Σύμφωνα με τα δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάθε χρόνο πάνω από 35.000 άτομα στην Ευρωπαϊκή Ένωση πεθαίνουν από λοιμώξεις που οφείλονται σε πολυανθεκτικά στελέχη μικροοργανισμών. Η θνησιμότητα που αποδίδεται σε αυτές τις λοιμώξεις είναι συγκρίσιμη με την συνολική θνησιμότητα στον γενικό πληθυσμό λόγω γρίπης, φυματίωσης και λοίμωξης HIV/AIDS.
Επίσης, σύμφωνα με τα δεδομένα που συλλέγονται, κάθε χρόνο 4,3 εκατομμύρια ασθενείς στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EU/EEA) εμφανίζουν τουλάχιστον μία λοίμωξη που σχετίζεται με τη φροντίδα υγείας (ΛΣΦΥ) κατά την παραμονή τους σε νοσοκομείο. Η χώρα μας καταγράφει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά αντιμικροβιακής αντοχής για συγκεκριμένα μικροβιακά στελέχη στην Ευρώπη, αυξημένη κατανάλωση αντιβιοτικών στην κοινότητα και υψηλή επίπτωση λοιμώξεων που σχετίζονται με τη φροντίδα υγείας.
Στα ελληνικά νοσοκομεία ήδη εφαρμόζονται ολοκληρωμένα προγράμματα που αφορούν την αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής και των ΛΣΦΥ. Το GRIPP-SNF είναι ένα Πανελλήνιο Πιλοτικό Πρόγραμμα για την Πρόληψη και τον Έλεγχο των Νοσοκομειακών λοιμώξεων και της Μικροβιακής αντοχής.
Πρόκειται για ένα πενταετές σχέδιο (2021-2026) που στοχεύει να μετατρέψει δέκα από τα μεγαλύτερα δημόσια νοσοκομεία στην Ελλάδα σε κόμβους βέλτιστων πρακτικών για την Πρόληψη & τον Έλεγχο των Λοιμώξεων (Infection Prevention & Control, IPC). Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα REVERSE, που ξεκίνησε το 2020 σε 8 ευρωπαϊκές χώρες με προϋπολογισμό 200 εκατομμυρίων ευρώ, στοχεύσει στη μείωση του προβλήματος της μικροβιακής αντοχής με συνεργατικές δράσεις. Στην Ελλάδα ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2022 σε 7 νοσοκομεία, με προϋπολογισμό 1.150.000 ευρώ και προβλέπεται να ολοκληρωθεί τον Ιούλιο του 2026.
Βελτίωση των δεικτών
Όπως επισημαίνει ο ΕΟΔΥ, τα αρχικά δεδομένα από τα δύο προγράμματα δείχνουν βελτίωση των δεικτών μικροβιακής αντοχής και επίπτωσης λοιμώξεων που σχετίζονται με τη φροντίδα υγείας σε κλινικές ή τμήματα που εφαρμόστηκαν ορθά οι βέλτιστες πρακτικές και τα σχετικά πρωτοκόλλα και οδηγίες.
Τον Απρίλιο του 2024 η χώρα μας, ύστερα από πρόσκληση του Υπουργείου Υγείας και του ΕΟΔΥ, δέχθηκε την επίσκεψη 5μελούς κλιμακίου του ECDC για τη διεξοδική και πολύπλευρη παρουσίαση και ανάλυση των παραμέτρων που σχετίζονται με την κατάσταση της αντιμικροβιακής αντοχής και των ΛΣΦΥ, σε όλο το φάσμα των υγειονομικών δομών και των εμπλεκόμενων φορέων και οργανισμών. Με τη συνεκτίμηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και αναγκών της χώρας μας και λαμβάνοντας υπόψη τις ευρωπαϊκές προτάσεις, ήδη επικαιροποιείται το Εθνικό Σχέδιο για την αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής.
Στο πλαίσιο των άμεσων παρεμβάσεων και με εξασφάλιση πόρων μέσω του Υπουργείου Υγείας από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, εντάσσονται δράσεις του ΕΟΔΥ, για την ουσιαστική ενίσχυση των επιτροπών νοσοκομειακών λοιμώξεων των νοσοκομείων της χώρας. Το έργο αφορά στην πρόληψη και τον έλεγχο των ΛΣΦΥ, καθώς και της μικροβιακής αντοχής (ΜΑ) και στοχεύει στην επιτήρηση των πιο συχνών ΛΣΦΥ, στην ανάπτυξη τεκμηριωμένων κατευθυντήριων οδηγιών για την πρόληψή τους.
Ήδη η 1η δράση που αφορά την ουσιαστική ενίσχυση των Επιτροπών Νοσοκομειακών Λοιμώξεων των νοσοκομείων βρίσκεται στο στάδιο αξιολόγησης των υποψήφιων και αναμένονται οι τοποθετήσεις των επιτυχόντων τον Δεκέμβριο 2024. Επίσης είναι σε εξέλιξη η 2η δράση που αφορά τη δημιουργία πρωτόκολλων επιτήρησης αντιμικροβιακής αντοχής και ΛΣΦΥ, τη συγγραφή κατευθυντήριων οδηγιών και ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού για την επιτήρηση, την πρόληψη και τον έλεγχο ΛΣΦΥ καθώς και την ορθή συνταγογράφηση των αντιμικροβιακών παραγόντων για θεραπεία και προφύλαξη.
