Η Γροιλανδία είναι μια αχανής, πολύ αραιοκατοικημένη περιοχή στον αρκτικό κύκλο, που ανήκει διοικητικά στη Δανία. Οι 50.000 περίπου ψηφοφόροι της πήγαν στις κάλπες για να εκλέξουν το αυτόνομο κοινοβούλιό τους που αποτελείται από 31 βουλευτές. Με 16 έδρες να απαιτούνται για την πλειοψηφία, αυτή η τόσο μικρή βουλή έκανε όλες τις μεγάλες χώρες παραγωγής ενέργειας να τρώνε τα νύχια τους για το αποτέλεσμα. Νικητής αναδείχθηκε το κόμμα της αντιπολίτευσης, το αριστερό κόμμα Inuit Ataqatigiit (Κοινότητα των Ινουίτ), με ποσοστό 36,6% ενώ το μέχρι πρότινος κυβερνών κόμμα, το Siumut (Εμπρός) πήρε 29,4%.
Οι εκλογές αυτές έχουν πολλά παράδοξα. Το πρώτο είναι ότι δεν έγιναν υπό το βάρος της πανδημίας, καθώς δεν αποτελεί το βασικό ζήτημα για τους Γροιλανδούς. Το δεύτερο είναι ότι το (πρώην) κυβερνών κόμμα έχει μπει εδώ και καιρό σε εσωτερική κρίση, καθώς ο πρώην πρωθυπουργός δεν κατέχει πια και τη θέση του ηγέτη του κόμματός του. Ας τα δούμε, όμως αναλυτικά.
Εκλογές με θέμα το ουράνιο και τα smartphones
Το βασικό θέμα που απασχολεί τους Γροιλανδούς είναι η ενέργεια. Συγκεκριμένα, στην επικράτεια της Γροιλανδίας έχουν εδώ και χρόνια εντοπιστεί σπάνιες γαίες και ουράνιο, που την κάνουν δυνάμει σημαντική χώρα για επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας και των συσκευών τεχνολογίας. Η περιοχή στην οποία πρόκειται να γίνει η περίφημη εξόρυξη, η περιοχή Kuannersuit στη νότια Γροιλανδία, θεωρείται ένα από τα πλουσιότερα κοιτάσματα σπάνιων γαιών στον κόσμο. Για τους μη ειδικούς, ο όρος «σπάνιες γαίες» αναφέρεται σε μια ομάδα 17 μετάλλων που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή ακριβών εξαρτημάτων σε συσκευές υψηλής τεχνολογίας, όπως smartphones, ηλεκτρικά αυτοκίνητα και, βέβαια, σε οπλικά συστήματα.
Ήδη, ΗΠΑ, Καναδάς και Κίνα κοιτάζουν προς τα εκεί, ενώ ενδιαφέρον έχει δείξει και η Νορβηγία η οποία έχει «προβάδισμα» λόγω συνθηκών που συνδέουν τις σκανδιναβικές οικονομίες μεταξύ τους. Να θυμηθούμε εδώ την… απροσδόκητη πρόταση του Ντόναλντ Τραμπ να… αγοράσει τη Γροιλανδία από τη Δανία, το 2019. Η πρόταση, πολύ ευγενικά, απορρίφθηκε από τη δανέζικη κυβέρνηση ως ανυπόστατη.
Το κόμμα που κυβερνά μέχρι σήμερα, οι σοσιαλδημοκράτες Siumut (Εμπρός), έχουν βασίσει την προεκλογική τους καμπάνια σε ένα μεγάλο έργο εξόρυξης ουρανίου, το οποίο θα αποφέρει σημαντικά οικονομικά αποτελέσματα στην φτωχή Γροιλανδία και θα προωθήσει ακόμα περισσότερο την αυτονομία απέναντι στη Δανία.
Η αντιπολίτευση, την οποία οδηγεί το αριστερό κόμμα Inuit Ataqatigiit (Κοινότητα των Ινουίτ), υποστηρίζει ότι το γροιλανδικό περιβάλλον έχει υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά λόγω της κλιματικής αλλαγής και η εξόρυξη θα επιταχύνει τα προβλήματα.
