H παγκόσμια έλλειψη ημιαγωγών, από δυνητική απειλή για την παραγωγή προϊόντων τεχνολογίας, μετουσιώνεται σε φραγμό στη λειτουργία εργοστασίων κι επιχειρήσεων και συνακόλουθα σε αιτία τριγμών στην παγκόσμια οικονομία.
Δεν θα μπορούσαν να ερμηνευτούν αλλιώς οι διαδοχικές ανακοινώσεις εταιρειών, ιδιαίτερα από τον χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας, για περιορισμό ή και διακοπή της παραγωγής τους, λόγω της έλλειψης των τσιπ.
Οι παραγωγικές επιπτώσεις από το shortage των ημιαγωγών
Η σύγχρονη τεχνολογία είναι «εξαρτημένη» από τους ημιαγωγούς. Καμία ηλεκτρονική ή ηλεκτρική συσκευή δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς αυτούς. Η καθημερινότητα του μέσου ανθρώπου είναι ταυτισμένη με λειτουργίες που βασίζονται σε εφαρμογές των τσιπ: από πλυντήρια και tablet, πρίζες, γραμμές internet, μέχρι κινητά τηλέφωνα και αυτοκίνητα, σχεδόν τα πάντα λειτουργούν με τα μικρά αυτά εξαρτήματα.
Ιδιαίτερα όμως για την αυτοκινητοβιομηχανία, η εξάρτηση είναι απόλυτη. Δεκάδες από τα σύγχρονα συστήματα ενός αυτοκινήτου λειτουργούν με τσιπ. Τους τελευταίους δύο μήνες το παραπάνω έχει καταστεί σαφές καθώς η παγκόσμια παραγωγή αυτοκινήτων έχει πατήσει ήδη φρένο, και μοιάζει να οδεύει προς το… «χειρόφρενο».
Προβλήματα στις εφοδιαστικές τους αλυσίδες έχουν ήδη αναφέρει μια σειρά από κολοσσούς του χώρου. H Ford πρόσφατα ανακοίνωσε πως καταργεί ολόκληρες βάρδιες για να μειώσει την παραγωγή σε δύο εργοστάσια της, εκτιμώντας πως θα δεχτεί πλήγμα 2,5 δισ. δολαρίων στα κέρδη της για το έτος. Η General Motors από την πλευρά της εκτίμησε πως θα δεχτεί πλήγμα 2 δισ. δολαρίων. Η Nissan «έσβησε τις μηχανές» σε εργοστάσια της σε HΠΑ και Μεξικό. Η κινέζικη παραγωγός εταιρεία ηλεκτρικών αυτοκινήτων Nio ανακοίνωσε πως διακόπτει την παραγωγή της για 5 ημέρες, δηλώνοντας πως καθ’ όλη την διάρκεια του Μαρτίου επηρεάστηκε σοβαρά από το «στράγγισμα» της αγοράς των ημιαγωγών. Αντίστοιχα προβλήματα έχουν αναφέρει πλήθος άλλες εταιρείες, όπως Volkswagen, Volvo, Subaru, Toyota, Fiat Chrysler κ.α.
Αλλά και στον κλάδο των ηλεκτρονικών, μεγαθήρια όπως η Samsung, η Apple, η Microsoft έχουν ανακοινώσει πως είναι ήδη εκτός στόχων για την χρονιά, εξαιτίας της «τρύπας» που έχει ανοίξει στην προσφορά των ημιαγωγών. Η κορεατική Samsung, η δεύτερη παραγωγός εταιρεία ημιαγωγών παγκοσμίως μετά την Intel, η οποία πουλά τσιπ αξίας 56 δισ. δολαρίων και χρησιμοποιεί για τα δικά της προϊόντα τσιπ αξίας 36 δισ. δολαρίων, παρ’ όλ αυτά ανακοίνωσε πως θα χρειαστεί να καθυστερήσει το λανσάρισμα των νέων της προϊόντων εξαιτίας της έλλειψης.
Οι αιτίες πίσω από το shortage
Οι πρώτες «ανωμαλίες» στην αγορά των ημιαγωγών προκλήθηκαν το καλοκαίρι του 2018, όταν η κυβέρνηση Τραμπ στα πλαίσια του εμπορικού πολέμου που τότε ξεσπούσε, επέβαλλε δασμούς και περιορισμούς στην κυκλοφορία μιας σειράς κινέζικων τεχνολογικών προϊόντων, μεταξύ των οποίων και οι ημιαγωγοί, με σκοπό να μειώσει το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ και την εξάρτηση από τα ασιατικά τσιπ, ενισχύοντας την εγχώρια παραγωγή.
Ας σημειωθεί πως η Κίνα, αρχής γενομένης το 2014, είναι από τις μεγαλύτερες παραγωγούς χώρες ημιαγωγών, ενώ μαζί με τις Ιαπωνία, Νότιο Κορέα και Ταϊβάν αποτελούν τις “Big 4” της ασιατικής αγοράς τσιπ. Μόλις πρόσφατα, η μεγαλύτερη παραγωγός ημιαγωγών της χώρας, Semiconductor Manufacturing International Corp., στην οποία αντιστοιχεί το 10% της παγκόσμιας παραγωγής τσιπ, επανέλαβε την κατηγορία πως η αμερικάνικη πολιτική είναι υπεύθυνη για τις διαταραχές στις εφοδιαστικές της αλυσίδες, κι αυτό γιατί ο Ντόναλντ Τραμπ είχε απαγορεύσει στις αμερικανικές εταιρείες να συναλλάσονται μαζί της λόγω των σχέσεων της με την κινεζική κυβέρνηση - μια πολιτική της οποίας το πλαίσιο δεν έχει αλλάξει ουσιωδώς επί Μπάιντεν.
