Το να πούμε ότι τα τελευταία χρόνια ήταν οικονομικά ταραγμένα θα ήταν κολοσσιαία υποτίμηση της κατάστασης, αναφέρει σε ανάλυση του ο Μοχάμεντ Ελ Εριάν σε ανάλυση του στο Foreign Affairs. Σύμφωνα με τον διαπρεπή οικονομολόγο και πρόεδρο του Queens’ College του πανεπιστήμιου του Κέιμπριτζ , ο πληθωρισμός έχει εκτιναχθεί στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δεκαετιών και ένας συνδυασμός γεωπολιτικών εντάσεων, διαταραχών της εφοδιαστικής αλυσίδας και αύξησης των επιτοκίων, απειλεί τώρα να βυθίσει την παγκόσμια οικονομία σε ύφεση. Ωστόσο, ως επί το πλείστον, οι οικονομολόγοι και οι οικονομικοί αναλυτές αντιμετώπισαν αυτές τις εξελίξεις ως αποκλίσεις του κανονικού επιχειρηματικού κύκλου. Από την αρχική εσφαλμένη εκτίμηση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ ότι ο πληθωρισμός θα ήταν «παροδικός» μέχρι την τρέχουσα συναίνεση αρκετών ότι μια πιθανή ύφεση των ΗΠΑ θα είναι «σύντομη και ρηχή», υπήρξε μια ισχυρή τάση να θεωρούνται οι οικονομικές προκλήσεις ως προσωρινές και γρήγορα αναστρέψιμες.
Αλλά αντί για μια ακόμη στροφή του «οικονομικού τροχού», ο κόσμος μπορεί να βιώνει σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές που θα διαρκέσουν περισσότερο από τον τρέχοντα οικονομικό κύκλο. Ιδιαίτερα, τρεις νέες τάσεις υποδηλώνουν έναν τέτοιο μετασχηματισμό και είναι πιθανό να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των οικονομικών αποτελεσμάτων τα επόμενα χρόνια: Η μετάβαση από την ανεπαρκή ζήτηση στην ανεπαρκή προσφορά ως σημαντικού και πολυετούς παράγοντα επιβράδυνση της ανάπτυξης, το τέλος της απεριόριστης ρευστότητα από τις κεντρικές τράπεζες και τέλος θα δούμε τις χρηματοπιστωτικές αγορές να είναι πιο «εύθραυστες» μπροστά στις κρίσεις.
Αυτές οι αλλαγές βοηθούν στην εξήγηση πολλών από τις ασυνήθιστες οικονομικές εξελίξεις των τελευταίων ετών και είναι πιθανό να οδηγήσουν σε ακόμη μεγαλύτερη αβεβαιότητα στο μέλλον καθώς οι κρίσεις γίνονται πιο συχνές και πιο βίαιες. Αυτές οι αλλαγές θα επηρεάσουν άτομα, εταιρείες και κυβερνήσεις-οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά. Και έως ότου οι αναλυτές συνειδητοποιήσουν την πιθανότητα ότι αυτές οι τάσεις θα διαρκέσουν περισσότερο από τον επόμενο οικονομικό κύκλο, η οικονομική δυσπραγία που προκαλούν είναι πιθανό να αντισταθμίσει σημαντικά τις ευκαιρίες που δημιουργούν.
Τα πάνω κάτω
Οι υφέσεις και οι κρίσεις πληθωρισμού έρχονται και παρέρχονται, αλλά τα τελευταία χρόνια έχουμε δει μια σειρά από εξαιρετικά απίθανες, αν όχι αδιανόητες, παγκόσμιες οικονομικές και χρηματοπιστωτικές εξελίξεις. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, κάποτε πρωταθλητές του ελεύθερου εμπορίου, έγιναν η πιο προστατευτική προηγμένη οικονομία. Το Ηνωμένο Βασίλειο ξαφνικά μετατράπηκε σε κάτι που έμοιαζε με μια ταλαιπωρημένη αναπτυσσόμενη χώρα, αφού ένας άτυχος μίνι προϋπολογισμός αποδυνάμωσε το νόμισμα, ώθησε τις αποδόσεις των ομολόγων στα ύψη, προκάλεσε τον χαρακτηρισμό «negative watch» από τους οίκους αξιολόγησης και ανάγκασε την πρωθυπουργό Λιζ Τρας να παραιτηθεί. Το κόστος δανεισμού αυξήθηκε απότομα καθώς τα επιτόκια σε περισσότερο από το ένα τρίτο των παγκόσμιων ομολόγων έγιναν αρνητικά, (δημιουργώντας μια ανώμαλη κατάσταση στην οποία οι πιστωτές πληρώνουν τους οφειλέτες). Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία παρέλυσε τους G-20, επιταχύνοντας αυτό που προηγουμένως αποτελούσε σταδιακή αποδυνάμωση του θεσμού. Και ορισμένα δυτικά έθνη έχουν χρησιμοποιήσει ως «όπλο» το διεθνές σύστημα πληρωμών που είναι η ραχοκοκαλιά της παγκόσμιας οικονομίας, σε μια προσπάθεια να τιμωρήσουν τη Μόσχα.