Νέα μέθοδος υπολογισμού κατανάλωσης αντιβιοτικών
Ο ΕΟΔΥ έχει αναπτύξει νέα επιστημονική και αξιόπιστη μέθοδο υπολογισμού κατανάλωσης αντιβιοτικών στην κοινότητα, αξιοποιώντας τα δεδομένα της υποχρεωτικής ηλεκτρονικής συνταγογράφησης αντιβιοτικών στην κοινότητα. Αποτέλεσμα είναι η διαδικασία επιστημονικής παρέμβασης με στόχο την ποιοτική αναβάθμιση της συνταγογράφησης αντιβιοτικών, παρέχοντας νέα εργαλεία και επιλογές σε συγκεκριμένες ιατρικές ειδικότητες.
Η συμμετοχή του ΕΟΔΥ, ως φορέας υλοποίησης, στην κοινή Ευρωπαϊκή δράση για την αντιμικροβιακή αντοχή στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας One-HEALTH (JAM-RAI 2), δίνεται έμφαση στο τρίπτυχο της γνώσης, της δέσμευσης και της δράσης από κάθε έναν ξεχωριστά και από όλους μαζί στα πεδία της υγείας των ανθρώπων αλλά και των ζώων καθώς και του περιβάλλοντος, στο πλαίσιο της Ενιαίας Υγείας.
Το μήνυμα της ευαισθητοποίησης και λήψης δράσεων για την αντιμικροβιακή αντοχή και την ορθολογική χρήση αντιβιοτικών είναι επίκαιρο περισσότερο από ποτέ.
• Τα αντιβιοτικά λαμβάνονται μόνο όταν τα έχει συνταγογραφήσει ο γιατρός μας και για όλη τη διάρκεια της θεραπείας.
• Ποτέ δεν παίρνουμε μόνοι μας αντιβιοτικά ούτε τα μοιραζόμαστε με άλλους.
• Τα αντιβιοτικά δεν είναι παυσίπονα!
• Είναι αποτελεσματικά μόνο ενάντια στις λοιμώξεις από βακτήρια και όχι ενάντια στις ιώσεις, όπως κοινό κρυολόγημα, γρίπη και COVID-19.
• Τα αντιβιοτικά δε θα θεραπεύσουν τον πυρετό ή άλλα συμπτώματα των ιώσεων όπως ο πόνος.
Ευρωπαϊκή Ημέρα - Παγκόσμια Εβδομάδα Ευαισθητοποίησης για τα Αντιβιοτικά
Η 18η Νοεμβρίου έχει ορισθεί από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) ως Ευρωπαϊκή Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τα Αντιβιοτικά. Στόχος της είναι η προαγωγή της ευαισθητοποίησης για την ορθή χρήση αντιμικροβιακών φαρμάκων καθώς και η ενημέρωση για τον κίνδυνο της αντιμικροβιακής αντοχής, που αποτελεί μία από τις σοβαρότερες απειλές για τη Δημόσια Υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο.
Στο επίκεντρο τόσο της φετινής Ευρωπαϊκής Ημέρας όσο και της Παγκόσμιας Εβδομάδας Ευαισθητοποίησης για τα Αντιβιοτικά, που έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, βρίσκονται οι στόχοι που τέθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την κλιμάκωση των δράσεων σχετικά με την πρόληψη και αντιμετώπιση της αντιμικροβιακής αντοχής υπό το πρίσμα της Ενιαίας Υγείας.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχοντας ως έτος αναφοράς το 2019 για τα δεδομένα αντιμικροβιακής αντοχής, κατανάλωσης αντιβιοτικών και επίπτωσης λοιμώξεων, θέτει συγκεκριμένους στόχους με ορίζοντα το 2030. Οι προτεινόμενοι στόχοι αποτελούν έναν αποτελεσματικό τρόπο παρακολούθησης της προόδου προγραμμάτων επιτήρησης αντιμικροβιακής αντοχής και λοιμώξεων που σχετίζονται με τη φροντίδα υγείας.
Αναλυτικότερα οι στόχοι αφορούν:
- τη συνολική μείωση κατανάλωσης αντιβιοτικών στους ανθρώπους κατά 20% στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ ο σχετικός στόχος για την Ελλάδα είναι 27%,
- το ποσοστό των αντιβιοτικών που ανήκουν στην κατηγορία «Access», σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση του ΠΟΥ, να είναι τουλάχιστον 65% της συνολικής κατανάλωσης,
- τη συνολική μείωση της επίπτωσης μικροβιαιμιών που οφείλονται:
- σε ανθεκτικά στη μεθικιλλίνη στελέχη χρυσίζοντα σταφυλόκοκκου (MRSA) κατά 15%,
- σε ανθεκτικά στις κεφαλοσπορίνες 3ης γενιάς στελέχη Escherichia coli κατά 10%
- σε ανθεκτικά στις καρμπαπενέμες στελέχη Klebsiella pneumoniae κατά 5%
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την αντιμικροβιακή αντοχή μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του Οργανισμού εδώ.
