Η διαβόητη ατάκα του Ντίνου Ηλιόπουλου «είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα» από την ταινία «ο Ατσίδας», πάει γάντι στην κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην παγκόσμια ενεργειακή αγορά. Η τιμή του Brent που αποτελεί το σημείο αναφοράς είναι σταθερά άνω των 100 δολαρίων ανά βαρέλι, πραγματοποιώντας διαδρομές σε ένα «τρενάκι του τρόμου» με ένα εύρος που διαμορφώνεται τις τελευταίες ημέρες από τα (περίπου) 110 δολάρια ως και άνω των 130 δολαρίων.
Ενδεικτικό της «ωραίας ατμόσφαιρας» που έχει προκαλέσει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και της άγριας μεταβλητότητας που επικρατεί στην αγορά, η τιμή των 139 δολαρίων που κατέγραψε έστω και πρόσκαιρα το Brent στις 7 Μαρτίου.
Τα ερωτήματα, μέχρι που θα σκαρφαλώσει η τιμή του πετρελαίου και υπάρχουν εναλλακτικές για την ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία, για την ώρα δεν έχουν ξεκάθαρες απαντήσεις.
Μαύρες προβλέψεις
Σύμφωνα με τις επικαιροποιημένες προβλέψεις της Goldman Sachs για την εξέλιξη της τιμής του Brent για το 2022, αυτές θέλουν την τιμή spot να φτάνει τα 135 δολάρια (από τα 98 δολάρια των αρχικών προβλέψεων). Οι προβλέψεις της Goldman Sachs ανήκουν στις αισιόδοξες. Στο κακό σενάριο η τιμή του Brent σκαρφαλώνει στα 200 δολάρια. Σύμφωνα με την Barclays αυτή η τιμή ή και υψηλότερη των 200 δολαρίων είναι πιθανή στο κακό σενάριο που επεξεργάζεται. Παράλληλα η Barclays χαρακτηρίζει την κατάσταση στην ενεργειακή αγορά «ιδιαίτερα ρευστή».
Στο ίδιο μήκος κύματος και οι προβλέψεις της νορβηγικής Rystad Energy, που και αυτή με τη σειρά της κάνει λόγο για πιθανότητα το Brent να φτάσει ή και να ξεπεράσει τα 200 δολάρια- ως απότοκο του αποκλεισμού του ρωσικού πετρελαίου από το ενεργειακό μείγμα των ΗΠΑ και της ΕΕ.
Μάλιστα όπως ανέφερε ο Bjørnar Tonhaugen, επικεφαλής της Rystad Energy, αν και άλλες χώρες ακολουθήσουν τις ΗΠΑ στην απόφαση τους να θέσουν εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο, θα δημιουργηθεί στην αγορά ένα ημερήσιο έλλειμμα 4,3 εκατ. βαρελιών. Σύμφωνα με τον Tonhaugen αυτό το κενό δεν θα μπορέσει να καλυφθεί εύκολα και κυρίως έγκαιρα από άλλες πηγές. Ως εκ τούτου η τιμή θα μπορούσε να φτάσει μέχρι το καλοκαίρι ακόμα και τα 240 δολάρια.
Ψάχνοντας υποκατάστατο
Η κατάσταση απαιτεί άμεσα να βρεθεί πετρέλαιο που θα αντικαταστήσει το ρώσικο. Προς αυτή την κατεύθυνση κινήθηκε ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Όμως τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν θετικά. Σύμφωνα με δημοσιεύματα ο Τζο Μπάιντεν θα προσέγγιζε Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, με στόχο να ζητήσει αύξηση της παραγωγής τους. Όμως αμφότερες οι χώρες του Αραβικού Κόλπου δεν ανταποκρίθηκαν. Στην δε περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας, οι διμερείς σχέσεις είναι αρκετά περιπλεγμένες από μια σειρά θεμάτων που αφορούν από την αναβίωση της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ως την Υεμένη και τη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι που οι ΗΠΑ θεωρούν ότι σε αυτήν εμπλέκεται ο διάδοχος του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκιπας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν.
Σαουδική Αραβία και ΗΑΕ θεωρούνται ότι έχουν τις δυνατότητες εξόρυξης που θα μπορούσαν να εφοδιάσουν την αγορά και να φρενάρουν τις αυξήσεις στις τιμές του πετρελαίου.
Σε μια άλλη εντυπωσιακή εξέλιξη, οι ΗΠΑ μετά από χρόνια αντιπαράθεσης προσέγγισαν τη Βενεζουέλα, με στόχο την χαλάρωση των κυρώσεων με αντάλλαγμα την πώληση πετρελαίου. Το Καράκας, αν και δηλωμένος σύμμαχος της Μόσχας, δεν αρνήθηκε την προσέγγιση της Ουάσινγκτον. Η Βενεζουέλα διαθέτει τα μεγαλύτερα πετρελαϊκά αποθέματα του πλανήτη, με την «υποσημείωση» όμως ότι το πετρέλαιο της είναι χαμηλής ποιότητας.
Μια άλλη πόρτα που θα μπορούσε να ανοίξει, είναι αυτή του Ιράν. Η διαφαινόμενη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, θα μπορούσε να αίρει κυρώσεις και να αφήσει το ιρανικό πετρέλαιο να αντικαταστήσει το ρωσικό- τουλάχιστον σε αρκετές δυτικές χώρες.
«Κόψτε τις μπούρδες»
Στις ΗΠΑ τα πράγματα είναι περιπλεγμένα όσον αφορά την προοπτική αγοράς ιρανικού πετρελαίου. Αν και ακόμα δεν έχει υπάρξει κάποια σχετική αναφορά, με πρωτοβουλία Ρεπουμπλικανών γερουσιαστών κατατέθηκε νομοσχέδιο υπό τον τίτλο «Όχι Πετρέλαιο Από Τρομοκράτες», με ξεκάθαρο στόχο να μην υπάρξει ούτε σαν... σκέψη η αγορά ιρανικού αργού.
Αντίθετα οι Ρεπουμπλικάνοι πιέζουν τον Μπάιντεν να αναιρέσει τα προεδρικά διατάγματα που μπλόκαραν την ολοκλήρωση του αγωγού Keystone XL που θα μετέφερε πετρέλαιο από τον Καναδά, καθώς και αυτά που «πάγωσαν» τις άδειες για έρευνα και εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου σε ομοσπονδιακή γη.
Μάλιστα το ζήτημα το έθεσε με... γλαφυρό τρόπο ο Τιμ Στιούαρτ, ο πρόεδρος της αμερικανικής Ένωσης Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου: «Κόψτε τις μπούρδες και εγκρίνετε τις εξορυκτικές άδειες μας».
Από την πλευρά του ο Μπάιντεν έκανε λόγο ότι το 90% των εξορύξεων επί αμερικανικού εδάφους δεν γίνεται σε ομοσπονδιακή γη αλλά σε ιδιωτική και πρόσθεσε ότι οι εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου έχουν στα χέρια τους 9.000 εγκεκριμένες άδειες που δεν έχουν χρησιμοποιήσει.
Όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό, έχουν αρχίσει τα... όργανα και δυστυχώς ουδείς γνωρίσει πόσο θα διαρκέσουν. Ίσως η μόνη «βεβαιότητα» είναι ότι η σιγουριά της ενεργειακής επάρκειας έχει εκλείψει και αναμφίβολα «ο πόνος στην αντλία του βενζινάδικου» (όπως το έχει θέσει ο πρόεδρος Μπάιντεν), θα είναι μεγάλος και παρατεταμένος.
