Με το τέλος της πανδημίας παρατηρήθηκε μεγαλύτερος αριθμός λοιμώξεων αναπνευστικού από διαφόρους λοιμογόνους παράγοντες, όπως ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV), ωστόσο η αιτιολογία είναι ακόμη αβέβαιη. Ο όρος «ανοσιακό χρέος» (“immunity debt ή immunity gap”) αναφέρθηκε για πρώτη φορά στη βιβλιογραφία το 2021, και ορίζεται ως η ελλιπής διέγερση του ανοσοποιητικού, είτε λόγω των μειωμένων κυκλοφορούντων αναπνευστικών ιών με τη χρήση μη φαρμακευτικών μέτρων πρόληψης, όπως η χρήση μάσκας, αντισηψίας κλπ, ή και λόγω της παράλληλης μείωσης του εμβολιασμού εναντίον άλλων λοιμώξεων κατά την πανδημία, και είχε προβλεφθεί ότι αυτό το «χρέος» θα αποπληρωθεί μετά το πέρας της πανδημίας.
Η Παθολόγος Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και ο Ιατρός Παναγιώτης Μαλανδράκης συνοψίζουν τα πρόσφατα δεδομένα που δημοσιεύθηκαν στο διεθνές περιοδικό JAMA.
Η «ετερόλογη ανοσία» και η «ανοσιακή κλοπή»
Οι κινεζικές αρχές ανακοίνωσαν τον Νοέμβριο του 2023, ότι μετά την άρση των προστατευτικών μέτρων, παρατηρήθηκε αύξηση στις λοιμώξεις του αναπνευστικού. Το ίδιο έχει παρατηρηθεί και διεθνώς. Το όφελος των εμβολίων, πέρα από την προστασία από ένα ορισμένο παθογόνο είναι και μία προστασία από άλλα διαφορετικά παθογόνα, μέσω μίας διαδικασίας που λέγεται «ετερόλογη ανοσία» (“heterologous immunity”). Ένας επιπρόσθετος όρος που χρησιμοποιήθηκε στη βιβλιογραφία είναι η «ανοσιακή κλοπή» (“immunity theft”), που είναι η μείωση της ανοσίας που οφείλεται στον ίδιο τον ιό SARS-CoV-2, αφήνοντας κάποιον ασθενή μετά από λοίμωξη COVID-19 πιο ευάλωτο σε μία επόμενη λοίμωξη. Η προσπάθεια τα προηγούμενα χρόνια να ελεγχθεί η πανδημία COVID-19, οδήγησε σε λιγότερες λοιμώξεις αναπνευστικού σε εκείνες τις χρονιές και αυτό με τη σειρά του αύξησε τον αριθμό των λοιμώξεων τα επερχόμενα έτη, ακολουθώντας τις βασικές αρχές της επιδημιολογίας των λοιμώξεων. Η χαμηλή επίπτωση του RSV κατά την πανδημία οδήγησε στη μείωση των αντισωμάτων των ενηλίκων που προστατεύουν από τη σοβαρή λοίμωξη. Τα νεογνά στηρίζονται στα αντισώματα της μητέρας για την προστασία τους. Ο ιός SARS-CoV-2 προκαλεί μία ανοσοκαταστολή μετά την οξεία λοίμωξη, κάτι που είναι γνωστό και με άλλες ιογενείς λοιμώξεις, καθώς το ανοσοποιητικό σύστημα χρειάζεται να «επιδιορθωθεί» μετά από τη λοίμωξη. Σύμφωνα με μελέτη στις ΗΠΑ, ο κίνδυνος για την εμφάνιση RSV λοίμωξης στα παιδιά που προηγουμένως είχαν νοσήσει με COVID-19 ήταν 6.4%, συγκριτικά με το 4.3% των παιδιών που δεν είχαν νοσήσει.
Η «μακροχρόνια COVID
Επιπρόσθετα, το ανοσοποιητικό σύστημα επηρεάζει και τη νόσο της μακροχρόνιας COVID-19 (“long COVID”) που απασχολεί αρκετά τη διεθνή βιβλιογραφία. Η μακροχρόνια COVID έχει αποδοθεί και στην χρόνια διέγερση του ανοσοποιητικού από την παρουσία αντιγόνου του ιού. Αυτή η διέγερση του ανοσοποιητικού επιβεβαιώθηκε και σε άλλες μελέτες ασθενών που ανάρρωσαν από σοβαρή νόσο COVID-19, στους οποίους μετρήθηκαν διαταραχές εκφράσεων γονιδίων των αιμοποιητικών κυττάρων, και αυξημένα μόρια φλεγμονής ακόμη και 1 έτος μετά τη νόσησή τους από τον ιό αυτό.
