Μόλις την περασμένη Κυριακή, ο Τούρκος πρόεδρος σε ομιλία του έδειξε για μια ακόμη φορά τις προθέσεις του για μπλόκο της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. «Στο ζήτημα της ένταξης στο ΝΑΤΟ η Τουρκία ίσως να στείλει εντελώς διαφορετικό μήνυμα για την Φινλανδία, και η Σουηδία θα πάθει σοκ», ήταν το μήνυμα του προς πάσα κατεύθυνση. Την μήνη του Ταγίπ Ερντογάν είχε προκαλέσει το κάψιμο του Κορανίου έξω από την τουρκική πρεσβεία από τον Ράσμους Πάλουνταν, έναν ακροδεξιό πολιτικό, ο οποίος έχει γνωστούς δεσμούς με άτομα που σχετίζονται με τη Μόσχα.
Αυτή η «συγκυρία» έδωσε την ευκαιρία στον Ερντογάν να ενδύσει με «ιερή αγανάκτηση» την άρνηση του για ένταξη της Σουηδίας στη Συμμαχία, καθώς αποκάλεσε -συλλήβδην- «άτιμους» τους Σουηδούς. Βέβαια, ο διαχωρισμός Φινλανδίας- Σουηδίας από την ένταξη στο ΝΑΤΟ έχει και μια άλλη πτυχή: Αυτή του γνωστού και καθιερωμένου «ανατολίτικου παζαριού», που πλέον έχει ως επίκεντρο την απόκτηση νέων μαχητικών από τις ΗΠΑ και την αναβάθμιση των υφισταμένων που έχει στον στόλο της η Τουρκία. Όμως, ενδεχομένως, να υποδηλώνει ότι η Άγκυρα έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται ότι κλίμα που δημιουργείται εντός των κόλπων της Συμμαχίας είναι... βαρύ.
Μια χαρακτηριστική ένδειξη της κατάστασης που αρχίζει να υποβόσκει εντός της Συμμαχίας, έδωσε ο πρώην διοικητής των δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, ο Αμερικανός εν αποστρατεία ναύαρχος Τζέημς Σταυρίδης. Όπως έγραψε πρόσφατα σε άρθρο του, κανείς δεν θέλει να φτάσει στο σημείο να πρέπει να επιλέξει ανάμεσα σε μια Τουρκία εντός της Συμμαχίας ή αντ' αυτής τις Σουηδία- Φινλανδία. Όμως, πρόσθεσε ότι αυτό έγκειται αποκλειστικά στον Ταγίπ Ερντογάν, ώστε να εξασφαλίσει ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί.
Ο Σταυρίδης, ο οποίος κατείχε την κορυφαία διοίκηση του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη από το 2009 ως το 2013, χαρακτηρίζει ως «αντιπαραγωγική» τη στάση της Τουρκίας να σταθεί εμπόδιο στην ένταξη των δύο σκανδιναβικών κρατών στη στρατιωτική συμμαχία, με έναυσμα αυτό που η Άγκυρα θεωρεί ως «υποστήριξή τους σε τρομοκρατικές ομάδες μεταξύ της κουρδικής μειονότητας της Τουρκίας και ιδίως την άρνησή τους να εκδώσουν δεκάδες Κούρδους που καταζητούνται από την τουρκική κυβέρνηση». Βέβαια, δηλώνει ότι κατανοεί τις ανησυχίες της Άγκυρας, αλλά προσθέτει ότι η Σουηδία έχει προβεί σε πολλές παραχωρήσεις έναντι της Άγκυρας κατά την διάρκεια των διαβουλεύσεων για την διεύρυνση της Συμμαχίας.
Όμως, όπως αναφέρει ο Σταυρίδης, «η μεγάλη πρόκληση για τη Συμμαχία δεν είναι η τρομοκρατία: Είναι η απρόκλητη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Σε λίγο καιρό, κάποια μέλη του ΝΑΤΟ θα αρχίσουν να ρωτούν: «Αν είναι μια επιλογή μεταξύ Σουηδίας/Φινλανδίας και την Τουρκία, ίσως πρέπει να δούμε τις επιλογές μας.» Αυτό θα ήταν λάθος. Η Τουρκία υπερηφανεύεται για τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ, διαθέτει σημαντικές εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένης της αεροπορικής βάσης Ιντσιρλίκ, και φιλοξενεί τη συνολική διοίκηση χερσαίου πολέμου του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη».
