Αφετηρία αλλαγών στη στρατηγική του ΝΑΤΟ στην ανατολική Ευρώπη μπορεί να γίνει η έως τώρα έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία.
Και αυτό γιατί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία δείχνει με τρομακτική σαφήνεια ότι οι αμυντικές αντιλήψεις του ΝΑΤΟ δεν λειτουργούν πλέον, υποστηρίζει η Welt. Οι αντιλήψεις αυτές, βασιζόταν στην γραμμή της «αποτροπής μέσω αντιποίνων» απέναντι σε ενδεχόμενη ρωσική εισβολή, ενώ -σύμφωνα με τις αντιλήψεις στο εσωτερικό των ανατολικοευρωπαϊκών χώρων-μελών του ΝΑΤΟ, η Συμμαχία θα πρέπει να έχει στρατηγική να αποτρέψει εξαρχής την κατάληψη ΝΑΤΟϊκών εδαφών.
Οι ειδικοί ζητούν ριζική επανεξέταση σε διάφορους τομείς, αλλά και μια νέα αξιολόγηση των θεωρουμένων ως κατώτερων ρωσικών οπλικών συστημάτων.
Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα τα συμπεράσματα στα οποία θα μπορούσε να βασιστεί μία αναθεωρημένη στρατηγική του ΝΑΤΟ είναι τα ακόλουθα:
- Η συμμαχία χρειάζεται να διαθέσει περισσότερες αεροπορικές άμυνες για να προστατεύσει ολόκληρο τον πληθυσμό της Ευρώπης.
- Τα ακριβά όπλα ακριβείας δεν αρκούν.
- Τα φθηνά και πολλά όπλα είναι σημαντικότερα από τα ακριβά και εκλεκτά.
- Είναι σημαντική η συγχώνευση των πολιτικών και στρατιωτικών πληροφοριών.
- Ένας πολύ μεγαλύτερος αριθμός στρατιωτών χρειάζεται αναφέρεται στον ανώτατο διοικητή του ΝΑΤΟ.
Όλη αυτή η συζήτηση διεξάγεται γιατί ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει σοκάρει τη Δύση. Δεν έδειξε μόνο ότι ένας μεγάλος και μακροχρόνιος χερσαίος πόλεμος στην Ευρώπη είναι ακόμη δυνατός αλλά και ότι η αμυντική στρατηγική του ΝΑΤΟ έχει μεγάλα ελλείμματα. Ως εκ τούτου, το περασμένο καλοκαίρι, ο Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής του ΝΑΤΟ Κρίστοφερ Καβόλι έλαβε εντολή από τα κράτη - μέλη να αναθεωρήσει διεξοδικά τη στρατηγική της Συμμαχίας. Αυτό ισχύει ιδίως για τις αμυντικές αντιλήψεις για τα κράτη που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή με τη Ρωσία.
Λόγω των ρωσικών εγκλημάτων πολέμου κατά του άμαχου πληθυσμού στα κατεχόμενα από τη Ρωσία εδάφη στην Ουκρανία, χώρες όπως η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής δεν θέλουν πλέον να διακινδυνεύσουν ότι μέρος των πολιτών τους θα πρέπει να ζήσει υπό ρωσική κατοχή σε περίπτωση επίθεσης.
Ωστόσο, αυτό είναι διαμετρικά αντίθετο με τα προηγούμενα σχέδια του ΝΑΤΟ. Βασίζονταν στην «αποτροπή μέσω αντιποίνων» και υπέθεταν ότι ο μικρός αριθμός στρατευμάτων του ΝΑΤΟ και οι εθνικοί στρατοί στα ανατολικά σύνορα της Συμμαχίας θα κατακλυζόταν πρώτα από τη Ρωσία σε περίπτωση σύγκρουσης.
Και ότι οι εταίροι θα έσπευδαν στη συνέχεια σε βοήθεια των βαλτικών χωρών ή της Πολωνίας για να ανατρέψουν τα ρωσικά χερσαία κέρδη. Τα στρατεύματα της Συμμαχίας που σταθμεύουν εκεί, ιδίως οι Αμερικανοί, προορίζονταν περισσότερο ως επιβεβαίωση για τους εκεί εταίρους και ως αποτρεπτικό μέσο. Υποτίθεται ότι θα έδιναν σήμα σε πιθανούς επιτιθέμενους ότι η επίθεση σε μια χώρα θα προκαλούσε πράγματι την απάντηση ολόκληρης της Συμμαχίας.
