Ο περιορισμός της ταφής αποβλήτων στο 10% μέχρι το 2030, η συμβασιοποίηση όλων των έργων μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων μέχρι το 2025, η ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων ώστε το 2030 να καλύπτει το 1,5% των ενεργειακών αναγκών της χώρας, η εφαρμογή του συστήματος εγγυοδοσίας του 2025, η ενίσχυση των μικρών και νησιωτικών δήμων κάτω των 2.000 κατοίκων για την συλλογή και μεταφορά ανακυκλώσιμων υλικών, η διευρυμένη εφαρμογή του «πληρώνω όσο πετάω» μέχρι το 2027, τα νέα συστήματα σε επιπλέον ρεύματα, η αξιοποίηση των βιαποβλήτων και των γεωργικών αποβλήτων, τα έργα για τα αστικά λύματα, η προώθηση της ανακύκλωσης αρχής γενομένης από τα νοικοκυριά αλλά και ο μηδενισμός των προστίμων που πληρώνει η χώρα μας μέχρι το 2026 αποτελούν τους βασικούς πυλώνες της στρατηγικής της χώρας μας για την διαχείριση των αποβλήτων μέχρι το 2030.
Οι βασικοί άξονες της πολιτικής του ΥΠΕΝ αλλά και ο απολογισμός όσων έχουν επιτευχθεί μέχρι τώρα παρουσιάστηκαν την Πέμπτη σε ειδική εκδήλωση του ΥΠΕΝ, παρουσία εκπροσώπων οργανισμών αλλά και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Όπως αναφέρθηκε από την ηγεσία του ΥΠΕΝ, μέχρι το 2030, στόχος είναι η Ελλάδα να βρεθεί στο στενό ευρωπαϊκό πυρήνα και να πρωτοστατήσει σε πολιτικές για την διαχείριση αποβλήτων και την ανακύκλωση.
Σκυλακάκης: Κλειδί τα βιοαπόβλητα
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης, μιλώντας στην εκδήλωση τόνισε ότι κλειδί στην διαχείριση των αποβλήτων αποτελούν τα βιοαπόβλητα, τα οποία έχουν και τον μεγαλύτερο όγκο. «Τα βιοαπόβλητα δεν πρέπει να τα δούμε με την σημερινή τιμή. Πρέπει να τα δούμε με την μελλοντική τιμή του CO2 που θα φθάσει τα 150 ευρώ. Είναι μια πολύ σημαντική εθνική επένδυση με βάση αυτή την πορεία να καταφέρουμε να μεταφέρουμε τα βιοαπόβλητα από την ταφή στην επεξεργασία. Μπορούν να μας δώσουν την δυνατότητα να δημιουργήσουμε βιοαέριο, να καλύψουν άλλες ενεργειακές ανάγκες με τρόπο κλιματικά ουδέτερο», σημείωσε.
Προς αυτή την κατεύθυνση θα συμβάλει και η μεταρρύθμιση που προωθείται ώστε να αποκτήσουμε ένα σύστημα βιαποβλήτων που θα βασίζεται στους μεγάλους παραγωγούς οι οποίοι, όπως εκτίμησε ο υπουργός, θα μπορούν να είναι πολύ αποτελεσματικοί και να ελαφρύνουν το βάρος των δήμων (οι οποίοι δουλεύουν με περιορισμένο προσωπικό, περιορισμένους πόρους και διάφορες αγκυλώσεις).
Όπως αναφέρθηκε επίσης στο περιθώριο της εκδήλωσης, μελετάται η θεσμοθέτηση συστήματος μεγάλων υπόχρεων παραγωγών για συλλογή βιοαποβλήτων (HORECA), κάτι το οποίο θα αποτελέσει μια μεγάλη αλλαγή.
Πότε ολοκληρώνονται οι μονάδες διαχείρισης αποβλήτων
Κάνοντας έναν απολογισμό της τελευταίας πενταετίας, ο κ. Μανώλης Γραφάκος, Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων του ΥΠΕΝ σημείωσε ότι σήμερα βρίσκονται σε λειτουργία 12 μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων και 19 υπό κατασκευή ενώ μένουν μόνο 4 έργα να δημοπρατηθούν (ΣΔΙΤ Βορείου Αιγαίου, ΣΔΙΤ Νοτίου Αιγαίου, ΣΔΙΤ Κω-Καλύμνου, ΣΔΙΤ Στερεάς Ελλάδας).
