Τα απογοητευτικά ποσοστά εμβολιασμού των ενηλίκων με εμβόλια ρουτίνας στην Ελλάδα, καθώς και η υστέρηση που καταγράφεται στην διενέργεια των αναμνηστικών κυρίως δόσεων στα παιδιατρικά εμβόλια ρουτίνας, αποδεικνύουν πως η εμβολιαστική κόπωση που επήλθε μετά την πανδημία του κορονοϊού εξαπλώνεται με ταχύτατους ρυθμούς, δυστυχώς ακόμα και μεταξύ των επαγγελματιών υγείας. Γιατροί, φαρμακοποιοί και νοσηλευτές διστάζουν να μιλήσουν για προληπτικούς εμβολιασμούς στους πολίτες και παρουσιάζουν απογοητευτικά ποσοστά για τον αντιγριπικό εμβολιασμό, οι ίδιοι παρότι εργάζονται σε δομές υγείας με υψηλό μικροβιακό φορτίο. Αντίστοιχα απογοητευτική είναι η εικόνα στην κοινότητα, όχι μόνο για το εμβόλιο της γρίπης, αλλά και για το εμβόλιο του έρπητα ζωστήρα, με μόλις το 12% του προτεινόμενου πληθυσμού να έχει εμβολιαστεί.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασαν ο Πανελλήνιος Σύλλογος Επισκεπτών Υγείας και ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας, με αφορμή την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Ανοσοποίησης, δεν αρκεί να έχουμε ένα εξαιρετικό Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες και ταυτόχρονα να έχουμε την διαθεσιμότητα των εμβολίων και την κάλυψη του κόστους τους από τον ΕΟΠΥΥ, καθώς ένα εμβόλιο που παραμένει στη συσκευασία του δεν προστατεύει κανέναν.
Όπως επισημαίνει η γενική γραμματέας του Πανελλήνιου Συλλόγου Επισκεπτών Υγείας Δέσποινα Τοπάλη και στον παιδιατρικό πληθυσμό καταγράφεται υστέρηση στους προληπτικούς εμβολιασμούς. Για παράδειγμα, το εμβόλιο HPV που προστατεύει από μία σειρά καρκίνων (τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και άλλα 9 ογκολογικά νοσήματα) έχει κάνει έως τώρα το 54% των κοριτσιών και το 30% των αγοριών, για τα οποία η αποζημίωση του σκευάσματος έγινε σε δεύτερο χρόνο. Παρεμπιπτόντως, ο εμβολιασμός έναντι του HPV των εφήβων μετά την ηλικία των 15 ετών απαιτεί πλέον 2 μόνο δόσεις, αντί για 3, οπότε διενεργείται ευκολότερα.
Ο κίνδυνος επιστροφής της ιλαράς
Επίσης από το εμβόλιο MMR (ιλαράς, παρωτίτιδας και ερυθράς) η εμβολιαστική κάλυψη για την πρώτη δόση φτάνει σε ποσοστό 86% στον παιδικό πληθυσμό, ενώ για την δεύτερη δόση πέφτει στο 70%. «Την ίδια ώρα στην Ευρώπη είχαμε πέρσι 127.350 κρούσματα ιλαράς, αριθμό υπερδιπλάσιο σε σχέση με τα κρούσματα του 2023 και για να επιτευχθεί συλλογική ανοσία που προστατεύει την κοινότητα, στην περίπτωση της ιλαράς απαιτείται εμβολιαστική κάλυψη μεγαλύτερη του 95%» επισημαίνει η Μαρία Σακουφάκη, Πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Επισκεπτών Υγείας.
Η ιλαρά κατέγραψε σημαντική επιδημική έξαρση κατά τα έτη 2017-2018 στην πατρίδα μας, ενώ τώρα έρχονται ανησυχητικά σημάδια από την Αμερική όπου καταγράφονται για πρώτη φορά μετά από 20 χρόνια θάνατοι από ιλαρά. Οι φόβοι εντείνονται από το γεγονός ότι ο αμερικανός υπουργός Υγείας Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ είναι γνωστός αντιεμβολιαστής.
Οι ηλικιωμένοι έκαναν το «λάθος» αντιγριπικό εμβόλιο
Επιπλέον, φαίνεται εκ του αποτελέσματος και του μεγάλου αριθμού περιστατικών γρίπης που χρειάστηκαν νοσηλεία τους περασμένους μήνες καθώς και τους θανάτους από γρίπη, πως ένα μεγάλο μέρος των ηλικιωμένων και των υπερήλικων που πήγαν στο φαρμακείο να κάνουν το αντιγριπικό εμβόλιο, έκαναν το «λάθος» εμβόλιο για την περίπτωσή τους: Έκαναν δηλαδή το απλό εμβόλιο που γίνεται χωρίς συνταγογράφηση, ενώ λόγω του εξασθενημένου ανοσοποιητικού τους συστήματος έπρεπε να κάνουν το εμβόλιο με το ανοσοενισχυτικό, το οποίο όμως συνταγογραφείται.