Ωστόσο, αυτή η λεγόμενη στρατηγική του «τριπλού σύρματος» δύσκολα είναι βιώσιμη λόγω των τεράστιων ρωσικών εγκλημάτων πολέμου. Άλλωστε, θα μπορούσε να είναι ήδη πολύ αργά για πολλούς πολίτες αυτών των χωρών, εάν, όπως στην Ουκρανία, υποστούν συστηματικά δολοφονίες, βασανιστήρια και βιασμούς από Ρώσους κατακτητές, ή εάν η Μόσχα απελάσει ακόμη και μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Εξάλλου, οι ουκρανικές περιοχές που κατέλαβε η Ρωσία τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου ήταν μεγαλύτερες από τις τρεις χώρες της Βαλτικής.
Για το λόγο αυτό, οι εταίροι στην ανατολική πτέρυγα πιέζουν για μια νέα στρατηγική, σύμφωνα με την οποία η Συμμαχία θα πρέπει να αποτρέψει εξαρχής την κατάληψη ΝΑΤΟϊκών εδαφών. Αυτό θα απαιτούσε τη μόνιμη τοποθέτηση μεγαλύτερων νατοϊκών τμημάτων στα ανατολικά σύνορα. «Δεν υπάρχει πλέον συζήτηση για το πόσο μπορεί να είναι πολύ, αλλά για το τι είναι αρκετό» λέει στους New York Times η Καμίλε Γκραντ, μέχρι πρόσφατα επικεφαλής του τμήματος αμυντικών επενδύσεων του ΝΑΤΟ και τώρα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.
Τα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης επιμένουν τώρα ότι «δεν αρκεί πλέον να είμαστε έτοιμοι να αποτρέψουμε, υποσχόμενοι να πάρουμε πίσω εδάφη, αλλά ότι πρέπει να υπερασπιστούμε κάθε σπιθαμή του εδάφους του ΝΑΤΟ από την αρχή», λέει η Γκραντ. «Δεν είναι πλέον αποδεκτό ότι μπορεί να είσαι υπό ρωσικό έλεγχο για λίγους μήνες μέχρι να φτάσει το ιππικό».
Μια άλλη διαπίστωση είναι ότι η συμμαχία διαθέτει πολύ λίγες αεροπορικές άμυνες για να προστατεύσει ολόκληρο τον πληθυσμό της Ευρώπης, εάν η Ρωσία παραβιάζει συστηματικά το διεθνές δίκαιο και στοχεύει μη στρατιωτικούς στόχους, όπως έκανε στην Ουκρανία. «Η Ρωσία έχει καταστήσει σαφές ότι χρησιμοποιεί πυραύλους αξίας πολλών εκατομμυρίων δολαρίων εναντίον πολυκατοικιών, εμπορικών κέντρων και παροχής ηλεκτρικού ρεύματος. Αυτό δημιουργεί την ανάγκη προστασίας εκατοντάδων εκατομμυρίων Ευρωπαίων πολιτών σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, όχι μόνο του Ράμσταϊν ή της Στουτγάρδης, του Γκντανσκ ή του Μπρέμερχαβεν ή άλλων στρατηγικά σημαντικών σημείων», δηλώνει στο WORLD ο Μπεν Χότζες, πρώην αρχηγός του αμερικανικού στρατού στην Ευρώπη. «Χρειάζεστε λοιπόν πολλούς αντιαεροπορικούς πυραύλους, αλλά και συστήματα που μπορούν να βγάλουν από τον ουρανό εκατοντάδες drones».
Τα ακριβά όπλα ακριβείας δεν αρκούν
Πολλές βεβαιότητες χρειάστηκε να πεταχτούν στη θάλασσα τους τελευταίους 14 μήνες. Για παράδειγμα, δεν αρκεί πλέον η απλή καταμέτρηση των στρατιωτών και του αριθμού των οπλικών συστημάτων για να προσδιοριστεί η στρατιωτική ισχύς μιας χώρας. Η εκπαίδευση των στρατιωτών, το ηθικό και η ηγετική κουλτούρα εντός του στρατού έπαιξαν τεράστιο ρόλο σε αυτόν τον πόλεμο και είναι ο λόγος για τον οποίο η Ουκρανία μπόρεσε να αντέξει τη ρωσική επίθεση πολύ καλύτερα από ό,τι υπέθεταν προηγουμένως οι ειδικοί.
