Ο πρόεδρος της Αϊτής Ζοβενέλ Μοΐζ δολοφονήθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα στην κατοικία του, ένα γεγονός που απειλεί να αποσταθεροποιήσει ακόμη περισσότερο την πιο φτωχή χώρα της αμερικανικής ηπείρου, η οποία ήδη αντιμετώπιζε μια διπλή κρίση, πολιτική και στον τομέα της ασφάλειας.
Η ανακοίνωση της δολοφονίας έγινε από τον προσωρινό πρωθυπουργό Κλοντ Ζοζέφ. «Ο πρόεδρος δολοφονήθηκε μέσα στο σπίτι του από ξένους που μιλούσαν αγγλικά και ισπανικά. Επιτέθηκαν στην κατοικία του προέδρου της Δημοκρατίας», δήλωσε. «Η κατάσταση βρίσκεται υπό έλεγχο», διαβεβαίωσε.
Η σύζυγος του προέδρου τραυματίσθηκε κατά την επίθεση, η οποία σημειώθηκε γύρω στη 01:00 (τοπική ώρα, 08:00 ώρα Ελλάδας) και νοσηλεύεται, διευκρίνισε ο Ζοζέφ. Κάλεσε τον πληθυσμό να παραμείνει ήρεμος και διευκρίνισε πως η αστυνομία και ο στρατός θα εξασφαλίσουν την τήρηση της τάξης.
Σε «κατάσταση πολιορκίας» η χώρα
Ο προσωρινός πρωθυπουργός της Αϊτής Κλοντ Ζοζέφ κήρυξε τη χώρα σε «κατάσταση πολιορκίας», γεγονός που σημαίνει ότι η κυβέρνησή του αποκτά επιπρόσθετες εξουσίες, λίγες ώρες μετά τη δολοφονία του προέδρου Ζοβενέλ Μοΐζ, μέσα στο σπίτι του, από ενόπλους που μιλούσαν αγγλικά και ισπανικά.
«Εφαρμόζοντας πιστά το άρθρο 149 του Συντάγματος, προήδρευσα του έκτακτου υπουργικού συμβουλίου και αποφασίσαμε να κηρύξουμε κατάσταση πολιορκίας σε όλη τη χώρα», ανέφερε, σε ομιλία του στην κρεολική γλώσσα, που μεταδόθηκε στους ιστοτόπους κοινωνικής δικτύωσης.
«Πυροβόλησαν και σκότωσαν τον πρόεδρο και τραυμάτισαν τη σύζυγό του», συνέχισε ο Ζοζέφ, διαβεβαιώνοντας ότι η δολοφονία αυτή «δεν θα μείνει ατιμώρητη». «Οι δράστες, οι δολοφόνοι του Ζοβενέλ Μοΐζ, θα πληρώσουν για αυτό που έκαναν ενώπιον της δικαιοσύνης», πρόσθεσε.
«Η δημοκρατία πρέπει να κερδίσει, οι σκοτεινές δυνάμεις θα ηττηθούν», επέμεινε.
Σύμφωνα με αναφορές από το Πορτ-Ο-Πρενς, το διεθνές αεροδρόμιο της Αϊτής έκλεισε μετά τη δολοφονία του προέδρου.
Ο Ζοζέφ κάλεσε τους πολίτες να παραμείνουν ψύχραιμοι αφού «η κατάσταση είναι υπό έλεγχο», όπως είπε. Κάλεσε επίσης το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να συνεδριάσει το συντομότερο δυνατόν για να συζητήσει τις εξελίξεις στην Αϊτή.
Ο πρεσβευτής της Γαλλίας στον ΟΗΕ, Νικολά ντε Ριβιέρ, είπε ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας είναι «σοκαρισμένο» από τη δολοφονία του Μοΐζ και ανησυχεί για την κατάσταση της πρώτης κυρίας. Σύμφωνα με πολλούς διπλωμάτες, το ΣΑ ενδέχεται να συνεδριάσει σύντομα για να εξετάσει την κατάσταση στην Αϊτή.
