Με 265 συνολικά έργα τα οποία βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια ωριμότητας προχωρά η αναβάθμιση των υποδομών για τη διαχείριση των αστικών λυμάτων και την προστασία του περιβάλλοντος και του υδροφόρου ορίζοντα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αυτή τη στιγμή εκτελούνται συνολικά πάνω από 120 έργα για οικισμούς άνω των 2.000 κατοίκων, άλλα 31 βρίσκονται σε διαγωνιστική διαδικασία, ενώ το επόμενο τετράμηνο αναμένεται να έχουν δημοπρατηθεί άλλα 29 έργα. Εκτός από αυτά, επιπλέον 85 έργα προβλέπεται να υλοποιηθούν από πόρους του Ταμείου Ανάπτυξης. Ως προς αυτά, τον Ιανουάριο του 2023 εγκρίθηκαν 34 έργα συνολικού προϋπολογισμού 160.000.000 ευρώ και χθες, Τρίτη, εγκρίθηκαν τα υπόλοιπα 51, τα οποία αφορούν σε οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων, έχουν συνολικό προϋπολογισμό 408.499.600,33 ευρώ και εντάσσονται στη Δράση του Ταμείου Ανάκαμψης 2.0 «Επεξεργασία και καθαρισμός αστικών λυμάτων, περιβαλλοντικά ευαίσθητων οικισμών».
Οι νέοι οικισμοί κάτω των 2.000 κατοίκων που θα αποκτήσουν σύγχρονες υποδομές διαχείρισης αστικών λυμάτων αφορούν στους Δήμους Θήρας, Σικυωνίων, Ναυπλιέων, Χανίων, Κυθήρων, Κέρκυρας, Αμφίκλειας – Ελάτειας, Κομοτηνής, Νέστου, Τεμπών, Αγρινίου, Κιλκίς, Ιστιαίας Αιδηψού, Αιγιαλείας, Νέας Προποντίδας, Βέροιας, Τανάγρας, Τρικκαίων, Θέρμου, Πύλης, Παγγαίου, Καλαμάτας, Δελφών, Λιβαδειάς, Ξηρομέρου, Στυλίδας, Εμμανουήλ Παππά, Αλλονήσου, Κορίνθου, Καμένων Βούρλων, Ξυλοκάστρου – Ευρωστίνης, Κύμης – Αλιβερίου, Λαμίας, Αριστοτέλη, Ζαγορίου, Βόλου, Μουζακίου, Φαιστού, Αμοργού, Πέλλας, Λευκάδας, Λέσβου, Μήλου, Νάουσας, Ζαγοραίου, Δωρίδος, Μαραθώνα και την Ιερά Κοινότητα Αγίου Όρους Άθω.
Οι υποδομές θα αφορούν είτε σε νέα δίκτυα που θα συνδέονται σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων (ΕΕΛ), είτε σε νέες ΕΕΛ και νέα δίκτυα, είναι άνω των 1.000 κατοίκων. Σημειώνεται ότι δεδομένου ότι τα ορόσημα του Ταμείου Ανάκαμψης είναι ανελαστικά και προβλέπουν τη συμβασιοποίηση των έργων μέχρι τέλους του 2023 και την ολοκλήρωσή τους μέχρι τέλους του 2025.
Τι συμβαίνει στην Ευρώπη και την Ελλάδα
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, η συλλογή και η επεξεργασία αστικών λυμάτων έχει καίρια σημασία για την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος επειδή το νερό που εκρέει από τα σπίτια, τα σχολεία και τους χώρους εργασίας είναι μολυσμένο με οργανική ύλη και θρεπτικά συστατικά. Οι εν λόγω ρυπογόνες ουσίες, αν καταλήξουν σε πλωτές οδούς, μπορούν να καταστήσουν τα ποτάμια μη κατοικήσιμα για τα ψάρια και τα ασπόνδυλα ή να οδηγήσουν στον ευτροφισμό των φυτών και των φυκιών.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μόνο το 40 % των επιφανειακών υδάτινων στρωμάτων είναι σε καλή οικολογική κατάσταση. Οι βιομηχανικές εκλύσεις παράλληλα με τις απορρίψει ρύπων από την επεξεργασία λυμάτων επιβαρύνουν ευρωπαϊκά ύδατα ενώ οι κατ’ εξοχήν υπεύθυνοι για τις απορρίψεις ρύπων μεγαλύτερης κλίμακας είναι η βιομηχανία χαρτιού (82%), σιδήρου και χάλυβα (81%) και παροχής ενέργειας (86%).
Το 2016, περισσότερες από 34.000 εγκαταστάσεις ανέφεραν κάποια στοιχεία στον επίσημο φορέα της ΕΕ, ωστόσο, οι αναφορές για τις εκπομπές στο νερό ήταν ελάχιστες. Συγκεκριμένα, μόνο 3.600 εγκαταστάσεις, που ισοδυναμούν με 10 % (2. 500 εγκαταστάσεις από τη βιομηχανία και περίπου 1.100 εργοστάσια επεξεργασίας νερού (UWWTP) προχώρησαν σε τέτοιες κοινοποιήσεις.
Η διάδοση των συστημάτων αποτελεσματικής επεξεργασίας λυμάτων κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα βελτίωσε σε μεγάλο βαθμό την ανθρώπινη υγεία και την ποιότητα του περιβάλλοντος. Για τους περισσότερους ευρωπαίους πολίτες, τα λύματα συλλέγονται, μεταφέρονται και στη συνέχεια υφίστανται επεξεργασία σε μονάδες επεξεργασίας αστικών λυμάτων, στις οποίες τα επιβλαβή για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία συστατικά απομακρύνονται πριν επιστρέψει το νερό στη φύση.
Στην Ελλάδα, η κατασκευή υποδομών αποχέτευσης και επεξεργασίας λυμάτων ξεκίνησε στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1980 και παρουσίασε τη μεγαλύτερη εξέλιξη τη δεκαετία του 1990, ως αποτέλεσμα της εναρμόνισης του εθνικού θεσμικού πλαισίου στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο με την ενσωμάτωση Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων, στην ΚΥΑ 5673/400/1997 και ταυτόχρονα με την ενίσχυση της χρηματοδότησης των έργων από κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από τη δεκαετία του 1990 η χώρα μας κάνει περαιτέρω ενέργειες για να βελτιώσει σημαντικά τον τρόπο διαχείρισης των αστικών λυμάτων στη χώρα, γεγονός που επέτρεψε σταδιακά τη βελτίωση της ποιότητας των υδάτινων αποδεκτών και αναβάθμιση του υδάτινου περιβάλλοντος σε παράκτιες περιοχές αλλά και εσωτερικά ύδατα.
Υπενθυμίζεται ότι η χώρα μας έχει πληρώσει από το 2014 έως σήμερα 184 εκατομμύρια ευρώ σε πρόστιμα που της έχουν επιβληθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και αφορούν παραβάσεις σχετιζόμενες με απόβλητα και αστικά λύματα.
