Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος φαίνεται να μπαίνει το τελευταίο διάστημα ο κλάδος των logistics, με ειδήμονες κι αναλυτές να επισημαίνουν τα στρατηγικά πλεονεκτήματα της χώρας μας αλλά και επιχειρήσεις του χώρου να δρομολογούν επενδύσεις για τα επόμενα χρόνια.
Ο κλάδος των υπηρεσιών εφοδιαστικής αλυσίδας άλλωστε θεωρείται κρίσιμος για την υποστήριξη ενός ισχυρού, ευέλικτου κι αποτελεσματικού παραγωγικού μοντέλου. Για του λόγου το αληθές αρκεί να αναλογιστεί κανείς την προστιθέμενη αξία αλλά και τις θέσεις εργασίας που δημιουργεί η εφοδιαστική αλυσίδα σε προηγμένες ευρωπαϊκές οικονομίες. Για παράδειγμα, στην περίπτωση της Ολλανδίας, η προστιθέμενη αξία ανέρχεται σε 55 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση ενώ οι θέσεις εργασίας που δημιουργεί ο κλάδος αριθμούν τις 813.000.
Οικονομικό αποτύπωμα στην Ελλάδα
Σημαντικό αλλά με μεγάλα περιθώρια βελτίωσης είναι και το αποτύπωμα των logistics στη ελληνική οικονομία. Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της Alpha Bank ο κλάδος των logistics αντιπροσωπεύει το 74% της Ακαθάριστης Παρούσας Αξίας (ΑΠΑ) και το 67% του κύκλου εργασιών των μεταφορών και της αποθήκευσης, καλύπτοντας το 5,5% της ΑΠΑ του συνόλου των οικονομικών δραστηριοτήτων της χώρας.
Από τους υποκλάδους των logistics μάλιστα, την μερίδα του λέοντος σε όρους κύκλου εργασιών και ΑΠΑ στη χώρας μας κατέχει αυτός των υποστηρικτικών προς τη μεταφορά δραστηριοτήτων, αντιπροσωπεύοντας το 53% του συνολικού κύκλου εργασιών των logistics στη χώρα και το 64% της ΑΠΑ. Την ίδια στιγμή οι οδικές μεταφορές εμπορευμάτων και υπηρεσίες μετακόμισης αντιπροσωπεύουν το 27% του κύκλου εργασιών και το 12% της ΑΠΑ ενώ ακολουθούν οι θαλάσσιες και ακτοπλοϊκές μεταφορές εμπορευμάτων αντιπροσωπεύοντας το 9% του κύκλου εργασιών και το 16% της ΑΠΑ.
Τα παραπάνω μαρτυρούν τις προοπτικές του κλάδου, τις οποίες επισφραγίζουν και οι επενδύσεις που δρομολογούνται προς αυτή την κατεύθυνση. Συγκεκριμένα βάσει μελετών, μόνο την διετία 2017-2019 το 12% των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων κατευθύνθηκε στον κλάδο των μεταφορών και των logistics όταν ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος ήταν 6%, με το ενδιαφέρον μάλιστα των ξένων επενδυτών να καταγράφεται έντονο.
Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης και οι επενδύσεις αναμένεται να συνεχιστούν και τα επόμενα χρόνια. Συγκεκριμένα σύμφωνα με την Alpha Bank μόνο για την την ανάπτυξη νέων εγκαταστάσεων logistics υψηλών προδιαγραφών στη χώρα, αναμένονται επενδύσεις της τάξης των 150 εκατ. ευρώ την επόμενη διετία. Σε αυτές περιλαμβάνονται αφενός εμβληματικές υποδομές, όπως το Θριάσιο Εμπορευματικό Κέντρο κι αφετέρου αρκετές μικρότερες εγκαταστάσεις, που αξιοποιούνται στο «τελευταίο μίλι» των μεταφορών.
Πλεονεκτήματα και Αδυναμίες της χώρας
Οι προοπτικές είναι καλές, αν λάβει κανείς υπόψη του τα πλεονεκτήματα της χώρας. Θα μπορούσαν ωστόσο να βελτιωθούν περαιτέρω αν αντιμετωπιστούν οι υπάρχουσες ελλείψεις, μετατρέποντας την χώρα μας σε κόμβο της ευρύτερης περιοχής.
Το παραπάνω επισημαίνει μεταξύ άλλων και ένα νέο κείμενο πολιτικής από τη διαΝΕΟσις που αναλύει την «Σημασία των Logistics στην Επανεκκίνηση της Ελληνικής Οικονομίας». Σύμφωνα με αυτό το βασικότερο ίσως φυσικό πλεονέκτημα της χώρας μας είναι η γεωστρατηγική της θέση, η οποία της δίνει την δυνατότητα να μετατραπεί σε κόμβο της ευρύτερης περιοχής. Την γεωστρατική θέση έρχονται να ενισχύσουν μάλιστα η ιδιωτικοποίηση και δυναμική των λιμένων Πειραιά και Θεσσαλονίκης καθώς και οι κύριοι διάδρομοι χερσαίων μεταφορών μέλος του δικτύου ΤΕΝ-Τ. Τέλος, ως πλεονέκτημα λογίζεται και η αναβάθμιση των οδικών αξόνων καθώς και το υπό αναβάθμιση σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας.