Προσθέστε σε αυτόν τον κατάλογο γεγονότων, τον ταχύτατο επανασυγκεντρωτισμό της Κίνας υπό τον Σι Τζινπίνγκ και την αποσύνδεσή της χώρας από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την ενίσχυση των απολυταρχιών σε όλο τον κόσμο και την πόλωση και ακόμη και τον κατακερματισμό πολλών φιλελεύθερων δημοκρατιών. Η κλιματική αλλαγή, οι δημογραφικές αλλαγές και η σταδιακή μετανάστευση της οικονομικής δύναμης από τα δυτικά προς τα ανατολικά ήταν πιο προβλέψιμα γεγονότα, αλλά παρόλα αυτά περιέπλεξαν το παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον.
Η τάση πολλών αναλυτών ήταν να αναζητήσουν εξατομικευμένες εξηγήσεις για κάθε εξέλιξη που προκαλεί την έκπληξη. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές κοινές συνιστώσες, ειδικά μεταξύ των οικονομικών και χρηματοπιστωτικών γεγονότων, συμπεριλαμβανομένης της αποτυχίας δημιουργίας ταχείας, χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμης ανάπτυξης, την υπερβολική εξάρτηση των υπευθύνων χάραξης πολιτικής σε μια στενή εργαλειοθήκη που με την πάροδο του χρόνου δημιούργησε περισσότερα προβλήματα από όσα έλυσε και την απουσία κοινής δράσης για την αντιμετώπιση κοινών παγκόσμιων προβλημάτων. Αυτά τα κοινά σημεία, με τη σειρά τους, κυρίως (αν και όχι εξ ολοκλήρου) συνοψίζονται στις τρεις μετασχηματιστικές αλλαγές που συμβαίνουν στην παγκόσμια οικονομία και τον χρηματοοικονομικό τομέα.
Ο κόσμος μετασχηματίζεται
Μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2008, οι περισσότεροι οικονομολόγοι κατηγόρησαν για την υποτονική οικονομική ανάπτυξη την έλλειψη ζήτησης. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ προσπάθησε να διορθώσει αυτό το πρόβλημα μέσω δαπανών τόνωσης της ζήτησης, (αν και η πόλωση στο Κογκρέσο περιόρισε αυτήν την προσέγγιση από το 2011 έως το 2017) και, πιο σημαντικό, μέσω της απόφασης της Fed να μειώσει τα επιτόκια και να διοχετεύσει μια τεράστια ποσότητα ρευστότητας στις αγορές. Ήταν μια προσέγγιση (για να το θέσουμε χαριτολογώντας) με «αναβολικά», πρώτα με τις περικοπές δαπανών και φόρων της κυβέρνησης Τραμπ και στη συνέχεια με την έκτακτη υποστήριξη που παρείχαν τόσο οι κυβερνήσεις Τραμπ όσο και οι κυβερνήσεις Μπάιντεν, σε νοικοκυριά και εταιρείες κατά τη διάρκεια της πανδημίας του COVID-19 - όλα αυτά ενώ η Federal Reserve πλημμύρισε το σύστημα με μετρητά.