Η αξία του εμβολιασμού σε αριθμούς
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της αξίας του εμβολιασμού αφορά την πολιομυελίτιδα. Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται ως ελεύθερη της συγκεκριμένης νόσου και το ιικό φορτίο που εντοπίζεται στα αστικά λύματα προέρχεται από τα στελέχη του ιού της πολιομυελίτιδας τα οποία εμπεριέχονται στο εμβόλιο.
Χάρη στους μαζικούς εμβολιασμούς έναντι της πολιομυελίτιδας, 20 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως δεν υπέστησαν αναπηρία, δεν κατέληξαν σε αναπηρικό αμαξίδιο και μπορούν να περπατούν. Από το 1974 έως και σήμερα οι εμβολιασμοί έχουν σώσει 154 εκατ. ζωές, δηλαδή 3 εκατ. ζωές ετησίως ή 6 ζωές κάθε λεπτό. Ωστόσο, παγκοσμίως 1 στα 7 παιδιά παραμένει ανεμβολίαστο και αν βελτιωθεί η παγκόσμια εμβολιαστική κάλυψη, 1,5 επιπλέον εκατ. θάνατοι από λοιμώδη νοσήματα μπορούν να αποφευχθούν.
Τι ισχύει για τον κοκκύτη και τον μηνιγγιτιδόκοκκο Β
Ένα άλλο ανησυχητικό στοιχείο που προκύπτει από ελληνική μελέτη φανερώνει ότι μόλις το 50% των Ελλήνων θεωρούν τα εμβόλια ασφαλή και το 51% τα θεωρούν αποτελεσματικά. Τα ποσοστά αυτά είναι ιδιαίτερα χαμηλά και δείχνουν ότι πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία αναφορικά με τον εμβολιασμό και να πάμε με πιο φρέσκες ιδέες στους ανθρώπους που έχουν υποστεί εμβολιαστική κόπωση ή έχουν επηρεαστεί από την παραπληροφόρηση και τα fake news, καθώς δεν μπορούμε να τους αλλάξουμε τα μυαλά λέγοντάς τους πως «ότι ακούσατε είναι ψέματα».
Όπως εξηγεί η Θεανώ Γεωργακοπούλου παιδίατρος-λοιμωξιολόγος, Προϊσταμένη Διεύθυνσης Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Πρόληψης Μεταδοτικών Νοσημάτων στη Γενική Διεύθυνση Επιδημιολογικής Επιτήρησης του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία αποτελεί και η εγχώρια έκρηξη των κρουσμάτων κοκκύτη του 2024 που ξεπέρασε το 4.800% σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη χρονιά. Στον κοκκύτη, η ανοσία που επιτυγχάνεται μέσω της νόσησης δεν έχει μεγάλη διάρκεια και σε κάθε εγκυμοσύνη συστήνεται η διενέργεια αναμνηστικής δόσης στη μητέρα για την προστασία του εμβρύου. Δυστυχώς πέρσι καταγράφηκαν δύο θάνατοι βρεφών από κοκκύτη, αλλα 3 βρέφη νοσηλεύτηκαν σε ΜΕΘ, ένα βρέφος πέθανε από τον ιό RSV (αναπνευστικό συγκυτιακό ιό) και καταγράφηκαν 3 θάνατοι από μηνιγγιτιδόκοκκο Β.
Αναφορικά με το τελευταίο βακτήριο τον μηνιγγιτιδόκοκκο Β, πιο ευάλωτα είναι τα βρέφη και τα νήπια και πλέον το εμβόλιο έναντι του μηνιγγιτιδόκοκκου Β αποζημιώνεται για όλα τα βρέφη ηλικίας έως 18 μηνών, είτε έχουν ανοσοκαταστολή είτε είναι υγιή. Για να γίνει ανεμπόδιστα το catch up στο εμβολιασμό δίνουμε μια άτυπη παράταση στους γονείς, ώστε να μπορούν να αποζημιωθούν για το εμβόλιο μέχρι το παιδί τους γίνει 2 ετών» εξηγεί η παιδίατρος –λοιμωξιολόγος Θεανώ Γεωργακοπούλου.
Κλυδωνισμοί από την διακοπή χρηματοδότησης των προγραμμάτων του ΠΟΥ
Την ίδια ώρα ο Dr. Joao Breda, Επικεφαλής του Γραφείου του ΠΟΥ για την φροντίδα και την ασφάλεια των ασθενών στην Ελλάδα εκφράζει τους φόβους του για την διακοπή χρηματοδότησης των προγραμμάτων του Οργανισμού σε παγκόσμιο επίπεδο –ένα γεγονός που μάς φέρνει αντιμέτωπους με τον κίνδυνο εμφάνισης νέων λοιμωδών κινδύνων, αλλά και αναζωπύρωσης αναδυόμενων (ξεχασμένων) παθογόνων.
Ο Joao Breda συμφωνεί πως νησίδες φτώχειας και ευάλωτοι πληθυσμοί υπάρχουν παντού στον κόσμο, όχι μόνο στις αναπτυσσόμενες χώρες και επισημαίνει την ανάγκη να προσεγγίσουμε κάθε ομάδα με στοχευμένες δράσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της. Αυτό άλλωστε κάνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, δίνει ίσες ευκαιρίες σε όλους, αλλά προσεγγίζει τον καθένα με τον τρόπο που απαιτείται ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο αποτέλεσμα.