Όπως εκτίμησε, το 2025 θα έχουν συμβασιοποιηθεί όλα τα έργα ενώ το επόμενο βήμα είναι η αναβάθμιση των υφιστάμενων. «Η μονάδα της Κοζάνης θα αναβαθμιστεί με πόρους του ΕΣΠΑ και ιδιωτικούς. Όλα τα έργα από εδώ και πέρα λόγω της χαμηλότερης ευρωπαϊκής χρηματοδότησης θα γίνουν με ΣΔΙΤ», επεσήμανε ενώ αναφερόμενος στην μονάδα της Κέρκυρας, σημείωσε ότι ετοιμάζεται plan B με ΣΔΙΤ.
Η ολοκλήρωση των μονάδων αποβλήτων μαζί με τις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης (οι οποίες θα υλοποιηθούν με ιδιωτικά κεφάλαια) θα καταστήσουν εφικτή την επίτευξη του στόχου για μείωση της ταφής στο 10% το 2030. Ήδη η ταφή έχει μειωθεί κάτω από 80% στην χώρα ενώ σε τρεις περιφέρειες όπου λειτουργούν οι μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων έχει μειωθεί κάτω από 50%.
Ένα βήμα πιο κοντά στην ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων
Ένας τομέας που έχει μείνει πίσω στην χώρα μας αλλά όπως φαίνεται δείχνει να «ξεκολλάει» με κάποιο τρόπο είναι και η ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων.
Όπως εξήγησε ο κ. Γραφάκος, οι μονάδες διαχείρισης αποβλήτων δέχονται 100 κιλά απόβλητα και θάβουν τα 35, κάτι που δεν επιτρέπει να πετύχουμε τον στόχο του 10%. Τα υπόλοιπα 35 πρέπει – όπως γίνεται στο εξωτερικό- να ξηραίνεται , να επεξεργάζεται για να μπορεί να οδηγηθεί είτε στην ενεργοβόρο βιομηχανία είτε σε μονάδες που πρέπει να κατασκευαστούν, σημείωσε.
Μάλιστα ως προς αυτό, γνωστοποίησε ότι για τον συγκεκριμένο τομέα έχει ολοκληρωθεί η μελέτη, η οποία παραδόθηκε στο υπουργείο πριν από 3 ημέρες και με βάση τα στοιχεία, εκτιμάται ότι έξι μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης μπορούν να απορροφήσουν το σύνολο των απορριμμάτων προς ενεργειακή επεξεργασία.
Τριπλασιάζονται οι πόροι για την ανακύκλωση
Η μεταρρύθμιση που ετοιμάζεται για την ανακύκλωση αποτελεί το μεγάλο βήμα, όπως ανέφερε ο κ. Γραφάκος. «Στην ανακύκλωση δεν πήγαμε καλά αλλά τα πράγματα έχουν μπει σε μια σειρά. Με το νομοσχέδιο που θα υλοποιήσει και το σύστημα εγγυοδοσίας αλλά και θα ανοίξει και ένα νέο κεφάλαιο επενδύσεων θα υπάρξει μια ισορροπία», εκτίμησε.
Με την μεταρρύθμιση στην ανακύκλωση αναμένεται σύντομα στον ΕΟΑΝ και η κατάθεση ενός νέου αναπτυξιακού σχεδίου το οποίο θα αυξήσει τους πόρους για την ανακύκλωση (θα τους τριπλασιάσει) και θα ασχοληθεί και με την συλλογή. «Αυτή θα είναι μια πολύ μεγάλη ανάσα για τους δήμους και αυτό θα χρηματοδοτηθεί με πόρους των υπόχρεων παραγωγών».