Όμως, εν αγνοία πολλών, η παγκόσμια οικονομία υφίστατο μια σημαντική διαρθρωτική αλλαγή που καθιστούσε την προσφορά και όχι τη ζήτηση το πραγματικό πρόβλημα. Αρχικά, αυτή η αλλαγή οδηγήθηκε από τις επιπτώσεις της πανδημίας του COVID-19. Δεν είναι εύκολο να επανεκκινήσει κανείς μια παγκόσμια οικονομία που έχει αναγκαστεί να σταματήσει ξαφνικά. Τα εμπορευματοκιβώτια μεταφοράς βρέθηκαν σε λάθος μέρος και το ίδιο συνέβη με τα πλοία. Το δίκτυο της παραγωγής δεν επανέρχεται συνολικά με συντονισμένο τρόπο. Οι αλυσίδες ανεφοδιασμού διαταράσσονται. Και χάρη στις τεράστιες ενισχύσεις από τις κυβερνήσεις και την άφθονη ρευστότητα των κεντρικών τραπεζών, η ζήτηση αυξάνεται πολύ ξεπερνώντας την προσφορά.
Καθώς περνούσε ο καιρός, ωστόσο, κατέστη σαφές ότι οι περιορισμοί της προσφοράς προέρχονταν από κάτι περισσότερο από την πανδημία. Ορισμένα τμήματα του πληθυσμού αποχώρησαν από το εργατικό δυναμικό- σε ασυνήθιστα υψηλά ποσοστά- είτε από επιλογή, είτε από ανάγκη, καθιστώντας δυσκολότερο για τις εταιρείες να βρουν εργαζομένους. Αυτό το πρόβλημα επιδεινώθηκε από διαταραχές στις παγκόσμιες ροές εργασίας, καθώς λιγότεροι αλλοδαποί εργαζόμενοι έλαβαν βίζα ή ήταν πρόθυμοι να μεταναστεύσουν. Αντιμέτωπες με αυτούς και άλλους περιορισμούς, οι εταιρείες άρχισαν να δίνουν προτεραιότητα στο να κάνουν τις δραστηριότητές τους πιο ανθεκτικές, όχι απλώς πιο αποτελεσματικές. Εν τω μεταξύ, οι δυτικές κυβερνήσεις ενέτειναν τις κυρώσεις, εμπορικές, επενδυτικές και στον χρηματοπιστωτικό τομέα - μια απάντηση στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και στην επιδείνωση των εντάσεων μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας. Τέτοιες αλλαγές επιτάχυναν τον μετασχηματισμό των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού μετά την πανδημία, οι οποίες πλέον στοχεύσουν σε περισσότερο φιλικά και συμμαχικά περιβάλλοντα.
Αυτός δεν είναι ο μόνος μετασχηματισμός που βρίσκεται σε εξέλιξη. Η κλιματική αλλαγή αναγκάζει επιτέλους τις εταιρείες, τα νοικοκυριά και τις κυβερνήσεις να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους. Δεδομένων των κινδύνων που αντιμετωπίζει ο πλανήτης, δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να εξελιχτούμε μακριά από καταστροφικές πρακτικές. Η μη βιωσιμότητα της παρούσας πορείας είναι σαφής, όπως και η επιθυμία για μια πράσινη οικονομία. Ωστόσο, η μετάβαση θα είναι περίπλοκη, κυρίως επειδή τα συμφέροντα των χωρών και των εταιρειών δεν είναι ακόμη επαρκώς ευθυγραμμισμένα σε αυτό το θέμα και δεν υπάρχει η απαραίτητη διεθνής συνεργασία.
Η ουσία είναι ότι οι αλλαγές στη φύση της παγκοσμιοποίησης, οι εκτεταμένες ελλείψεις εργατικού δυναμικού και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, έχουν δημιουργήσει δυσκολίες στον εφοδιασμό και έχουν θέσει υπό ακόμη μεγαλύτερη πίεση τα ήδη αμφισβητούμενα μοντέλα ανάπτυξης.
Οι κεντρικές τράπεζες
Τα πράγματα γίνονται χειρότερα, καθώς αυτές οι αλλαγές στο παγκόσμιο οικονομικό τοπίο έρχονται την ίδια στιγμή που οι κεντρικές τράπεζες αλλάζουν ριζικά την προσέγγισή τους. Για χρόνια, οι κεντρικές τράπεζες των μεγάλων οικονομιών ανταποκρίνονται σχεδόν σε κάθε ένδειξη οικονομικής αδυναμίας ή αστάθειας της αγοράς, ρίχνοντας περισσότερα χρήματα στο πρόβλημα. Εξάλλου, από ανάγκη περισσότερο παρά από επιλογή, είχαν αναγκαστεί να χρησιμοποιήσουν τα ομολογουμένως ατελή εργαλεία τους, για να διατηρήσουν την οικονομική σταθερότητα έως ότου οι κυβερνήσεις μπορέσουν να ξεπεράσουν την πολιτική πόλωση και να παρέμβουν για να κάνουν τη δουλειά τους.