Οι πολιτικές κοινωνικής ταυτότητας και η οικονομία
Το κόμμα της αντιπολίτευσης, Κοινότητα των Ινουίτ, έχει καταφέρει το πρόσφατο διάστημα να επαναφέρει στην κεντρική, δημόσια συζήτηση τις βασικές του θέσεις που είναι η επαναπροσέγγιση της Ινουίτ ταυτότητας και η ανεξαρτησία από τη Δανία, την οποία θεωρεί αποικιοκρατική δύναμη. Οι θέσεις του κόμματος βρήκαν έντονη απήχηση στους Γροιλανδούς γιατί -μεταξύ άλλων- οι πολιτικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί στη Δανία μετά το 2014, έχουν αυξήσει την (έτσι κι αλλιώς) υποτιμητική θέση των Ινουίτ-Γροιλανδών στη δανέζικη κοινωνία. Καθώς οι Γροιλανδοί, όπως και οι κάτοικοι των Νησιών Φερόες, δεν θεωρούνται όσο Δανοί θεωρούνται οι καθαυτό Δανοί, αντιμετωπίζονται συχνά υπό το πρίσμα της διαφορετικής πολιτισμικής έκφρασης και της οικονομικής καθυστέρησης από το κεντρικό κράτος. Επίσης, πολλά στερεότυπα που κυκλοφορούν, τους θέλουν να είναι αργόσχολοι και ανεπίδεκτοι στην πρόοδο, καθότι επιμένουν να θεωρούν την αλιεία ως βασικό τομέα της οικονομίας. Επίσης, οι πιο ακραίες φωνές στη δανέζικη πολιτική τους θεωρούν υποτελείς γιατί «ζουν από τα επιδόματα του κράτους», εφόσον η Δανία συμμετέχει στο 1/3 του προϋπολογισμού της Γροιλανδίας με ετήσιες επιδοτήσεις περίπου 526 εκατ. ευρώ.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ο λόγος της Κοινότητας των Ινουίτ που αμφισβητεί την αποικιακή κληρονομιά της Δανίας και ζητά επανασύνδεση με τις ρίζες των Ινουίτ και των πολιτισμών του αρκτικού κύκλου όντως κερδίζει έδαφος. Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με αιτήματα για ενίσχυση και εκσυγχρονισμό της αλιείας, του τουρισμού και της γεωργίας αποτελούν μια εναλλακτική απάντηση στην οικονομία των εξορύξεων. Ακόμα, μιλώντας για την προστασία του περιβάλλοντος και τη λύση των βασικών κοινωνικών ζητημάτων της Γροιλανδίας (φτώχια, υψηλά ποσοστά αλκοολισμού κ.α.) το κόμμα της αντιπολίτευσης κατάφερε και ήρθε πρώτη φορά σημαντικά πρώτο στις δημοσκοπήσεις, οι οποίες επιβεβαιώθηκαν από τα εκλογικά αποτελέσματα. Δημοσκοπικά, 36% για την Κοινότητα των Ινούιτ και 23% για το Εμπρός. Να σημειωθεί ότι το Εμπρός κυβέρνησε τη Γροιλανδία σχεδόν ασταμάτητα (με ένα διάλειμμα από το 2009 ως το 2013) από το 1979 που κέρδισε την αυτονομία της.
Το μέλλον της εξόρυξης θα κριθεί σύντομα
Με βάση το αποτέλεσμα, η Κοινότητα των Ινούιτ θα πρέπει να δημιουργήσει έναν συνασπισμό με μικρότερα κόμματα για να μπορέσει να σχηματίσει κυβέρνηση. Κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα δύσκολο γιατί το βασικό θέμα που απασχόλησε τους Γροιλανδούς, η εξόρυξη ουρανίου, έχει κυριολεκτικά διχάσει τα πολιτικά κόμματα και δεν είναι εύκολος ο σχηματισμός μιας καθαρής πλειοψηφικής τάσης για το ζήτημα. Μέχρι στιγμής βέβαια, οι δημοσκοπήσεις του εκλογικού σώματος δείχνουν ότι το 63% είναι ενάντιο στην εξόρυξη, κάτι που θα διευκολύνει πιθανά τον σχηματισμό κυβέρνησης με βάση τη λαϊκή εντολή.
Άρα, όπως όλα δείχνουν το επόμενο διάστημα θα αυξηθούν οι πιέσεις απέναντι στους Γροιλανδούς για να αποδεχτούν την άμεση προώθηση του έργου και θα δούμε αν θα μπορέσει η αραιοκατοικημένη γωνία του πλανήτη να επιβάλλει ένα σημαντικό μορατόριουμ σε ένα τέτοιο φιλόδοξο project απέναντι στις μεγάλες εταιρείες παραγωγής ενέργειας και τεχνολογίας.
