Η κοινωνική αναταραχή και οι βίαιες διαδηλώσεις που έχουν «σαρώσει» το Καζακστάν τα τελευταία 24ωρα έχουν σημασία που ξεπερνά τα σύνορα της πρώην σοβιετικής δημοκρατίας και απειλούν την παγκόσμια οικονομική σταθερότητα. Με την χώρα να έχει διεθνή ρόλο σε μια σειρά από πεδία, από την ενέργεια, τα μεταλλεύματα, έως και τα κρυπτονομίσματα, η «εύφλεκτη» κατάσταση εντείνει τις ανησυχίες για το τι μέλλει γενέσθαι και ποιες θα είναι οι οικονομικές επιπλοκές της ρευστής αυτής κατάστασης.
Το ιστορικό των συγκρούσεων
Στο επίκεντρο των ταραχών βρίσκονται οι τιμές του υγροποιημένου φυσικού αερίου, οι οποίες αυξήθηκαν τις τελευταίες ημέρες μετά την άρση του πλαφόν στις τιμές την Πρωτοχρονιά από την κυβέρνηση του Καζακστάν.
Οι πρώτες διαμαρτυρίες ξέσπασαν σε μια απομακρυσμένη πόλη στην ακτή της Κασπίας Θάλασσας, στην πλούσια σε πετρέλαιο περιοχή Μανγκιστάου, η οποία αντιπροσωπεύει περίπου το 25% της συνολικής παραγωγής του «μαύρου χρυσού» της χώρας.
Οι διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα της Κεντρικής Ασίας γρήγορα κλιμακώθηκαν σε αντικυβερνητικές συγκρούσεις για την εκτεταμένη οικονομική ανισότητα και την διαφθορά που «βασιλεύουν» στην χώρα.
Η επικίνδυνη κλιμάκωση επιτάχυνε την στρατιωτική επέμβαση από κράτη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης υπό την καθοδήγηση της Ρωσίας, ενώ καταγράφονταν ήδη θάνατοι δεκάδων αντικυβερνητικών διαδηλωτών και μελών των δυνάμεων ασφαλείας, τραυματισμοί εκατοντάδων άλλων και χιλιάδες συλλήψεις μέσα στην εβδομάδα.
Ο Πρόεδρος Κασίμ Τοκάγεφ δεσμεύτηκε να επιβάλει εκ νέου ελέγχους στις τιμές και απομάκρυνε τον πρώην πρόεδρο Νορσουλτάν Ναζαρμπάγεφ από τη θέση του ως προέδρου του συμβουλίου εθνικής ασφάλειας στις 5 Ιανουαρίου χωρίς ωστόσο να προσφέρει τίποτα για να καταλαγιάσει η εξέγερση, οδηγώντας στην κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης στην χώρα, από τις 5 έως τις 19 Ιανουαρίου.
Μια χώρα μεγάλου ενεργειακού εκτοπίσματος
Ως ο μεγαλύτερος παραγωγός ουρανίου στον κόσμο, ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου από τις πέντε χώρες που απέκτησαν ανεξαρτησία από τη Σοβιετική Ένωση και η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία κρυπτονομισμάτων στον κόσμο, καθώς το 18,1% του παγκόσμιου mining λαμβάνει χώρα εκεί μετά και την καταστολή στην Κίνα, το Καζακστάν βρίσκεται πλέον σε επισφαλή θέση.
Η αβεβαιότητα η οποία απασχολεί διεθνείς αναλυτές έγκειται στο εάν η χώρα θα οδηγηθεί σε δραματικές πολιτικές εξελίξεις οι οποίες ενδεχόμενα θα μπορούσαν να επηρεάσουν την παραγωγή και τις τιμές των εμπορευμάτων μεσοπρόθεσμα, ή ακόμα και να ωθήσει τα πράγματα σε ένα σημείο μιας αναδιαμόρφωσης της διεθνούς θέσης του Καζακστάν προς άγνωστη κατεύθυνση.
Ήδη, η παραγωγική δραστηριότητα πετρελαίου και το crypto-mining του Καζακστάν έχουν αισθανθεί τις άμεσες επιπτώσεις, με το bitcoin να κατρακυλά μέσα στην εβδομάδα, κάτω από το επίπεδο των 42.000 δολαρίων, και με τους miners να πλήττονται από την διακοπή στο Internet που επιβλήθηκε στα πλαίσια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης.