Λευκός Οίκος: «Τρομερή» και «τραγική» η δολοφονία
Στην Ουάσινγκτον, ο Λευκός Οίκος χαρακτήρισε «τρομερή» και «τραγική» τη δολοφονία του αϊτινού προέδρου και υπογράμμισε πως οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να προσφέρουν βοήθεια στην Αϊτή.
Πρόκειται για «μια τρομερή επίθεση, μια τραγική επίθεση, που είχε στόχο τον πρόεδρο της Αϊτής και τη σύζυγό του στη διάρκεια της νύκτας», δήλωσε η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Τζεν Ψάκι. «Είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε με οποιαδήποτε μορφή βοήθειας τον πληθυσμό της Αϊτής, την κυβέρνηση της Αϊτής, αν διεξαχθεί έρευνα», πρόσθεσε.
Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες καταδίκασε τη δολοφονία και ζήτησε να λογοδοτήσουν στη δικαιοσύνη οι υπεύθυνοι. «Ο γενικός γραμματέας καλεί όλους τους Αϊτιινούς να διαφυλάξουν τη συνταγματική τάξη, να παραμείνουν ενωμένοι απέναντι σε αυτή την αποτρόπαια πράξη και να απορρίψουν τη βία. Τα Ηνωμένα Έθνη παραμένουν στο πλευρό της κυβέρνησης και του λαού της Αϊτής», είπε ο εκπρόσωπος του Γκουτέρες, Στεφάν Ντουζαρίτς.
Από την Ουάσινγκτον, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν χαρακτήρισε «πολύ ανησυχητική» την κατάσταση στην Αϊτή, προσθέτοντας ότι χρειάζονται περισσότερες πληροφορίες για το πώς δολοφονήθηκε ο πρόεδρος της χώρας.
Κλείνει τα σύνορα η Δομινικανή Δημοκρατία
Στο μεταξύ, η Δομινικανή Δημοκρατία, η μοναδική χώρα που διαθέτει χερσαία σύνορα με την Αϊτή, ανακοίνωσε ότι κλείνει αμέσως τα σύνορα αυτά.
«Δώσαμε εντολή να κλείσουν αμέσως» τα σύνορα, μήκους 380 χιλιομέτρων, των δύο χωρών που μοιράζονται το νησί Ισπανιόλα, ανέφερε η εκπρόσωπος του υπουργείου Άμυνας, Σεϊνέτ Σάντσες.
«Λυπόμαστε και καταδικάζουμε τη δολοφονία του προέδρου της Αϊτής Ζοβενέλ Μοΐζ και της πρώτης κυρίας, Μαρτίν Μοΐζ. Το έγκλημα αυτό είναι μια επίθεση εναντίον της δημοκρατικής τάξης της Αϊτής και της περιοχής», έγραψε στο Twitter ο πρόεδρος Λουίς Αμπινάντερ.
Η σύζυγος του Αϊτινού προέδρου τραυματίστηκε και μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο, ωστόσο ορισμένα μέσα ενημέρωσης της Δομινικανής Δημοκρατίας μετέδωσαν ότι είναι επίσης νεκρή. Η εφημερίδα Listin Diario ανέφερε ότι ο πρόεδρος Αμπινάντερ συγκάλεσε το συμβούλιο ασφαλείας για να συζητήσουν την κατάσταση.
Οι σχέσεις των δύο χωρών ήταν ανέκαθεν δύσκολες. Περίπου 500.000 Αϊτινοί ζουν παράνομα στη Δομινικανή Δημοκρατία και η παράτυπη μετανάστευση είναι ένα συνεχές αγκάθι στις σχέσεις τους. Ο πρόεδρος Αμπινάντερ φιλοδοξεί να κατασκευάσει ένα τείχος ασφαλείας κατά μήκος των συνόρων.