Αλλά όσο περισσότερο οι κεντρικές τράπεζες παρέτειναν αυτό που επρόκειτο να είναι μια χρονικά περιορισμένη παρέμβαση - αγοράζοντας ομόλογα έναντι μετρητών και διατηρώντας τα επιτόκια τεχνητά χαμηλά - τόσο μεγαλύτερη παράπλευρη ζημία προκαλούσαν. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές που χρεώνονται με ρευστότητα αποσυνδέθηκαν από την πραγματική οικονομία, η οποία αποκόμισε μόνο περιορισμένα οφέλη από αυτές τις πολιτικές. Οι πλούσιοι, που κατέχουν τη συντριπτική πλειονότητα των περιουσιακών στοιχείων, έγιναν πλουσιότεροι και οι αγορές δεσμεύτηκαν να θεωρούν τις κεντρικές τράπεζες ως τους καλύτερους φίλους τους, που θα βρίσκονται πάντα εκεί για να περιορίζουν την αστάθεια της αγοράς. Τελικά, οι αγορές άρχισαν να αντιδρούν αρνητικά ακόμη και σε υπαινιγμούς για μείωση της στήριξης των κεντρικών τραπεζών, κρατώντας ουσιαστικά ομήρους τις κεντρικές τράπεζες και εμποδίζοντάς τις να διασφαλίσουν την υγεία της οικονομίας στο σύνολό της.
Όλα αυτά άλλαξαν με την έκρηξη του πληθωρισμού, που ξεκίνησε το πρώτο εξάμηνο του 2021. Αρχικά, η Fed έκανε το λάθος να διαγνώσει εσφαλμένα το πρόβλημα ως παροδικό και επέτρεψε κυρίως στις αυξήσεις των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων να «εκραγούν» σε ένα φαινόμενο που εκτόξευσε το κόστος ζωής. Παρά τις αυξανόμενες ενδείξεις ότι ο πληθωρισμός δεν θα υποχωρούσε από μόνος του, η Fed συνέχισε να διοχετεύει ρευστότητα στην οικονομία μέχρι τον Μάρτιο του 2022, όταν τελικά άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια- και αρχικά με ήπιο ρυθμό.
Αλλά μέχρι τότε ο πληθωρισμός είχε εκτιναχθεί πάνω από το 7% και η Fed είχε θέσει τον εαυτό της σε μια γωνία. Ως αποτέλεσμα, αναγκάστηκε να στραφεί σε μια σειρά από πολύ πιο απότομες αυξήσεις επιτοκίων, συμπεριλαμβανομένων των τεσσάρων διαδοχικών αυξήσεων κατά 0,75 ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ Ιουνίου και Νοεμβρίου. Οι αγορές αναγνώρισαν ότι η Fed προσπαθούσε να αναπληρώσει τον χαμένο χρόνο και άρχισαν να ανησυχούν ότι θα διατηρήσει τα επιτόκια υψηλότερα για περισσότερο διάστημα, από ό,τι θα ήταν καλό για την οικονομία. Το αποτέλεσμα ήταν η αστάθεια των χρηματοπιστωτικών αγορών που, εάν διατηρηθεί, θα μπορούσε να απειλήσει τη λειτουργία των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών αγορών και να βλάψει περαιτέρω την οικονομία.
Ριψοκίνδυνες δουλειές
Η «εκπαίδευση» των αγορών στο να περιμένουν πάντα εύκολο χρήμα, είχε μια άλλη διεστραμμένη επίδραση: Ενθάρρυνε ένα σημαντικό κομμάτι της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής δραστηριότητας να μετακινηθεί από τράπεζες που τελούσαν υπό αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο, σε λιγότερο κατανοητές και ελεγχόμενες χρηματοοικονομικές οντότητες, όπως διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων, ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια και αμοιβαία κεφάλαια κινδύνου. Αυτές οι οντότητες έκαναν αυτό για το οποίο πληρώνονται: Να επωφεληθούν από τις επικρατούσες οικονομικές συνθήκες για να αποκομίσουν κέρδη. Αυτό σήμαινε ότι θα αναλάμβαναν περισσότερο χρέος και μόχλευση, θα αποτολμούσαν επενδυτικά εγχειρήματα πέρα από τους τομείς της εξειδίκευσής τους και θα βρισκόντουσαν απέναντι από ολοένα μεγαλύτερους κινδύνους, υπό την αίρεση ότι το εύκολο χρήμα και η αξιόπιστη υποστήριξη των κεντρικών τραπεζών θα εξακολουθούσαν να υπάρχουν και στο μέλλον.