Ωστόσο, ήταν η πανδημία κι η επίδραση της στο διεθνές εμπόριο και στις καταναλωτικές συνήθειες, αυτή που παρόξυνε τα προβλήματα στην αγορά των τσιπ. Ενώ οι πωλήσεις των αυτοκινήτων λόγω των lockdown έμειναν σε χαμηλά επίπεδα στην αρχή της πανδημίας, αντίθετα εκτινάχτηκαν οι πωλήσεις σε ηλεκτρονικά είδη όπως laptop, tablet, και κονσόλες παιχνιδιών, λόγω των περισσότερων ωρών στο σπίτι για εκατομμύρια ανθρώπους διεθνώς, σε συνδυασμό με την εξοικονόμηση χρημάτων που σε μια άλλη περίοδο θα ξοδεύονταν σε δραστηριότητες εκτός σπιτιού.
Όπως αναφέρει ο Falan Yinug, επικεφαλής στο Semiconductor Industry Association, η μείωση ζήτησης τσιπ από τις αυτοκινητοβιομηχανίες ήταν απότομη κατά το Μάρτη και Απρίλη του 2020, όταν η πανδημία έπληττε τη ζήτηση αυτοκινήτων διεθνώς, με τις εταιρείες να αναμένουν ακόμη μεγαλύτερη πτώση, οδηγώντας τους έτσι να περιορίσουν δραστικά τις παραγγελίες ημιαγωγών, την ίδια στιγμή που οι εταιρείες ηλεκτρονικών «άδειαζαν» τα αποθέματα των παραγωγών τσιπ για να καλύψουν την αυξημένη ζήτηση στα δικά τους προϊόντα. Όμως στην αγορά των αυτοκινήτων τα πράγματα δεν πήγαν όπως είχαν προβλεφθεί, κι έτσι όσο απότομη ήταν η πτώση την άνοιξη του 2020, «αντίστοιχα απότομη ήταν η αύξηση των πωλήσεων κατά το τρίτο και τέταρτο τρίμηνο. Για την ακρίβεια, κατά το τέταρτο τρίμηνο οι πωλήσεις επανήλθαν σε θετικά επίπεδα και πάλι».
Η ραγδαία επάνοδος της ζήτησης τσιπ για παραγωγή αυτοκινήτων, σε συνδυασμό με την αυξημένη ζήτηση τους για ηλεκτρονικές συσκευές –μόνο η Apple δαπανά 56 δισ. δολάρια για την αγορά τους- ειδικά αν συνυπολογιστεί πως οι νέες τεχνολογίες 5G χρησιμοποιούν ολοένα περισσότερους ημιαγωγούς, δημιούργησε την αδυναμία να εξυπηρετηθεί η αγορά από την προσφερόμενη ποσότητα. Ειδικά όμως για τις αυτοκινητοβιομηχανίες, οι οποίες δεν παράγουν μεγάλα stock και οι εφοδιαστικές τους αλυσίδες λειτουργούν με βάση την συγκυριακή ζήτηση, η μη διατήρηση αποθέματος ημιαγωγών τις έφερε, παραγωγικά, στο χείλος του γκρεμού.
«Και γιατί δεν αυξάνεται η παραγωγή των τσιπ έτσι ώστε να ανταποκριθεί στη ζήτηση;», θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος. Γιατί η παραγωγή των μικροσκοπικών αυτών εξαρτημάτων δεν είναι καθόλου μια απλή υπόθεση. Απαιτεί ιδιαίτερες, εργαστηριακές συνθήκες, οι οποίες επιτυγχάνονται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους, τα λεγόμενα fabs. Μέσα στις «αποστειρωμένες» συνθήκες που επικρατούν στα fabs γίνεται εφικτό να παραχθούν τα τσιπ, χωρίς να κινδυνεύουν από το παραμικρό σωματίδιο σκόνης, αλλαγές στη θερμοκρασία, στατικό ηλεκτρισμό και μια πλειάδα άλλων λόγων. Τα fabs κοστίζουν δισεκατομμύρια δολάρια και χρειάζεται έως και δύο χρόνια για να ολοκληρωθεί η κατασκευή τους. Έτσι γίνεται κάτι παραπάνω από σαφές ότι οι ρυθμοί παραγωγής των ημιαγωγών δεν είναι όσο ελαστικοί απαιτούνται από την κρίσιμη αυτή κατάσταση.
Η έλλειψη φτάνει σε επίπεδα «κρίσης»
Η μείωση της παραγωγής κι η έλλειψη σε προϊόντα όπως αυτοκίνητα, τηλεοράσεις και κινητά τηλέφωνα οδηγεί σε άνοδο των τιμών, με τελικό «θύμα» της κατάστασης τον καταναλωτή. Κι από μία προσωρινή έλλειψη στην προμήθεια των ημιαγωγών, στα πλαίσια των ευρύτερων διαταραχών που προκάλεσε η πανδημία, τώρα πλέον κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί πως βλέπει φως στο τούνελ.
«Δεν υπάρχουν σημάδια αύξησης της προσφοράς, ούτε και σημάδια μείωσης της ζήτησης, την ίδια στιγμή που οι τιμές αυξάνονται σε όλο το μήκος της αλυσίδας», δηλώνει στον Guardian ο τεχνολογικός αναλυτής Neil Campling.
«Έτσι θα υπάρξει μετακύλιση του κόστους στους απλούς ανθρώπους στον δρόμο. Να αναμένετε τα αυτοκίνητα να κοστίζουν περισσότερο, τα τηλέφωνα να κοστίζουν περισσότερο. Το φετινό iPhone δεν πρόκειται να είναι φθηνότερο από το περσινό»…
