Αυτοκινητόδρομοι, σιδηροδρομικό δίκτυο, λιμάνια και αεροδρόμια κινδυνεύουν δυνητικά από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Υψηλές θερμοκρασίες, «ακραία καιρικά φαινόμενα» που εμφανίζονται ολοένα και πιο συχνά, και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας δημιουργούν ένα παζλ κινδύνων για το οποίο απαιτείται στρατηγικό σχέδιο αντιμετώπισης ώστε να αποφευχθούν ζημιές εκατομμυρίων ευρώ και το σημαντικότερο, απώλειες ανθρωπίνων ζώων. Μόνο που στη χώρα μας αυτή η κουβέντα δεν έχει καν ξεκινήσει ακόμη.
Έχοντας ως βασικό στόχο το συγκεκριμένο θέμα να μπει στον δημόσιο διάλογο η Ελληνική Εταιρεία Logistics (EEL) και η Οικονομική Επιτροπή για την Ευρώπη των Ηνωμένων Εθνών (UNECE) διοργανώνουν τη Δευτέρα 18 και την Τρίτη 19 Νοεμβρίου τη 1η Διεθνή Διάσκεψη με θέμα «Η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της στα συστήματα μεταφορών».
Το ότι η άνοδος της θερμοκρασίας θα επηρεάσει τις υποδομές των μεταφορών είναι δεδομένο για τους επιστήμονες και τους ειδικούς του ΟΗΕ. Οι υψηλές θερμοκρασίες προκαλούν προβλήματα στην άσφαλτο, και «λιώνουν» τις σιδηροδρομικές υποδομές.
Ταυτόχρονα, οι έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές ζημιές με άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις για την οικονομία. Ήδη εκτιμάται ότι οι ζημιές από την κλιματική αλλαγή σε οδικά και σιδηροδρομικά δίκτυα παγκοσμίως ξεπερνούν τα 22 δισ. δολάρια. Και το ποσό αυτό αφορά τις άμεσες ζημιές και όχι τις επιπτώσεις που είχαν στη συνολική οικονομία οι καταστροφές από τις καθυστερήσεις των μεταφορών-εξαγωγών κλπ.
Απαιτείται στρατηγικό σχέδιο
Το θέμα έχει απασχολήσει την Οικονομική Επιτροπή για την Ευρώπη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, η οποία έχει συστήσει ειδική επιτροπή εμπειρογνώμων που ανέλυσε τις επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος στις κύριες υποδομές περιοχών ευθύνης της και σύμφωνα με συγκεκριμένα σενάρια, κατέγραψε μελλοντικές προβλέψεις που μπορεί να επηρεάσουν καταστροφικά τις υποδομές έχοντας αντίκτυπο στα συστήματα μεταφορών, αλλά και στον ίδιο τον άνθρωπο.
«Αυτό που μελετάμε είναι την προσαρμογή που πρέπει να γίνει για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής», εξήγησε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου ο Κωνσταντίνος Αλεξόπουλος, chief of Transport Facilitation and Economics, TIR Secretary Sustainable Transport Division της UNECE.