Τα πρόστιμα που πληρώνει η Ελλάδα για τις παράνομες χωματερές
Η Ελλάδα εξακολουθεί να πληρώνει πρόστιμα για παράνομες χωματερές. Αν και την τελευταία πενταετία έχουν μειωθεί από τα 65 στα 20, αυτά δεν έχουν εξαλειφθεί πλήρως. Σύμφωνα με το υπουργείο, στόχος είναι να έχουν μηδενιστεί μέχρι το 2026.
Πληρώνω όσο πετάω: Μέσα στο επόμενο διάστημα θα σταλεί η εγκύκλιος στους δήμους
Μέχρι το 2027 επιδιώκεται η ευρύτερη εφαρμογή του «πληρώνω όσο πετάω» προκειμένου να δοθεί κίνητρο στους πολίτες να διαχωρίζουν τα απόβλητά τους στην πηγή.
Όπως υπογράμμισε ο κ. Γραφάκος, το «πληρώνω όσο πετάω» θεωρείται η μεγαλύτερη παρέμβαση και στόχος είναι να εφαρμοστεί.
«Το θεσμικό πλαίσιο υπάρχει, τις επόμενες εβδομάδες θα στείλουν την σχετική εγκύκλιο στους δήμους (ώστε να έχουν εφαρμογή στους μεγάλους παραγωγούς) και θα ξαναβγεί από το υπουργείο Οικονομίας πρόσκληση προς τους δήμους για πιλοτικές εφαρμογές. Είναι μια μεγάλη αλλαγή στην καθημερινότητά μας», σημείωσε σχετικά.
Νέα ρεύματα αποβλήτων: Εντός του 2024 οι υπουργικές αποφάσεις
Μία ακόμη παρέμβαση που έχει δρομολογηθεί και υλοποιείται είναι τα νέα συστήματα σε επιπλέον ρεύματα (στρώματα, έπιπλα, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα) για τα οποία οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις αναμένονται εντός του 2024.
Τι προβλέπεται για τα βιομηχανικά και τα γεωργικά απόβλητα
Εκτός από αστικά απόβλητα, τα βιομηχανικά απόβλητα αντιμετωπίζουν μεγάλα ζητήματα και μεγάλα πρόστιμα (τα οποία, σύμφωνα με το υπουργείο, μειώνονται επίσης) και η βασικότερη παρέμβαση σε αυτόν τον τομέα είναι η λειτουργία ιδιωτικής μονάδας που θα δέχεται επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα.
Ως προς τα γεωργικά απόβλητα, για τα οποία θα υπάρχουν δύο συστήματα συλλογής από τα θερμοκήπια αλλά και από τα υλικά συσκευασίας φυτοφαρμάκων, το υπουργείο κινείται προς δύο κατευθύνσεις: πρώτον, απόβλητα από τον χώρο της πρωτογενούς παραγωγής θα οδηγούνται προς ενεργειακή επεξεργασία, δεύτερον, στα βιοαπόβλητα (για τα οποία σχεδιάζεται να δημιουργηθούν πολλές μονάδες σε όλη την χώρα) θα πάμε και σε ενεργειακή αξιοποίηση (εκτός από κομποστοποίηση).
Πίσω η Ελλάδα στα αστικά λύματα
Στον τομέα των αστικών λυμάτων, η χώρα μας έχει μείνει πίσω καθώς πολύ λίγοι οικισμοί είχαν συμμορφωθεί το 2019 (187 δήμοι) και σήμερα ανέρχονται σε 253 ενώ υπάρχουν 72 έργα συμβασιοποιημένα μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης.
Τέλος, επισημάνθηκε ότι θα πρέπει να υπάρξει τριτοβάθμια επεξεργασία των εγκαταστάσεων, κάτι που σχετίζεται και με την λειψυδρία. Το μεγαλύτερο κομμάτι του νερού που καταναλώνεται αφορά στην άρδευση και οι εγκαταστάσεις αυτές μπορούν να έχουν παραγωγή αρδευτικού νερού για βρώσιμα προϊόντα. Για το σκοπό αυτό, ετοιμάζεται ένα σχέδιο για να καλυφθούν συγκεκριμένες περιοχές και ανάγκες και αναζητούνται τρόποι χρηματοδότησης μη αποκλείοντας και την μέθοδο των ΣΔΙΤ.
