Ύφεση μικρότερη από αυτή που βιώνουν η Ιταλία, η Ισπανία, το Βέλγιο και η Πορτογαλία, συγκρατημένη σχετικά άνοδος του ιδιωτικού χρέους αλλά και μία πολύ μεγάλη επιδείνωση στο εξωτερικό ισοζύγιο λόγω του πλήγματος που έχει δεχθεί ο τουρισμός είναι ο απολογισμός για την ελληνική οικονομία σε πόρισμα που παρουσιάστηκε χθες από την Κομισιόν στο Eurogroup. Περιλαμβάνει συστάσεις για στοχευμένα μέτρα στήριξης όλο το 2021, αλλά παράλληλα με μεταρρυθμίσεις, με επιτάχυνση της υλοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης και των διαδικασιών συγκράτησης των NPLs.
Προειδοποιεί πως το πλήγμα δεν έχει ακόμη φανεί λόγω των αναστολών στην πληρωμή οφειλών και των άλλων παρεμβάσεων στήριξης. Και κάνει σαφές πως μόλις περάσει υγειονομική κρίση θα υπάρξει συντονισμένη επιστροφή σε κοινούς κανόνες δημοσιονομικής προσαρμογής στην συνέχεια.
Σημειώνεται πως σύμφωνα με πηγές του ΥΠΟΙΚ η κυβέρνηση προσδοκά λόγω του πλήγματος σε μεγάλες οικονομίες της ΕΕ έναν βαθμό δημοσιονομικής ευελιξίας και το 2022. Επιπλέον ο ΥΠΟΙΚ Χρήστος Σταϊκούρας χθες σε δήλωσή του μετά το Eurogroup ανέφερε ότι είναι ανάγκη να συνεχιστούν τα μέτρα στήριξης για επαρκές χρονικό διάστημα αλλά και να υπάρξει τόνωση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας. Μίλησε και για την ανάγκη αποτελεσματικής αντιμετώπισης των οικονομικών ανισορροπιών που προκάλεσε ή ενέτεινε στην Ευρωζώνη η υγειονομική κρίση.
Οι ανισορροπίες στην Ελλάδα
Στην έκθεση, σε ειδικό Πίνακα για τις ανισορροπίες που εντοπίστηκαν στα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ προ υγειονομικής κρίσης, αναφέρεται πως η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα αντιμετώπιζε υπερβολικές μακροοικονομικές ανισορροπίες, ιδίως όσον αφορά στο υψηλό δημόσιο χρέος, στο υψηλό μερίδιο των μη εξυπηρετούμενων δανείων και σε ανισορροπία στο εξωτερικό τομέα. Επίσης σημείο κινδύνου αναφερόταν η υψηλή - αν και φθίνουσα – ανεργία και η χαμηλή δυνητική ανάπτυξη. Η σύσταση ήταν για παρεμβάσεις σε δημοσιονομικές διαρθρωτικές πολιτικές, στην αγορά εργασίας, στο επιχειρηματικό περιβάλλον, στο θέμα των NPL και στον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Η νέα αποτίμηση ολοκληρώνεται και ένα πρώτο «δείγμα» παρουσιάστηκε χθες στο Eurogroup και σήμερα στο Ecofin. Στο Τεχνικό Σημείωμα της Κομισιόν προς το Eurogroup για τις μακροοικονομικές ανισορροπίες και τις προκλήσεις της μετά COVID-19 εποχής επισημαίνεται πως οι μακροοικονομικές ανισορροπίες που προϋπήρχαν του COVID-19 μπορεί να γιγαντώθηκαν λόγω της επιδημίας. Και απαιτούνται αποφασιστικές πολιτικές για τη μείωση των κινδύνων που προκαλούν. Το παραγωγικό κενό το 2020 αναμένεται να είναι μεγαλύτερο από αυτό που παρατηρήθηκε το 2009 και το ΑΕΠ και το 2021 αναμένεται κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα.
Η Ελλάδα εκτιμάται πως θα έχει την 2η μεγαλύτερη επιδείνωση σε όρους ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μετά την Κύπρο. Κυρίως λόγω της απώλειας εσόδων από τον τουρισμό. Και τούτο ενώ το 2019 είχε παρατηρηθεί σημαντική βελτίωση στην εξωτερική θέση της χώρας εν συγκρίσει με το 2018.
Η ροή δανείων το 2020 αυξήθηκε ανά την ΕΕ για τις εταιρείες (λόγω της ανάγκης χρηματοδότησής τους με κεφάλαια κίνησης). Τα μέτρα στην περίπτωση της Ελλάδας την κατατάσσουν σε μία θέση πάνω από τον μέσο όρο , κυρίως λόγω των μέτρων παροχής ρευστότητας. Ανάλογη είναι και η άνοδος του δείκτη κρατικού και ιδιωτικού χρέους προς το ΑΕΠ που καταγράφει άνοδο το 2020 αλλά όχι από τις μεγαλύτερες ανά την ΕΕ. Οι μισθοί αναμένεται να μειωθούν σε συνδυασμό με τη μείωση της παραγωγής. Τούτο έχει συνέπεια και στην αποπληρωμή του ιδιωτικού χρέους, αναφέρει η Επιτροπή.