Ποιος ήταν ο 53χρονος Ζοβενέλ Μοΐζ
Προερχόμενος από τον κόσμο των επιχειρήσεων, ο 53χρονος Ζοβενέλ Μοΐζ είχε εκλεγεί πρόεδρος το 2016 υποσχόμενος να αναπτύξει την οικονομία της χώρας και είχε αναλάβει τα καθήκοντά του στις 7 Φεβρουαρίου 2017.
Δραστηριοποιούνταν σε πολλούς οικονομικούς τομείς, μεταξύ των οποίων οι φυτείες μπανάνας, και δεν είχε σχεδόν καμιά πολιτική πείρα όταν εξελέγη, ενώ ήταν πολύ λίγο γνωστός στους συμπατριώτες του.
Πληγή για την Αϊτή είναι η ανασφάλεια και κυρίως οι απαγωγές για λύτρα που πραγματοποιούν συμμορίες, οι οποίες παραμένουν ατιμώρητες. Εξαιτίας της κατάστασης αυτής ο Ζοβενέλ Μοΐζ, ο οποίος κατηγορήθηκε για αδράνεια απέναντι στην κρίση, αντιμετώπισε την έντονη αντίδραση μεγάλου μέρους της κοινωνίας των πολιτών.
Μέσα στο πλαίσιο αυτό, που δημιουργούσε φόβους ότι θα επικρατούσε γενικευμένη αναρχία, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη είχαν απευθύνει έκκληση για διεξαγωγή ελεύθερων και διαφανών βουλευτικών και προεδρικών εκλογών μέχρι το τέλος του 2021.
Ο Ζοβενέλ Μοΐζ είχε ανακοινώσει τη Δευτέρα το διορισμό ενός νέου πρωθυπουργού, του Αριέλ Ανρί, αποστολή του οποίου θα ήταν ακριβώς η διεξαγωγή εκλογών. Κυβερνούσε με διατάγματα από τον Ιανουάριο του 2020, χωρίς κοινοβούλιο και με τη διάρκεια της θητείας του να αμφισβητείται, είχε επίσης βάλει στα σκαριά μια θεσμική μεταρρύθμιση.
Ένα συνταγματικό δημοψήφισμα, που είχε αρχικά προβλεφθεί για τον Απρίλιο, αναβλήθηκε την πρώτη φορά για τις 27 Ιουνίου και στη συνέχεια αναβλήθηκε και πάλι για τις 26 Σεπτεμβρίου εξαιτίας της επιδημίας της Covid-19. Η μεταρρύθμιση είχε στόχο την ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας.
Η βία των συμμοριών
Από την αρχή του Ιουνίου, συγκρούσεις ανάμεσα σε αντίπαλες συμμορίες στο δυτικό Πορτ-ο-Πρενς είχαν παραλύσει την κυκλοφορία στο νότιο μισό της χώρας και στην πρωτεύουσα της Αϊτής.
Χιλιάδες κάτοικοι της πολύ φτωχής συνοικίας Μαρτισάν, την οποία διεκδικούν οι συμμορίες, υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τα καταλύματά τους και να καταφύγουν σε συγγενείς ή σε χώρους γυμναστηρίων.
Στις 30 Ιουνίου, 15 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε ανταλλαγή πυρών στο κέντρο του Πορτ-ο-Πρενς, μεταξύ των οποίων ένας δημοσιογράφος, ο Ντιέγκο Σαρλ, και μια αντιπολιτευόμενη πολιτικός, η Αντουανέτ Ντικλέρ.
Στο πολιτικό πεδίο, ο Ζοβενέλ Μοΐζ είχε διορίσει επτά πρωθυπουργούς στη διάρκεια της θητείας του. Ο τελευταίος στη σειρά, ο Αριέλ Ανρί, δεν κατάφερε να αναλάβει καθήκοντα.
«Η αποστολη μου είναι απλή. Ο πρόεδρος μου ανέθεσε να δημιουργήσω ένα περιβάλλον πρόσφορο για τη διοργάνωση εκλογών με τη συμμετοχή όλων, με ισχυρή συμμετοχή», είχε δηλώσει χθες, Τρίτη, μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
