Η επιστροφή των καταθέσεων που έφυγαν από τις ελληνικές τράπεζες μέσα στο 2015 είναι ύψιστη προτεραιότητα, τόσο για την κυβέρνηση όσο και για το χρηματοπιστωτική σύστημα.
Είτε βρίσκονται «κάτω από το στρώμα» είτε στα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, αυτά τα 50 δισ. ευρώ που έκαναν φτερά υπό το (δικαιολογημένο εν τέλει) φόβο των πολιτικών εξελίξεων μπορούν να αλλάξουν τη ροή της οικονομίας.
Χωρίς αυτά, οι τράπεζες δεν μπορούν να δώσουν νέα δάνεια, ούτε καν να αναχρηματοδοτήσουν ουσιαστικά τις υφιστάμενες οφειλές.
Η ανάγκη επαναπατρισμού λοιπόν είναι ξεκάθαρη. Τι γίνεται όμως από εδώ και πέρα: Η κυβερνητική πρόταση προβλέπει σημαντική μείωση των προστίμων σε περίπτωση επιστροφής «μαύρου» χρήματος, αρκεί αυτό να μείνει σε τραπεζικούς λογαριασμούς ή να επενδυθεί σε κρατικά ομόλογα.
Εκ πρώτης όψεως, το κίνητρο είναι δελεαστικό. Με 70% μείωση στα πρόστιμα, ουσιαστικά η κυβέρνηση προσφέρει φορολογική αμνηστία.
Και όμως, τραπεζικές πηγές αναφέρουν ότι το ενδιαφέρον είναι από ελάχιστο ως μηδαμινό. Ο λόγος; Η παντελής έλλειψη εμπιστοσύνης προς το ελληνικό κράτος. Όσοι έβγαλαν χρήματα από την Ελλάδα το 2015 το έκαναν επειδή φοβήθηκαν τα χειρότερα. Και επιβεβαιώθηκαν σε σημαντικό βαθμό, καθώς επιβλήθηκαν κεφαλαιακοί περιορισμοί αλλά και αναγκαστική τραπεζική αργία.
Τώρα, το κράτος προσφέρει φορολογική αμνηστία, αρκεί να επενδύσουν σε ομόλογα του δημοσίου. Ομόλογα τα οποία όμως είχαν «κουρευτεί» πριν μια τετραετία. Οι μνήμες είναι ακόμα νωπές.
Αντίστοιχα, μπορεί ο φόβος του κουρέματος των καταθέσεων να έχει σχεδόν εξαλειφθεί, κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι τα χρήματα που επιστρέφουν στην Ελλάδα δεν θα μείνουν «κλειδωμένα» λόγω capital controls. Αρκεί μια Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου για να αλλάξουν οι κανόνες του παιχνιδιού και τα χρήματα που επέστρεψαν να εγκλωβιστούν στις τράπεζες για άγνωστο χρονικό διάστημα.
Πέραν αυτών, υπάρχει ένας ακόμη φόβος, πιο βαθειά ριζωμένος στην ελληνική ψυχολογία. Ότι το κράτος δεν θα δώσει πραγματική αμνηστία, αλλά αντίθετα τα αξιοποιήσει τα στοιχεία από τις καταθέσεις που επιστρέφουν, προκειμένου να φορολογήσει και να τιμωρήσει όσους αξιοποιήσουν την ευεργετική διάταξη.
«Μα δεν πρέπει να πληρώσουν τους φόρους τους όσοι παρανομούν;» είναι το εύλογο ερώτημα. Προφανώς και ναι, αλλά όταν δίνεις αμνηστία το κάνεις συνολικά. Στην Ιταλία, όταν έγινε αντίστοιχο πρόγραμμα επαναπατρισμού κεφαλαίων, το κράτος κυριολεκτικά έκαψε τα στοιχεία, σηματοδοτώντας ότι δεν πρόκειται να ασχοληθεί ξανά με το θέμα.
Αντίστοιχα, στην Ελλάδα, όσοι νομιμοποίησαν τους ημιυπαίθριους και άλλα αυθαίρετα κτίσματα, ακόμα πληρώνουν, όχι το πρόστιμο για τη διαδικασία, αλλά τον επιπλέον ΕΝΦΙΑ και μια σειρά από άλλους φόρους.
Όσο λοιπόν ο πολίτης δεν εμπιστεύεται το κράτος, και αντίστοιχα ο κρατικός μηχανισμός αντιμετωπίζει τον πολίτη ως εν δυνάμει φοροφυγά, χρήματα δεν πρόκειται να επιστρέψουν.