Η μέση ύφεση στην Ελλάδα το 2020-2021 υπολογίζεται περί το 2%. Παρά το μεγάλο πλήγμα λόγω του τουρισμού είναι μικρότερη από αυτή που αναμένεται να πλήξει την Ιταλία, την Ισπανία, το Βέλγιο και την Πορτογαλία. Τα στοιχεία συνδέονται και έναν υπολογισμό της βαρύτητας των περιορισμών (έως και τον Οκτώβριο) που υπολογίζεται στην περίπτωση της Ελλάδας πως δεν ήταν από τους πιο ισχυρούς ανά την ΕΕ.
Το δημόσιο χρέος έχει αυξηθεί σε όλα τα κράτη μέλη, αλλά περισσότερο σε όσα είχαν υψηλά επίπεδα πριν από την κρίση. Αντανακλώντας επίσης το γεγονός ότι η ύφεση ήταν βαθύτερη σε αυτές τις χώρες.
Προς το παρόν η άνοδος του ιδιωτικού χρέους στην Ελλάδα καταγράφεται ως σχετικά συγκρατημένη με βάση την πορεία των άλλων κρατών της ΕΕ. Ωστόσο, άνοδος υπάρχει και η Επιτροπή επισημαίνει πως μεγάλο πρόβλημα ανά την ΕΕ θα είναι η άνοδος των NPLs ειδικά μετά τη λήξη των αναστολών.
Οι προειδοποιήσεις και οι συστάσεις
Οι επιπτώσεις της ύφεσης του 2020 στην απασχόληση, τα «λουκέτα» και στους ισολογισμούς των τραπεζών δεν έχουν ακόμη ξεδιπλωθεί πλήρως, αναφέρει η Επιτροπή. Το «δεύτερο κύμα» της πανδημίας COVID-19 που βρίσκεται σε εξέλιξη επηρεάζει τις προοπτικές ανάπτυξης με ακόμη αβέβαια αποτελέσματα, εξηγεί.
Οι οικονομικές προοπτικές εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εξελίξεις στο υγειονομικό πεδίο και ειδικότερα από την στρατηγική εμβολιασμού. Αν αλλάξει η στήριξη των αγορών στα πακέτα μέτρων που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις σε ένα σενάριο που δεν γίνει ορατή μία βιώσιμη ανάκαμψη τότε μπορεί να δημιουργηθούν προκλήσεις, ειδικά σε χώρες με μακροοικονομικές ανισορροπίες και με μειωμένα περιθώρια διατήρησης των μέτρων στήριξης, αναφέρει η Επιτροπή. Και δίνει έμφαση στην ανάγκη για ισχυρή εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και των επενδυτικών εργαλείων του Ταμείου Ανάκαμψης, του SURE, του REACT-EU και των άλλων παρεμβάσεων.
«Η πρόωρη απόσυρση των πολιτικών στήριξης αποτελεί κίνδυνο και, όπου απαιτείται, πρέπει να ληφθούν συνεχή στοχευμένα και προσωρινά μέτρα για την υποστήριξη της ανάκαμψης» αναφέρεται. «Οι δημοσιονομικές πολιτικές θα πρέπει να «έχουν χαρακτήρα στήριξης σε όλα τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ καθ 'όλη τη διάρκεια του 2021» αναφέρεται αλλά «όταν το επιτρέπουν οι συνθήκες, οι δημοσιονομικές πολιτικές πρέπει να στοχεύουν στην επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων στόχων».
Τα μέτρα που προκρίνονται είναι τα μορατόριουμ και οι εγγυήσεις για δάνεια αφού αποτρέπουν μαζικές πτωχεύσεις, καθώς και παρεμβάσεις για τη στήριξη των εταιρειών, τη διατήρηση θέσεων εργασίας μέσω συστημάτων προσωρινής απασχόλησης και αποζημιώσεων. Τα τελευταία εκτιμάται πως επίσης συμβάλλουν στη μείωση των επιπτώσεων της πανδημίας στην οικονομία.
Αρκεί, όπως επισημαίνει η Επιτροπή να «είναι προσωρινά και στοχευμένα και οι δημοσιονομικές πολιτικές να επιστρέφουν σε συνετές μεσοπρόθεσμες δημοσιονομικές θέσεις μόλις το επιτρέψουν οι οικονομικές και οι επιδημιολογικές συνθήκες».
Γίνεται λόγος για συντονισμό στην «μετάβαση» με «πλήρη σεβασμό του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης» και για πρωτοβουλίες σε 3 πεδία:
* Ενίσχυση των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων για να συγκρατηθεί η άνοδος του χρέους.
* Επιτάχυνση των πτωχευτικών διαδικασιών για να αντιμετωπιστεί η κρίση ιδιωτικού χρέους.
* Συζήτηση σε επίπεδο Eurogroup για την διατήρηση της δυναμικής των μεταρρυθμίσεων.
