Βρυξέλλες, Μαρία Βασιλείου
Η διάσκεψη κορυφής για τα κοινωνικά δικαιώματα στο Γκέτεμποργκ αύριο Παρασκευή σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή κατεύθυνσης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ιδίως, διότι στις μέρες μας ένας αυξανόμενος αριθμός εργαζομένων, κυρίως οι νέοι, έχουν θέσεις εργασίας με εξαιρετικά ευέλικτο ωράριο, χωρίς τακτικές αμοιβές και ελάχιστη ή μηδενική προστασία.
Οι ευρωπαίοι ηγέτες, απούσας, πάντως, της Άγκελα Μέρκελ, η οποία δεν θα μπορέσει να παρευρεθεί εξαιτίας της κρίσιμης καμπής στις διερευνητικές διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης στη Γερμανία, θα προσπαθήσουν να δείξουν ότι η ΕΕ δεν προστατεύει μόνο την ενιαία αγορά, τον αθέμιτο ανταγωνισμό και την δημοσιονομική ορθότητα, αλλά τοποθετεί στο επίκεντρο των εργασιών της και τη διασφάλιση των κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων για όλους τους Ευρωπαίους.
Οι περισσότεροι εργαζόμενοι της ΕΕ έχουν συμβάσεις μόνιμης και πλήρους απασχόλησης, αλλά οι θέσεις εργασίας χωρίς αυτά τα χαρακτηριστικά, αντιπροσώπευαν, σύμφωνα με την Κομισιόν, περισσότερες από το ένα τρίτο του συνολικού εργατικού δυναμικού στις «28» χώρες το 2015, ενώ το ποσοστό αυξάνεται συνεχώς, ελλείψει εναλλακτικών. Η διαπίστωση αφορά ειδικότερα χώρες, όπως η Ελλάδα, όπου, λόγω της επώδυνης προσαρμογής της μνημονιακής εποχής, η μερική απασχόληση έχει υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία δέκα χρόνια, ενώ οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου, αλλά και οι «άτυπες» και περιστασιακές μορφές εργασίας χωρίς προστασία αποτελούν κυρίαρχες τάσεις στην ελληνική αγορά εργασίας.
Η δέσμευση να αποφευχθούν «εργασιακές σχέσεις που οδηγούν σε επισφαλείς συνθήκες εργασίας», περιορίζοντας την ευελιξία και την ανασφάλεια στους νέους τύπους απασχόλησης, που προσφέρονται από επιχειρήσεις όπως η Uber, βρίσκεται ανάμεσα στις αποφάσεις, που αναμένεται να λάβουν οι ευρωπαίοι ηγέτες, επιχειρώντας να συμφωνήσουν σε ένα ευρύτερο πλαίσιο κοινωνικών δικαιωμάτων της ΕΕ.
Οι Βρυξέλλες προτείνουν να επεκταθεί η πλήρης κοινωνική προστασία και άλλες μορφές ασφάλειας σε όλους τους εργαζόμενους, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεων βραχυπρόθεσμης απασχόλησης, μερικής απασχόλησης και μηδενικού ωραρίου οι οποίες σε ορισμένες χώρες μέλη της ΕΕ έχουν χαμηλότερες διασφαλίσεις.
Συνολικά, ο «Ευρωπαϊκός πυλώνας των κοινωνικών δικαιωμάτων» του προέδρου της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, ο οποίος αναμένεται να εγκριθεί στο Γκέτεμποργκ, αποτελείται από 20 δεσμεύσεις και δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου «του δικαιώματος σε δίκαιους μισθούς», του δικαιώματος υψηλού επιπέδου προστασίας της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία και του «δικαιώματος επαρκούς κοινωνικής προστασίας».
Όμως, ειδικοί στις Βρυξέλλες επισημαίνουν ότι η Επιτροπή έχει αρκετή δουλειά ακόμη για να εφαρμοστεί ο πυλώνας των κοινωνικών δικαιωμάτων. Η υλοποίησή του απαιτεί ένα «σχέδιο δράσης», το οποίο να περιλαμβάνει συγκεκριμένες δεσμεύσεις, συστάσεις, νομοθετικές ρυθμίσεις και να προβλέπει πώς θα γίνει η χρηματοδότηση, ώστε οι 20 αρχές και δικαιώματα να καταστούν πραγματικότητα. Υποστηρίζουν ακόμη ότι θα πρέπει να υπάρξουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις παρακολούθησης και αξιολόγησης, καθώς ουσιαστικά η πρακτική εφαρμογή τέτοιων προτύπων εξαρτάται από τα κράτη μέλη.
Παράλληλα, κατά ορισμένους ευρωβουλευτές και συγκεκριμένα από την ομάδα των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, ο κοινωνικός πυλώνας δεν είναι αρκετά φιλόδοξος. Σε επιστολή, που έχουν αποστείλει στους συναδέλφους τους, προσπαθούν να τους παροτρύνουν να μην αποδεχθούν ένα νομοθετικό συμβιβασμό σχετικά με τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων του Γιούνκερ, τον οποίο απορρίπτουν διότι δεν απαντά επαρκώς σε κρίσιμα θέματα της αγοράς εργασίας στην ΕΕ με κυριότερο την ανάγκη για ποιοτικές θέσεις εργασίας. «Πάνω από 20 εκατομμύρια Ευρωπαίοι παραμένουν εκτός εργασίας, ενώ ο ρυθμός της μακροχρόνιας ανεργίας διπλασιάστηκε μεταξύ του 2009 και του 2014 και η έλλειψη εργασίας - ελπίδα για το μέλλον – περιορίζει τις προοπτικές στη ζωή για περίπου έναν στους πέντε νέους» υπογραμμίζουν οι είκοσι ευρωβουλευτές.
Οι ευρωβουλευτές, μεταξύ των οποίων η Έυα Καϊλή και ο Κώστας Μαυρίδης, υποστηρίζουν ότι ο Πυλώνας δεν αποτελεί νέο σύνολο κοινωνικών δικαιωμάτων, αλλά είναι στην ουσία μια επαναδιατύπωση των κοινωνικών αρχών και δικαιωμάτων, που εμπεριέχονται εδώ και χρόνια σε σημαντικότερα πολιτικά και νομικά κείμενα της ΕΕ. Θεωρούν ότι η ενίσχυση των δικαιωμάτων των εργαζομένων θα μπορούσε να έχει ήδη γίνει στο πλαίσιο της ισχύουσας νομοθεσίας.