Αλλά η αμυντική ικανότητα ξεκινά πολύ νωρίτερα, αυτό επίσης γίνεται πλέον σαφές. Μεταξύ των διδαγμάτων που αντλήθηκαν είναι «η σημασία της ετοιμότητας, της εφοδιαστικής και της βιομηχανικής παραγωγικής ικανότητας ως βασικών συστατικών που απαιτούνται για τη διατήρηση μιας ικανής δύναμης», σύμφωνα με μελέτη της δεξαμενής σκέψης του Ατλαντικού Συμβουλίου.
Έχει αποδειχθεί, για παράδειγμα, ότι δεν μπορείς να κερδίσεις έναν πόλεμο μόνο με ακριβά όπλα ακριβείας, τα οποία επομένως είναι διαθέσιμα μόνο σε μικρές ποσότητες. «Ο πόλεμος κατέστησε σαφή τη σημασία τόσο των μαζικών πυρών όσο και των πυρών ακριβείας», αναφέρει η έκθεση. «Τα πυροβόλα διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο και έχουν ήδη εκτοξεύσει μέχρι στιγμής περίπου δύο εκατομμύρια πυροβολισμούς». Η ύπαρξη βιομηχανικής ικανότητας για την παραγωγή των απαραίτητων πυρομαχικών και ανταλλακτικών, καθώς και ολόκληρων οπλικών συστημάτων για την αντικατάσταση των απωλειών, θα παραμείνει ένα κρίσιμο χαρακτηριστικό της στρατιωτικής ετοιμότητας, δήλωσαν οι εμπειρογνώμονες του Ατλαντικού Συμβουλίου.
Η έλλειψη πυρομαχικών και παραγωγικής ικανότητας για την ταχεία αντικατάσταση των εξαντληθέντων πυρομαχικών είναι μια από τις πιο πικρές διαπιστώσεις στη Δύση. «Όταν βλέπουμε πόσα πυρομαχικά καταναλώνονται στον σύγχρονο πόλεμο, πρέπει να επανεκτιμήσουμε για τη μεταπολεμική περίοδο πόσα χρειάζονται για να εξασφαλιστεί η αποτροπή», λέει ο πρώην στρατηγός Χότζες. «Αν ένας πιθανός εχθρός δει ότι έχεις πυρομαχικά μόνο για να πολεμήσεις για τρεις με τέσσερις εβδομάδες, αυτό δεν είναι αρκετό αποτρεπτικό».
Η μάζα αποφασίζει
Οι Ράφαελ Κόεν και Τζάϊαν Τζεντίλε της Rand Corporation γράφουν στο Foreign Policy ότι ήταν λάθος να επικεντρωθούμε κυρίως στα ακριβά όπλα τις προηγούμενες δεκαετίες.
«Το σημαντικότερο μάθημα του πολέμου στην Ουκρανία είναι ότι το "φτηνό και πλούσιο" μπορεί στην πραγματικότητα να είναι ανώτερο από το "εκλεκτό και ακριβό"», γράφουν. «Πράγματι, η χρήση από τη Ρωσία ενός σχετικά μικρού αριθμού όπλων-θαυμάτων -όπως οι υπερηχητικοί πύραυλοι- φαίνεται να έχει αποφέρει μικρή επιτυχία. Ταυτόχρονα, ο πόλεμος δείχνει ότι οι αριθμοί έχουν σημασία. Διότι ο σύγχρονος πόλεμος συνοδεύεται από σημαντικές απώλειες. Σίγουρα, τα ανώτερα οπλικά συστήματα εξακολουθούν να είναι χρήσιμα, όπως τα συστήματα αεράμυνας Patriot και τα άρματα μάχης Abrams ή Leopard», είπε. «Αλλά επί του παρόντος φαίνεται ότι η μάζα είναι πιο πιθανό να κρίνει την έκβαση ενός πολέμου από ό,τι συγκεκριμένα οπλικά συστήματα". Αυτά θα μπορούσαν να είναι καθοριστικά μόνο εάν ήταν διαθέσιμα σε επαρκείς ποσότητες. Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη έπαιξαν καθοριστικό ρόλο από τον πόλεμο αυτό. Υπήρχαν και πριν, φυσικά, αλλά δεν χρησιμοποιούνταν τόσο μαζικά όσο τώρα», λέει ο Χότζες.