Όσον αφορά στο πετρέλαιο, όπως αναφέρει ο S&P Global, καθώς οι διαμαρτυρίες έφτασαν στο κοίτασμα με την υψηλότερη παραγωγή της χώρας, στο Tένγκιζ, τα ζητήματα logistics που ανέκυψαν ώθησαν τον διαχειριστή του κοιτάσματος, την κοινοπραξία Tengizchevroil, να προσαρμόσει τα επίπεδα παραγωγής.
Η Chevron ως ο μεγαλύτερος ιδιώτης παραγωγός στην χώρα, κατέχει ένα σημαντικό μερίδιο στο κοίτασμα του Τένγκιζ, και ηγείται της κοινοπραξίας εκμετάλλευσης του πεδίου επιβλέποντας ένα γιγάντιο project 45 δισ. δολαρίων που περιλαμβάνει έως και 30.000 εργαζόμενους.
H κοινοπραξία τα τελευταία 24ωρα έχει επιβεβαιώσει ότι πολλοί από τους συμβασιούχους εργάτες της υποστήριζαν τις διαδηλώσεις σε ολόκληρη τη χώρα.
Ακόμα, δεν έχουν υπάρξει αναφορές για ολική διακοπή της παραγωγής στα τρία κύρια πεδία παραγωγής πετρελαίου της χώρας —στο Τένγκιζ, που υποστηρίζεται από τη Chevron, και στα Κασαγκάν και Καρατσανάγκ που ελέγχονται από την Shell— τα οποία έχουν παραμείνει όλα λειτουργικά.
«Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το ρυθμιστικό πλαίσιο θα πρέπει να προετοιμαστεί προσεκτικά, θα πρέπει να διασφαλιστεί η διαφανής λειτουργία των πλατφορμών συναλλαγών και θα πρέπει να εισαχθούν μηχανισμοί για τον περιορισμό της απότομης αύξησης των τιμών», δήλωσε ο Πρόεδρος Τοκάγιεφ στις 5 Ιανουαρίου, όταν διέταξε την εισαγωγή προσωρινών ελέγχων τιμών για το LNG τις επόμενες 180 ημέρες.
«Δεν μπορούμε χωρίς συστημικές, αλλά μελετημένες και σταδιακές μεταρρυθμίσεις. Είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθεί ποιοτική επαναφορά της βιομηχανίας φυσικού αερίου, για να διασφαλιστεί η πλήρης διάθεση του εμπορικού αερίου στην εγχώρια αγορά».
Άνοδος στην τιμή του ουρανίου
Η αναταραχή έχει συμβάλει στην αύξηση των διεθνών τιμών του ουρανίου, καθώς σχεδόν το 40% της παγκόσμιας προσφοράς ουρανίου παράγεται στο Καζακστάν. Στην χώρα δραστηριοποιούνται πολλοί διεθνείς παραγωγοί μετάλλων για τους οποίους οι υλικοτεχνικές διακοπές εξακολουθούν να αποτελούν ανησυχία, χωρίς ωστόσο οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις προς το παρόν να έχουν επηρεάσει τις εργασίες των ορυχείων.
«Οποιαδήποτε αναταραχή στο Καζακστάν θα μπορούσε, φυσικά, να είναι σημαντικός καταλύτης στην αγορά ουρανίου», σύμφωνα με δηλώσεις από τον Τζεφ Χριχόριβ της Cameco, του δεύτερου μεγαλύτερου παραγωγού ουρανίου στον κόσμο που είναι συνιδιοκτήτης των εργασιών παραγωγής ουρανίου στο Καζακστάν, στον S&P Global. «Αν μη τι άλλο, είναι μια υπενθύμιση για τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας ότι η υπερβολική εξάρτηση από οποιαδήποτε πηγή προμήθειας είναι επικίνδυνη. Επίσης, ενισχύει τη μετατόπιση του κινδύνου από τους προμηθευτές στις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας όπως λαμβάνει χώρα σε αυτήν την αγορά».
Φωτογραφία Getty Images\ Ideal Images
