Για δεκαετίες, η Δημοκρατία της Μολδαβίας ήταν μια ελάχιστα αξιοσημείωτη χώρα στη νοτιοανατολική περιφέρεια της Ευρώπης: μικρή και φτωχή, διοικούμενη από διεφθαρμένες ελίτ και διχασμένη από τη σύγκρουση με τους φιλορώσους αυτονομιστές. Η λεγόμενη σύγκρουση της Υπερδνειστερίας ξεκίνησε το 1992 και ήταν ο πρώτος πόλεμος της Ρωσίας εναντίον πρώην σοβιετικής δημοκρατίας που ήθελε να απελευθερωθεί από τον ασφυκτικό κλοιό.
Ο ρωσικός πόλεμος κατά της Ουκρανίας από τις 24 Φεβρουαρίου 2022 άλλαξε τα πάντα για τα 2,5 εκατομμύρια κατοίκους της Μολδαβίας: ξαφνικά η χώρα βρέθηκε στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής ασφαλείας ως «ο πιθανός επόμενος στόχος εισβολής του Πούτιν μετά την Ουκρανία». Η ουκρανική Οδησσός απέχει μόλις 60 χιλιόμετρα από την αυτονομιστική περιοχή της Υπερδνειστερίας.
Η Ρωσία έχει σταθμεύσει εκεί περίπου δύο χιλιάδες στρατιώτες εδώ και δεκαετίες, υποστηρίζοντας ένα διεθνώς μη αναγνωρισμένο καθεστώς πιστό στη Μόσχα. Εάν η Ρωσία έφτανε στην Υπερδνειστερία μέσω μιας χερσαίας γέφυρας, θα μπορούσε εύκολα να καταλάβει τη Δημοκρατία της Μολδαβίας, η οποία επί του παρόντος είναι ανυπεράσπιστη στρατιωτικά. Αυτό θα καθιστούσε τη Μόσχα κατοχική δύναμη δίπλα στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ με τη Ρουμανία.
Ενόψει ενός τέτοιου σεναρίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κάνει πολλά τα τελευταία δυόμισι χρόνια για να παράσχει μεγαλύτερη στήριξη στη Μολδαβία. Όπως και η Ουκρανία, η χώρα είναι υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ από τον Ιούνιο του 2022.
Πρόεδρος κατά φιλορώσων υποψηφίων
Παρά τη ρωσική απειλή, οι προγραμματισμένες προεδρικές εκλογές θα διεξαχθούν στη Δημοκρατία της Μολδαβίας την Κυριακή. Πρόκειται ίσως για τις πιο σημαντικές εκλογές από τότε που η χώρα απέκτησε την ανεξαρτησία της από τη Σοβιετική Ένωση τον Αύγουστο του 1991. Η φιλοευρωπαία πρόεδρος Μάγια Σάντου, η οποία βρίσκεται στην εξουσία από τον Δεκέμβριο του 2020, διεκδικεί άλλη μια θητεία στο αξίωμα. Αντιμετωπίζει ωστόσο αρκετούς φιλορώσους υποψηφίους.
Ταυτόχρονα με τις εκλογές έχει προγραμματιστεί δημοψήφισμα για το αν ο στόχος της ένταξης στην ΕΕ θα πρέπει να κατοχυρωθεί στο σύνταγμα της χώρας.
Για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι φιλοευρωπαϊκές και οι φιλορωσικές δυνάμεις ισορροπούσαν στη Δημοκρατία της Μολδαβίας, συχνά με μια μικρή πλειοψηφία υπέρ των δεύτερων. Η οικονομολόγος Σάντου, γεννημένη το 1972, κέρδισε τις προεδρικές εκλογές του 2020 όχι τόσο λόγω της φιλοευρωπαϊκής της στάσης, αλλά κυρίως επειδή υποστηρίζει την αδιάκοπη καταπολέμηση της διαφθοράς και θεωρείται απολύτως αδιάφθορη και ακέραιη. Πλήρωσε την πολιτική της δέσμευση για μεταρρυθμίσεις στη χώρα πριν από χρόνια, μεταξύ άλλων με μια επίθεση με δηλητήριο εναντίον του προσώπου της, η οποία δεν έχει ακόμη διερευνηθεί πλήρως.
Φιλοευρωπαϊκή πλειοψηφία
Χάρη εν μέρει στην αποφασιστική μεταρρυθμιστική πολιτική της Σάντου κατά τη διάρκεια της θητείας της, το κλίμα στη Μολδαβία έχει πλέον μετατοπιστεί σαφώς υπέρ μιας φιλοευρωπαϊκής πλειοψηφίας. Θεωρείται σχετικά βέβαιο ότι η πρόεδρος θα κερδίσει άλλη μια θητεία στο αξίωμα - αλλά στις επαναληπτικές εκλογές, μετά από δύο εβδομάδες.
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις τοποθετούν την Σάντου στο 36%. Πολύ πιο πίσω, στη δεύτερη θέση, με ποσοστό περίπου 10% βρίσκεται ο Αλεξάντρου Στογιάνογλο, πρώην γενικός εισαγγελέας, ο οποίος συνελήφθη το 2021 με κατηγορίες για διαφθορά και αργότερα απομακρύνθηκε από το αξίωμά του. Υποστηρίζεται από το φιλορωσικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSRM). Πίσω του βρίσκονται άλλοι δύο φιλορώσοι υποψήφιοι, ο Μολδαβο-Ρώσος επιχειρηματίας Ρενάτο Ουζάτι και η πρώην κυβερνήτρια της μολδαβικής αυτόνομης περιοχής της Γκαγκαουζίας Ιρίνα Βλαχ.