«Και οι δύο πλευρές χρησιμοποίησαν με επιτυχία μη επανδρωμένα αεροσκάφη, είτε ως μη επανδρωμένα αεροσκάφη καμικάζι, είτε για αναγνώριση, είτε για ρίψη βλημάτων. Πρέπει λοιπόν να μάθεις να αντιμετωπίζεις ένα περιβάλλον όπου υπάρχει συνεχώς κάτι που βουίζει στον αέρα». Το φάσμα κυμαίνεται από τα μεγάλα στρατιωτικά σούπερ drones μέχρι τα εμπορικά διαθέσιμα μοντέλα που μπορούν επίσης να αγοραστούν σε καταστήματα ηλεκτρονικών ειδών ή στο διαδίκτυο.
Τα τελευταία χρησιμοποιούνται από τους Ουκρανούς για την αναγνώριση και την απόκτηση στόχων, για παράδειγμα, ή τροποποιούνται έτσι ώστε να μπορούν να ρίχνουν χειροβομβίδες πάνω από χαρακώματα και εχθρικά οχήματα. Και εδώ τίθεται το ερώτημα αν η μάζα και η χαμηλή τιμή δεν είναι μερικές φορές πιο σημαντικά από τα ακριβά μη επανδρωμένα αεροσκάφη υψηλής τεχνολογίας σε μικρούς αριθμούς. Για παράδειγμα, τα φθηνά ιρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη καμικάζι που χρησιμοποιεί η Ρωσία προκαλούν μερικές φορές σημαντικές ζημιές - ή έπρεπε να αναχαιτιστούν με αντιαεροπορικούς πυραύλους, καθένας από τους οποίους κοστίζει πολλαπλάσια.
Έχει γίνει επίσης φανερό πόσο σημαντική είναι η αναγνώριση για τον εντοπισμό εχθρικών θέσεων και στόχων πυροβολικού, την ανεύρεση αδύναμων σημείων και την αποκάλυψη των τακτικών σχεδίων της άλλης πλευράς. Υπήρξε επανάσταση και σε αυτόν τον τομέα. «Η συγχώνευση των πολιτικών και στρατιωτικών πληροφοριών και της συλλογής πληροφοριών αποτέλεσε μια σημαντική στρατιωτική μεταμόρφωση τον τελευταίο χρόνο» γράφει ο Αυστραλός πρώην στρατηγός και στοχαστής της πολιτοφυλακής Μάικ Ράιαν.
Αυτό αποδεικνύεται από τους δορυφόρους Starlink στην ουκρανική πλευρά, οι οποίοι παίζουν σημαντικό ρόλο στην αναγνώριση του εχθρού και στην ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των στρατευμάτων. Το ίδιο ισχύει και για τις μη στρατιωτικές δορυφορικές εικόνες. Αυτό που είναι επίσης νέο είναι ότι τα κράτη και οι υπηρεσίες πληροφοριών τους δεν έχουν πλέον αποκλειστική πρόσβαση σε αυτές τις πληροφορίες αναγνώρισης.
Αναβαθμίσεις του στρατού του ΝΑΤΟ
Υπάρχει πλέον ένας στρατός από επαγγελματίες και ερασιτέχνες που κάνουν γεωεντοπισμό χρησιμοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις δορυφορικές εικόνες για να παρέχουν μια συγκριτικά ακριβή εικόνα για το τι συμβαίνει στην πρώτη γραμμή του μετώπου.
Αυτός ο πόλεμος διεξάγεται επομένως πιο «δημόσια» από ό,τι στο παρελθόν - και ο στρατός πρέπει επίσης να προσαρμοστεί σε αυτό.
Οι πρώτες διορθώσεις εφαρμόζονται ήδη για την αύξηση της αμυντικής ετοιμότητας της Δύσης.
Στο μέλλον, για παράδειγμα, ένας σημαντικά μεγαλύτερος αριθμός στρατιωτών θα αναφέρεται στον ανώτατο διοικητή του ΝΑΤΟ, ώστε να είναι σε θέση να αντιδράσει γρήγορα και συντονισμένα σε μια επίθεση.
Οι πολυεθνικές ομάδες μάχης θα ενισχυθούν και θα αυξηθούν σε δύναμη ταξιαρχίας. Περισσότεροι από 300.000 στρατιώτες θα βρίσκονται σε ετοιμότητα σε περίπτωση κρίσης.
Και τα πυρομαχικά και τα οπλικά συστήματα θα τοποθετηθούν κοντά στο πιθανό μέτωπο, έτσι ώστε, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, κυρίως στρατεύματα, αλλά όχι ολόκληρος ο εξοπλισμός και οι συσκευές, να χρειάζεται να μεταφερθούν μέσω της Ευρώπης στο μέτωπο.
