργασίας Καρκίνου του Πνεύμονα της Ε.Π.Ε. «Η αναγνώριση και παραπομπή ατόμων υψηλού κινδύνου για ΠΕΚΠ θα γίνεται από όλα τα επίπεδα παροχής φροντίδας (Πρωτοβάθμια, Δευτεροβάθμια, Τριτοβάθμια) ενώ η διενέργεια ΠΕΚΠ θα γίνεται από τριτοβάθμια κέντρα ή μονάδες (φορητές ή σταθερές). Η εκπαίδευση των συμμετεχόντων ιατρών θα αναφέρεται σε δύο επίπεδα: στην εκπαίδευση 1ου επιπέδου, η οποία απευθύνεται στους παραπέμποντες ιατρούς με στόχο να αναγνωρίζουν και να ενημερώνουν αντικειμενικά τα άτομα υψηλού κινδύνου για τα οφέλη ΠΕΚΠ και να συνδράμουν στη λήψη ενημερωμένης απόφασης, καθώς και στην εκπαίδευση 2ου επιπέδου, η οποία απευθύνεται σε ιατρούς (ακτινολόγους, πνευμονολόγους), που θα διενεργούν τον ΠΕΚΠ στα διαπιστευμένα κέντρα αναφοράς», ανέφερε ο κ. Γκιόζος.
Ο ΠΕΚΠ αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την εκπλήρωση μιας εκ των βασικών δεσμεύσεων της Χάρτας της κοινωνικής πρωτοβουλίας «Ανάσα Ζωής», που υλοποιεί η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, με την υποστήριξη της Johnson & Johnson. Η «Ανάσα Ζωής», από το 2020, εστιάζει στην ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση για την υγεία του πνεύμονα και την αξία του προληπτικού ελέγχου, καθώς επίσης και στην ενίσχυση των προσπαθειών για τη διακοπή του καπνίσματος.