Και οι τρεις υποψήφιοι δεν αντιτίθενται επίσημα στην ένταξη της χώρας στην ΕΕ, γεγονός που δείχνει τη σημασία του θέματος για τους Μολδαβούς ψηφοφόρους. Ωστόσο, εκφράζουν διάφορες επιφυλάξεις για την ΕΕ, χαρακτηρίζουν το επικείμενο δημοψήφισμα ως «δόλιο εκλογικό τέχνασμα» της προέδρου και τάσσονται υπέρ μιας στρατηγικής εταιρικής σχέσης με τη Ρωσία - κάτι που ουσιαστικά αποκλείει την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Ρωσία έχει απαξιωθεί
Σήμερα, η Ρωσία δεν είναι πλέον τόσο δημοφιλής στη Δημοκρατία της Μολδαβίας όσο ήταν πριν από μερικά χρόνια ή δεκαετίες. Η εισβολή στην Ουκρανία και τα ρωσικά εγκλήματα πολέμου έχουν πιθανώς απαξιώσει τη Ρωσία στα μάτια της πλειοψηφίας των ανθρώπων. Αλλά στην περιοχή της Γκαγκαουζίας και σε ορισμένες πόλεις όπως το Μπαλτζί, στο βόρειο τμήμα της χώρας, υπάρχουν ακόμη μεγάλες φιλορωσικές πλειοψηφίες.
Από το 2023, η Δημοκρατία της Μολδαβίας έχει απεξαρτηθεί για πρώτη φορά πλήρως από τις ρωσικές προμήθειες φυσικού αερίου. Οι γείτονες Ουκρανία και Ρουμανία, καθώς και η ΕΕ έχουν βοηθήσει τη χώρα από υλικοτεχνικής και οικονομικής άποψης, επιτρέποντάς της, για παράδειγμα, να αποθηκεύει φυσικό αέριο που αγοράζεται στην παγκόσμια αγορά. Το 2025, η χώρα θα στερηθεί επίσης την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας από ένα σημαντικό εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής στην αυτονομιστική περιοχή της Υπερδνειστερίας. Αυτό θα αφαιρέσει όλους τους οικονομικούς μοχλούς που η Ρωσία μπόρεσε να χρησιμοποιήσει για να καταστήσει τη Μολδαβία πολιτικά υποχωρητική.
Υβριδικός πόλεμος σε πλήρη εξέλιξη
Αντίθετα, ο υβριδικός ρωσικός πόλεμος βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη - ουσιαστικά μέσω εκστρατειών προπαγάνδας και παραπληροφόρησης. Ένας από τους χρηματοδότες και οργανωτές τους είναι ο Μολδαβοϊσραηλινός επιχειρηματίας Ίλαν Σορ, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την κλοπή περίπου ενός δισεκατομμυρίου ευρώ από τις μολδαβικές τράπεζες το 2014. Καταδικάστηκε σε 15 χρόνια φυλακή, αλλά διέφυγε από τη χώρα το 2019, πρώτα στο Ισραήλ για αρκετά χρόνια και στη συνέχεια στη Ρωσία. Βρίσκεται σε καταλόγους κυρώσεων των ΗΠΑ και της ΕΕ και καταζητείται με ένταλμα σύλληψης της Ιντερπόλ. Η Ρωσία αρνείται να τον εκδώσει στη Μολδαβία.
Ο Σορ χρηματοδοτεί εκεί φιλορωσικές και αντιευρωπαϊκές διαδηλώσεις και εκστρατείες. Αρχικά ίδρυσε ένα πολιτικό κόμμα με το επώνυμό του, το οποίο εκπροσωπήθηκε για ένα διάστημα στο κοινοβούλιο, και αργότερα ίδρυσε διάφορα κόμματα κλώνους, τα οποία έκτοτε έχουν απαγορευτεί. Παρ' όλα αυτά, συνεχίζει να χρηματοδοτεί εκστρατείες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις οποίες διαδίδονται ψεύδη για την πρόεδρο της Μολδαβίας ή την ΕΕ - όπως ο ισχυρισμός ότι μετά την ένταξη της χώρας στην ΕΕ τα παιδιά της Μολδαβίας θα πρέπει να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση αλλαγής φύλου.
Η σύγκρουση της Υπερδνειστερίας
Αν πιστέψει κανείς τις δημοσκοπήσεις, η προπαγάνδα δεν φαίνεται να βρίσκει απήχηση στην πλειοψηφία. Ένας λόγος γι' αυτό είναι ότι εκατοντάδες χιλιάδες Μολδαβοί εργάζονται σε χώρες της ΕΕ και επομένως γνωρίζουν ότι οι ισχυρισμοί αυτοί είναι αναληθείς.
Θα μπορούσε επίσης να υπάρξει κάποια θετική εξέλιξη στη Μολδαβία από μια άλλη άποψη - τραγική συνέπεια του πολέμου στην Ουκρανία: προκειμένου να αποτραπεί μια επίθεση Ρώσων στρατιωτών από την Υπερδνειστερία στη γειτονική χώρα, ο ουκρανικός στρατός έκλεισε το αντίστοιχο τμήμα των συνόρων και το ασφάλισε στρατιωτικά. Η Ουκρανία θα σταματήσει επίσης να προμηθεύει με ρωσικό φυσικό αέριο την Υπερδνειστερία από την 1η Ιανουαρίου 2025. Αυτό σημαίνει ότι η αυτονομιστική περιοχή θα εξαρτάται τότε πλήρως από τις νόμιμες αρχές του Κισινάου - και θα μπορούσε να αναγκαστεί να κάνει βήματα προς την επανένταξη στη δημοκρατία μετά από περισσότερα από 30 χρόνια.
Πηγή: Deutsche Welle