Καταλήγοντας, ο Σταυρίδης τονίζει ότι «Το ΝΑΤΟ χρειάζεται η Τουρκία να συνεχίσει να είναι ενεργό και θετικό μέλος. Πρέπει επίσης να προσθέσει τη Φινλανδία και τη Σουηδία. Κανείς δεν θέλει να πρέπει να διαλέξει μεταξύ τους».
Είναι η Τουρκία κρίσιμος ή διαβρωτικός σύμμαχος του ΝΑΤΟ;
Το ερώτημα του κατά πόσο ο ρόλος της Τουρκίας είναι κρίσιμος για τη Συμμαχία ή διαβρωτικός θέτει το Foreign Policy, για τη στάση του Ερντογάν στο θέμα της εισδοχής των δύο σκανδιναβικών χωρών στο ΝΑΤΟ.
Όπως αναφέρεται, η Τουρκία προκαλεί «πονοκεφάλους» στους ηγέτες της Δύσης, δημιουργώντας κάθε είδους προβλήματα με άλλες χώρες, μέλη της Συμμαχίας και μη. Όπως αναφέρει η αρθρογράφος του FP, Έμα Άσφορντ, η Ουάσινγκτον δεν οφείλει να δεσμεύεται ότι θα υπερασπιστεί την Τουρκία ως μέρος του ΝΑΤΟ ή να της δώσει ένα σωρό διπλωματικές και οικονομικές παραχωρήσεις για να ξεπεράσει το βέτο της για τις Σουηδία- Φινλανδία, ενώ η κυβέρνηση της απειλεί συμμάχους του ΝΑΤΟ (π.χ. την Ελλάδα) και εισβάλλει σε γειτονικές της χώρες (Συρία- Ιράκ).
Σύμφωνα με την Άσφορντ, το ΝΑΤΟ μπορεί να μην έχει μηχανισμό για να αποβάλει μέλη του, αλλά αν υπήρξε ποτέ μια καλή περίπτωση να απειλήσει με κάτι τέτοιο, αυτή είναι η Τουρκία.
«Γιατί (το ΝΑΤΟ) να συνεχίσει να υπερασπίζεται τους Τούρκους; Γιατί να βρουν καταφύγιο κάτω από την πυρηνική ομπρέλα των ΗΠΑ, όταν δεν προσφέρουν τίποτα σε αντάλλαγμα;», είναι το ερώτημα που θέτει.
Σύμμαχος κατά το δοκούν
«Τι φέρνει η Τουρκία στη συμμαχία; Η γεωγραφία μου φαίνεται ότι είναι το πιο λογικό πράγμα- ιδίως δεδομένης της στρατηγικής σημαντικής θέσης της χώρας στα Δαρδανέλια- αλλά δεν είμαι σίγουρη ότι αυτό είναι αρκετό. Ήταν χρήσιμο το γεγονός ότι η Τουρκία επικαλέστηκε τη Σύμβαση του Μοντρέ πέρυσι, περιορίζοντας τη δυνατότητα της Ρωσίας να χρησιμοποιήσει τη ναυτική ισχύ της στην Ουκρανία, αλλά έχει επίσης αντισταθεί επανειλημμένα στο να επιτρέψει στον στρατό των ΗΠΑ να χρησιμοποιήσει το τουρκικό έδαφος ή τον εναέριο χώρο τις τελευταίες δεκαετίες. Θα έφτανα στο σημείο να πω ότι η γεωγραφία της Τουρκίας ωφελεί το ΝΑΤΟ, μόνο όταν το θέλει η Τουρκία», τονίζει η Άσφορντ.
Όπως καταλήγει η αρθρογράφος, πρέπει να μετρηθούν τα γεωστρατηγικά οφέλη που φέρνει η χώρα στη Συμμαχία, έναντι του γεγονότος ότι η Τουρκία επιλέγει πότε θέλει να ευθυγραμμιστεί με το ΝΑΤΟ.