Η κρίσιμη αυτή υποδομή βέβαια απαιτεί την αντιμετώπιση των μέχρι σήμερα ελλείψεων για να αξιοποιηθεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό και να αποκτήσει εντέλει η χώρα την θέση που της αξίζει. Βάσει του κειμένου της ΔιαΝΕΟσις, οι ελλείψεις αυτές ξεκινούν από τους οργανωμένους υποδοχείς εφοδιαστικής (εμπορευματικά κέντρα και επιχειρηματικά πάρκα) και τις μεγάλες υποδομές αποθηκευτικών χώρων και επεκτείνονται μέχρι τις ψηφιοποιημένες λειτουργίες και τον υπέργηρο στόλο οχημάτων διεθνούς και εθνικής μεταφοράς. Αρνητικό ρόλο παίζει και η κατακερματισμένη αγορά ιδιοκτητών οδικών μεταφορών καθώς και η ελλιπής δευτερογενής νομοθεσία.
Οι αντοχές του κλάδου στον ιό της πανδημίας
Η στιγμή χαρακτηρίζεται κομβική, μετά και την πανδημία που διατάραξε μεν την εφοδιαστική αλυσίδα αλλά υπογράμμισε παράλληλα και την αναγκαιότητά της.
Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την διαΝΕΟσις, οι επιπτώσεις που έφερε η πανδημία στις ελληνικές εφοδιαστικές αλυσίδες, ήταν τόσο βίαιες όσο και σημαντικές. Αρκεί να αναφέρουμε ότι το 58% της βιομηχανίας τροφίμων και το 22% των προϊόντων μεταποίησης καταναλώνονται σε ετήσια βάση από τον τουριστικό κλάδο, ο οποίος χαρακτηρίζεται από πολλούς ως ο μεγάλος ασθενής της νόσου του κορονοϊού.
Επιπλέον στις θαλάσσιες μεταφορές σημειώθηκε σημαντική μείωση δρομολογίων από και προς την Κίνα, δημιουργώντας πτώση διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων μεγαλύτερη των 151 χιλ. TEU.
Αντίστοιχα όλες οι εταιρείες αεροπορικών μεταφορών (εκτός διεθνών couriers) σημείωσαν κάθετη πτώση της τάξης του 90% το 2020. Στην περίπτωση των οδικών μεταφορών ο μέσος σταθμικός όρος το 2020 έδειξε μια πτώση της τάξης του 20%-25%, με εξαίρεση κλάδους όπως εταιρείες που διέθεταν στόλους οχημάτων ψυχόμενου ή ειδικού φορτίου. Τέλος στην ακτοπλοΐα, σημειώθηκαν απώλειες της τάξης των 300 εκατ. ευρώ,
Παρόλα αυτά στις αστικές και εθνικές ροές, οι εμπλεκόμενοι κράτησαν με υπευθυνότητα και σοβαρότητα εξυπηρετώντας τη διακίνηση και διατηρώντας τα ράφια των καταναλωτικών αγαθών γεμάτα. Η εικόνα μεταξύ επάρκειας και ελλείψεων υπήρξε θετική για το 2020 και όποια προβλήματα παρουσιάστηκαν πέρασαν ανώδυνα.
Ανάγκη για συντονισμένη δράση και παρεμβάσεις
Για μια καλύτερη συνέχεια όμως απαιτείται συντονισμένη δράση και πλήρης αξιοποίηση των υπαρχουσών ευκαιριών. Σύμφωνα με τον κ. Μιχάλη Ροδόπουλου, Μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Ανάπτυξης Logistics, που υπογράφει και το κείμενο πολιτικής οι παρεμβάσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν αρχικά την δημιουργία διοικητικού κυβερνητικού κόμβου αλλά και την θεσμική οργάνωση της εφοδιαστικής αλυσίδας στη δημόσια διοίκηση.
Παράλληλα θα απλοποιηθούν αλλά και να εκσυγχρονιστούν οι διαδικασίες αδειοδότησης σχετικών εταιρειών αλλά και να οριστεί ένας χωροταξικός σχεδιασμός που θα επιτρέπει την ανάπτυξη παραγωγικών εγκαταστάσεων.
Στόχος θα πρέπει να είναι και η δημιουργία Επιχειρηματικών Πάρκων Εξυγίανσης, η διευκόλυνση διαδικασιών διαχείρισης διερχόμενων φορτίων ενώ θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα και για την προώθηση κι εξωστρέφεια των ελληνικών logistics.
Οι πράσινες επενδύσεις σε τεχνολογίες για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και άλλες περιβαλλοντικά φιλικές τεχνολογίες, όπως η διευρυμένη χρήση ηλεκτρικών οχημάτων, αλλά και η εκτεταμένη εφαρμογή νέων τεχνολογιών και ψηφιοποίησης είναι επίσης απαραίτητες για την ανάπτυξη του κλάδου.
Τέλος στο πλαίσιο του ευρύτερου ψηφιακού μετασχηματισμού απαραίτητη κρίνεται και η ψηφιοποίηση της εφοδιαστικής αλυσίδας, η δημιουργία παρατηρητηρίου Logistics αλλά και η σύζευξη της έρευνας με την αγορά.