Λίγες από αυτές τις εταιρείες είχαν προβλέψει στον σχεδιασμό τους μια ξαφνική αλλαγή στο κόστος δανεισμού ή στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Ένα ακραίο παράδειγμα του είδους του σοκ που ακολούθησε, ήταν η (σχεδόν) οικονομική κατάρρευση του Ηνωμένου Βασιλείου τον Οκτωβρίου του 2022. Αφού η πρωθυπουργός Τρας ανακοίνωσε ένα σχέδιο για μεγάλες, μη χρηματοδοτούμενες φορολογικές περικοπές, οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων αυξήθηκαν, αιφνιδιάζοντας ορισμένα από τα συνταξιοδοτικά ταμεία της χώρας με υψηλή μόχλευση. Εάν δεν γινόταν μια επείγουσα παρέμβαση της Τράπεζας της Αγγλίας, η στροφή 180 μοιρών της κυβέρνησης Τρας και η τελική αποπομπή της, το sell off των βρετανικών ομολόγων θα μπορούσε να είχε οδηγήσει σε μια μεγάλη οικονομική κρίση και τελικά σε μια ακόμη πιο οδυνηρή ύφεση.
Η ευθραυστότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος περιπλέκει επίσης τη δουλειά των κεντρικών τραπεζών. Αντί να αντιμετωπίσει το κανονικό της δίλημμα - πώς να μειώσει τον πληθωρισμό χωρίς να βλάψει την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση - η Fed αντιμετωπίζει τώρα ένα «τρίλημμα»: Πώς να μειώσει τον πληθωρισμό, να προστατεύσει την ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας και να διασφαλίσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Δεν υπάρχει εύκολος τρόπος να γίνουν και τα τρία, ειδικά με τον πληθωρισμό τόσο υψηλό.
Ο δύσκολος δρόμος και ο καλύτερος προορισμός
Αυτές οι μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές εξηγούν σε μεγάλο βαθμό γιατί η ανάπτυξη επιβραδύνεται στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου, ο πληθωρισμός παραμένει υψηλός, οι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι ασταθείς και το αυξανόμενο δολάριο και τα επιτόκια έχουν προκαλέσει πονοκεφάλους σε τόσες πολλές χώρες. Δυστυχώς, αυτές οι αλλαγές σημαίνουν επίσης ότι τα παγκόσμια οικονομικά και χρηματοοικονομικά αποτελέσματα γίνονται πιο δύσκολο να προβλεφθούν, τουλάχιστον με υψηλό βαθμό εμπιστοσύνης. Αντί να σχεδιάζουν για ένα πιθανό αποτέλεσμα - μια βασική γραμμή - οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις πρέπει τώρα να σχεδιάζουν πολλά πιθανά αποτελέσματα. Και ορισμένα από αυτά τα αποτελέσματα είναι πιθανό να έχουν μια διαδοχική αλληλοεπίδραση, έτσι ώστε ένα κακό γεγονός να έχει μεγάλη πιθανότητα να ακολουθηθεί από ένα άλλο. Σε έναν τέτοιο κόσμο, η σωστή λήψη αποφάσεων είναι δύσκολη και τα λάθη γίνονται εύκολα.
Ευτυχώς, το τι χρειάζεται για να περιηγηθούμε σε έναν τέτοιο κόσμο δεν είναι μυστικό. Η ανθεκτικότητα, η προαιρετικότητα και η ευκινησία είναι όλα στοιχεία ζωτικής σημασίας. Η ανθεκτικότητα, ή η ικανότητα ανάκαμψης από πισωγυρίσματα, συχνά εξαρτάται από ισχυρούς ισολογισμούς και αντοχή, αντοχή και ακεραιότητα. Η προαιρετικότητα, η οποία επιτρέπει την αλλαγή της πορείας με χαμηλό κόστος, υποστηρίζεται από την ανοιχτόμυαλη διάθεση που προέρχεται από την ποικιλομορφία ως προς το φύλο, τη φυλή, τον πολιτισμό ή την εμπειρία. Και η ευκινησία ή η ικανότητα γρήγορης αντίδρασης στις μεταβαλλόμενες συνθήκες, εξαρτάται από την ηγεσία και τη διακυβέρνηση που επιτρέπουν τολμηρές κινήσεις.