Ουσιαστικά η επιτροπή έχει δημιουργήσει ηλεκτρονικούς χάρτες στους οποίους έχει αποτυπώσει τις επιπτώσεις που θα έχει η κλιματική αλλαγή στις χώρες ευθύνης της με βάση τα πιθανά σενάρια ανόδου της θερμοκρασίας τα επόμενα χρόνια, από το πιο ήπιο στο πιο ακραίο. Με βάση αυτούς τους χάρτες μπορούν να εντοπιστούν οι περιοχές που αντιμετωπίζουν τους μεγαλύτερους κινδύνους. «Όμως για να μπορέσει να δημιουργηθεί ένα σχέδιο αντιμετώπισης θα πρέπει να γνωρίζουμε τις προδιαγραφές των υποδομών που βρίσκονται στην κάθε περιοχή και αυτό είναι θέμα της κάθε κυβέρνησης», σημείωσε ο κ. Αλεξόπουλος, προσθέτοντας ότι υπάρχουν χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία που το έχουν ήδη κάνει αυτό, χώρες που ξεκινούν τώρα να το κάνουν και «χώρες οι οποίες δεν έχουν ιδέα για το τι μιλάμε». Στην τελευταία ομάδα χωρών ανήκει και η Ελλάδα, η οποία δεν έχει καν ξεκινήσει να μελετά αυτές τις συνέπειες, ενώ σε αντίθεση με το τι συμβαίνει αλλού στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών δεν υπάρχει κάποιος υπεύθυνος για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Την ανάγκη δημιουργίας ενός στρατηγικού σχεδίου στη χώρα μας τόνισε ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Logistics, Νίκος Ροδόπουλος, ο οποίος κάνοντας αναφορά σε συγκεκριμένες περιπτώσεις όπως οι καταστροφικές πλημμύρες στη Μάνδρα σημείωσε ότι «αντί να επιλύουμε το πρόβλημα όταν πλέον το αποτέλεσμα είναι μη αναστρέψιμο, θα ήταν σκόπιμο να αξιολογήσουμε τις μελλοντικές επιπτώσεις και να λάβουμε συνεχείς βελτιωτικές δράσεις».
Στοιχεία για τις συνέπειες στις μεταφορές από την αλλαγή του κλίματος
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της Ομάδα Εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ, οι αυξήσεις της συχνότητας και της διάρκειας των κυμάτων θερμότητας θέτουν σημαντικές προκλήσεις στις επιχειρήσεις και στις υπηρεσίες σιδηροδρόμων και οδικών μεταφορών, λόγω των φθορών των σιδηροδρομικών γραμμών (κάμψη λόγω θερμότητας) και της εφαρμογής περιορισμών ταχύτητας. Η ξηρασία και η υψηλή θερμοκρασία οδηγούν σταδιακά στην καθίζηση της ασφάλτου, γεγονός που επηρεάζει την απόδοση και την ανθεκτικότητα (PIARC, 2012). Το πρόσθετο ετήσιο κόστος για την αναβάθμιση του ασφαλτικού συνδετικού υλικού για την Ευρωπαϊκή Ένωση βάσει σεναρίων κυμαίνεται μεταξύ 38,5-135 εκατομμύρια ευρώ για το χρονικό διάστημα 2040 και 2070 και 65-210 εκατομμύρια ευρώ μεταξύ 2070 και 2100. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι οι οδικές επιφάνειες συνήθως αντικαθίστανται κάθε 20 χρόνια. Ως εκ τούτου, οι κλιματικές επιπτώσεις θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη κατά την αντικατάσταση.
Από την άλλη πλευρά, τα υδρομετεωρολογικά φαινόμενα, όπως οι έντονες βροχοπτώσεις, πλημμύρες και ξηρασίες, μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές ζημιές κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά από ένα βαρύ γεγονός βροχόπτωσης. Απαιτείται απόκριση έκτακτης ανάγκης, καθώς και μέτρα στήριξης της δομικής ακεραιότητας, της συντήρησης δρόμων, γεφυρών και συστημάτων αποστράγγισης. Τα μελλοντικά έξοδα για την προστασία γεφυρών από πλημμύρες έχουν εκτιμηθεί σε περισσότερα από 500 εκατομμύρια ευρώ ετησίως για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όσον αφορά στη στάθμη της θάλασσας από την απόψυξη των πάγων και τις καταιγίδες, τα φαινόμενα που παρατηρούνται είναι η μέση αύξηση της στάθμης και οι ακραίες τιμές επιπέδων της θάλασσας που μεταφράζονται σε διάβρωση των παράκτιων οδών, πλημμύρες, ζημιές και διάβρωση γεφυρών, αλυσιδωτή ζημιά στα παράκτια περιουσιακά στοιχεία, διακοπή της εκμετάλλευσης των παράκτιων σιδηροδρόμων, καθίζηση καναλιών πλοήγησης, αλλά και αύξηση στα έξοδα συντήρησης.
