Διχασμό ανάμεσα σε κοινωνικές αλλά και πολιτικές ομάδες έχει προκαλέσει η πρόσφατη ψήφιση του συμφώνου συμβίωσης, ενώ και οι άμεσα ενδιαφερόμενοι θεωρούν ότι μένουν ακόμη πολλά θέματα τα οποία πρέπει να κατοχυρωθούν νομικά.
Το σύμφωνο ψηφίστηκε από 194 βουλευτές ωστόσο η Ελλάδα έχει ήδη καταδικαστεί (το 2013) από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων λόγω του αποκλεισμού των ομόφυλων ζευγαριών από το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης.
Αν και το νομοσχέδιο αποδίδει περιουσιακά και κληρονομικά δικαιώματα στα ζευγάρια, τα συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά δικαιώματα θα ρυθμιστούν με προεδρικό διάταγμα μετά την παρέλευση τουλάχιστον έξι μηνών αφότου ο νόμος τεθεί σε ισχύ. Αυτή η εκκρεμότητα έχει προκαλέχει ήδη έντονες αντιδράσεις από την πλευρά ενώσεων, οργανώσεων και φορέων.
Ακόμη, στο σύμφωνο δεν προβλέπεται η δυνατότητα γάμου, υιοθεσίας και τεκνοθεσίας, κάτι που έχει προκαλέσεις τις αντιδράσεις φορέων και οργανώσεων, οι οποίες κάνουν λόγο για «άνιση μεταχείριση» μεταξύ ομόφυλων και ετερόφυλων ζευγαριών.
Αν και η πρωτοβουλία της κυβέρνησης για επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια αποτελεί ένα πρώτο βήμα για την εξίσωση των δικαιωμάτων των ομόφυλων με τα ετερόφυλα ζευγάρια, η ψήφισή του έχει προκαλέσει ακραίες αντιδράσεις παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι η τελευταία χώρα (μαζί με τη Λετονία) που δεν είχε συμμορφωθεί με το ευρωπαϊκό Δίκαιο.
Ουσιαστικά το νομοθέτημα ρυθμίζει τους όρους για τη σύναψη συμφώνου συμβίωσης ορίζοντας ότι απαιτείται συμφωνία ενηλίκων ανεξαρτήτως φύλου, η οποία καταρτίζεται αυτοπροσώπως με συμβολαιογραφικό έγγραφο. Το σχετικό έγγραφο κατατίθεται στο τοπικό Ληξιαρχείο ενώ ορίζονται και εξαιρέσεις από τη σύναψη συμφώνου. Συγκεκριμένα, δεν επιτρέπεται στις περιπτώσεις όπου ο ένας από τους δύο συμβαλλόμενους βρίσκεται σε γάμο ή έχει υπογράψει άλλο σύμφωνο συμβίωσης. Παράλληλα, δεν επιτρέπεται μεταξύ συγγενών εξ αίματος σε ευθεία γραμμή και εκ πλαγίου μέχρι και τον τέταρτο βαθμό, καθώς και μεταξύ συγγενών εξ αγχιστείας σε ευθεία γραμμή. Ακόμη, το σύμφωνο συμβίωσης θεωρείται άκυρο όταν συνάπτεται μεταξύ ατόμου που υιοθέτησε και εκείνου που υιοθετήθηκε.
«Η Ελλάδα άργησε να ενσωματώσει το ευρωπαϊκό Δίκαιο»
Στις νομικές προεκτάσεις του συμφώνου συμβίωσης αναφέρθηκε ο νομικός, κ. Θάνος Κουσουλός, μιλώντας στο insider.gr. «Η ψήφιση του συμφώνου συμβίωσης έπρεπε να είχε γίνει εδώ και πολλά χρόνια. Ήδη η Ελλάδα έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και αποτελεί μία από τις τελευταίες χώρες, η οποία δεν είχε ενσωματώσει στο εθνικό της Δίκαιο την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Παράλληλα, σύμφωνα με το ελληνικό Σύνταγμα όλοι οι Έλληνες πολίτες-ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού- είναι ίσοι απέναντι στους νόμους, οπότε δεν δικαιολογείται καμία διάκριση, επομένως δεν υπήρχε λόγος να μην ψηφιστεί. Αυτό προβλέπει άλλωστε και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Ωστόσο, αν θέλουμε να μιλάμε για πλήρη απόδοση ίσων δικαιωμάτων, σαφώς και μένουν αρκετά ακόμη που πρέπει να γίνουν όπως είναι η τεκνοθεσία, η υιοθεσία, ο γάμος μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών και τα πλήρη φορολογικά και κληρονομικά δικαιώματα. Όπως είναι γνωστό, το ευρωπαϊκό νομικό σύστημα είναι το πιο προηγμένο και το πιο φιλελεύθερο και δεν δικαιολογείται η Ελλάδα να μένει πίσω ειδικά όσον αφορά σε θέματα ατομικών δικαιωμάτων».
Αντιδράσεις από τα πολιτικά κόμματα
Κατά την ψήφιση του συμφώνου συμβίωσης αίσθηση προκάλεσε η απουσία 27 βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας μεταξύ των οποίων οι Αντώνης Σαμαράς, Κωνσταντίνος Καραμανλής και Βαγγέλης Μεϊμαράκης. Αυτή η απουσία αποτελεί συνέχεια της αρχικής γραμμής που είχε χαράξει η ΝΔ υπό την προεδρία του Κωνσταντίνου Καραμανλή, η οποία είχε υποστηρίξει μόνο την παραχώρηση δικαιωμάτων σε ετερόφυλα ζευγάρια (εκτός γάμου). Λίγο πιο τολμηρή ήταν το 2006 η πρόταση του ΠΑΣΟΚ με τον Γιώργο Παπανδρέου να προτείνει νομοθέτημα για την αναγνώριση ετερόφυλων και ομόφυλων ζευγαριών κατά το γαλλικό πρότυπο. Όμως η συγκεκριμένη πρόταση έμεινε μόνο στα «χαρτιά». Τα επόμενα έτη το θέμα πήγαινε «από αναβολή σε αναβολή» καθώς καμία πλευρά δεν άντεχε να αναλάβει το πολιτικό κόστος. Το 2010, ο υπουργός Δικαιοσύνης, Χάρης Καστανίδης, ανακοίνωσε τη σύγκληση ειδικής επιτροπής η οποία θα αναλάμβανε να ασχοληθεί με το θέμα, ωστόσο το θέμα των ομόφυλων ζευγαριών έμεινε και πάλι στο «συρτάρι». Το 2013, επί υπουργίας Αντώνη Ρουπακιώτη εκδηλώθηκε πάλι η πρόθεση της κυβέρνησης να διευθετηθεί το θέμα της συγκατοίκησης των ομόφυλων ζευγαριών, χωρίς ωστόσο συγκεκριμένο αποτέλεσμα.
Αντιδράσεις από την Εκκλησία
Έντονη ήταν η αντίδραση της Εκκλησίας στην ανακοίνωση της ψήφισης του νόμου με τον Μητροπολίτη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας, Αμβρόσιο, να καλεί τους πιστούς «να φτύνουν τους ομοφυλόφιλους και τους βουλευτές που τάχθηκαν υπέρ του συμφώνου συμβίωσης».