Αυτό το τρίπτυχο ανθεκτικότητας, προαιρετικότητας και ευελιξίας, προφανώς δεν θα θωρακίσει τις εταιρείες και τα νοικοκυριά από όλες τις οικονομικές και χρηματοοικονομικές κρίσεις που βρίσκονται μπροστά μας. Αλλά θα ενισχύσει σημαντικά την ικανότητά τους να πλοηγούνται σε αυτό το επισφαλές περιβάλλον και θα αυξήσει την πιθανότητα να καταλήξουν σε έναν καλύτερο προορισμό - έναν πιο περιεκτικό, φιλικό προς το κλίμα και συνεργατικό και πολύ λιγότερο εξαρτημένο από μια στρεβλή και επισφαλή χρηματοδότηση.
Για τις εθνικές κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες, στόχος θα πρέπει να είναι η ελαχιστοποίηση των ατυχημάτων κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού και η βελτίωση των πιθανοτήτων ότι ο καθένας θα βρεθεί σε ένα καλύτερο μέρος. Οι προτεραιότητες πολιτικής θα πρέπει να περιλαμβάνουν τον εκσυγχρονισμό των υποδομών, για να συμβάλουν στην αύξηση της προσφοράς, τη βελτίωση των προγραμμάτων κατάρτισης και ανανέωσης του εργατικού δυναμικού και την έναρξη συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την κάλυψη πιεστικών αναγκών όπως η ανάπτυξη εμβολίων. Ταυτόχρονα, οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να συνεχίσουν την καταπολέμηση του πληθωρισμού και να βελτιώσουν τον συντονισμό της δημοσιονομικής πολιτικής, της νομισματικής πολιτικής και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν την παραγωγικότητα και την ανάπτυξη.
Οι κυβερνήσεις θα πρέπει επίσης να βελτιώσουν την εποπτεία και τη ρύθμιση των μη τραπεζικών χρηματοπιστωτικών οντοτήτων, κάτι που θα απαιτήσει πολύ καλύτερη κατανόηση των τεχνικών σχέσεων μεταξύ τους, της σιωπηρής μόχλευσης που ελλοχεύει στους ισολογισμούς τους και των διαύλων μέσω των οποίων ο κίνδυνος μπορεί να εξαπλωθεί στο ευρύτερο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τέλος, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να δημιουργήσουν ισχυρότερα δίχτυα ασφαλείας για την προστασία των πιο ευάλωτων τμημάτων της κοινωνίας, τα οποία επανειλημμένα έχουν εκτεθεί σε οικονομικούς και χρηματοοικονομικούς κραδασμούς.
Οι προσπάθειες αυτές θα πρέπει να επεκταθούν σε πολυμερές επίπεδο. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να συνεργαστούν για τη μεταρρύθμιση των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, την ασφάλιση έναντι οικονομικών κραδασμών, την ενίσχυση των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης, την προληπτική αναδιάρθρωση των χρεών των χωρών που τελούν υπό δυσβάστακτο χρέος και έχουν τους κοινωνικούς τους τομείς να υπολειτουργούν και να εμποδίζουν την ανάπτυξη ικανοτήτων. Επίσης πρέπει να υπάρξει μια κοινή προσπάθεια για να βελτιωθεί η λειτουργία της ομάδας των G-20.
Αυτό είναι ένα τεράστιο έργο, αλλά εφικτό. Όσο περισσότερο τα νοικοκυριά, οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις αποτυγχάνουν να αναγνωρίσουν και να ανταποκριθούν στις διαρθρωτικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στο παγκόσμιο οικονομικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα, τόσο πιο δύσκολο θα είναι να μετριαστούν οι κίνδυνοι και να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που συνδέονται με αυτές τις αλλαγές. Ο κόσμος δεν βρίσκεται απλώς στο χείλος μιας άλλης ύφεσης. Βρίσκεται εν μέσω μιας βαθιάς οικονομικής και χρηματοπιστωτικής αλλαγής. Η αναγνώριση αυτής της αλλαγής και η εκμάθηση της πλοήγησης σε αυτήν, είναι απαραίτητη εάν ο κόσμος θέλει να φτάσει σε έναν καλύτερο προορισμό.
Επιμέλεια: Τέρρυ Μαυρίδης
