Καθοριστικά στο κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων, εξαιτίας της ενίσχυσης των πληθωριστικών πιέσεων έχει επιδράσει η ενεργειακή κρίση, σε συνδυασμό με τις συνεχιζόμενες διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα. Το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας είναι σαφές ότι θα επηρεαστεί, ωστόσο μεγαλύτερη επίδραση εκτιμάται ότι θα προκύψει στους κλάδους παραγωγής, όπου το κόστος λειτουργίας είναι άμεσα συναρτώμενο με τις τιμές των αγαθών. Η επίδραση στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και το κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων εκτιμάται ότι βραχυπρόθεσμα θα επηρεάσει δυσμενώς και τον πιστωτικό κίνδυνο των επιχειρήσεων.
Τα παραπάνω επισημαίνει η ΤτΕ στην Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, εντοπίζοντας στους κλάδους που καταγράφουν ήδη τα υψηλότερα ποσοστά μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) και παρουσιάζοντας κατατοπιστικά στοιχεία για ποιοτικές παραμέτρους στο σύνολο των κόκκινων δανείων.
Ξεκινώντας με τα επιχειρηματικά δάνεια που το 2021 ανήλθαν σε 134,8 δισ. ευρώ, αποτελώντας περίπου το 75% της συνολικής χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών προς την οικονομία, η ΤτΕ επισημαίνει τα εξής:
Ο λόγος των ΜΕΔ στο επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο (10,9%) συνεχίζει να επηρεάζεται κυρίως από το υψηλό ποσοστό στην κατηγορία των μικρομεσαίων (16,9%) και των πολύ μικρών επιχειρήσεων (26,1%).
Αναφορικά με τη διάρθρωση των χρηματοδοτήσεων στους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, η μεγαλύτερη συγκέντρωση αφορά τις χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις (22% των συνολικών χρηματοδοτήσεων προς επιχειρήσεις, έναντι 11% για το 2020). Ο δείκτης ΜΕΔ για τον εν λόγω κλάδο κυμαίνεται σε επίπεδο χαμηλότερο του μέσου όρου του αντίστοιχου δείκτη των επιχειρηματικών δανείων (2,9%, έναντι 10,9%).
Τα υψηλότερα ποσοστά ΜΕΔ καταγράφονται στους κλάδους της εστίασης (31,6%), των κατασκευών (20,9%), της υγείας (20,4%), της διαχείρισης ακίνητης περιουσίας (17,8%), του εμπορίου (17,2%) και των καταλυμάτων (15,4%). Υψηλά ποσοστά καταγράφονται και σε επιμέρους κλάδους της μεταποίησης, όπως ο κλάδος της κλωστοϋφαντουργίας (34,6%), της βιομηχανίας χάρτου, ξύλου και επίπλων (25,9%) και των λοιπών μεταποιητικών (31,3%), τα οποία όμως αφορούν μικρότερα υπόλοιπα χορηγήσεων και συνεπώς έχουν μικρή επίδραση στη διαμόρφωση του συνολικού δείκτη ΜΕΔ του κλάδου της μεταποίησης. Τα χαμηλότερα ποσοστά παρατηρούνται ενδεικτικά στους κλάδους της ενέργειας (1,1%) και των χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων (2,9%).
Στο σύνολο των μη εξυπηρετούμενων δανείων, τα οποία μειώθηκαν πέρυσι σε 18,4 δισ. ευρώ από 47,2 δισ. στο τέλος του 2020, η Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας κάνει τις ακόλουθες παρατηρήσεις για την ποιοτική τους σύνθεση:
Ο δείκτης κάλυψης των ΜΕΔ από προβλέψεις διαμορφώθηκε το 2021 σε 42,4% από 44,0% το 2020. Ειδικότερα, οι προβλέψεις που είχαν σωρευτικά σχηματίσει οι τράπεζες έως το τέλος του 2021 για την κάλυψη των ΜΕΔ ανέρχονταν σε 7,8 δισ. ευρώ έναντι 20,8 δισ. ευρώ στο τέλος του 2020. Η απελευθέρωση κεφαλαίων που οι τράπεζες κρατούσαν στην άκρη ως προβλέψεις για κόκκινα δάνεια, είναι κυρίως αποτέλεσμα των τιτλοποιήσεων και πωλήσεων ΜΕΔ που πραγματοποιήθηκαν το 2021.
Eπισημαίνεται ότι το επίπεδο του δείκτη κάλυψης των ΜΕΔ από προβλέψεις στην Ελλάδα, υπολείπεται του ευρωπαϊκού μέσου όρου (δ΄ τρίμηνο 2021: 44,5%29).
- Ο δείκτης κάλυψης των ΜΕΔ από εξασφαλίσεις το 2021 ανήλθε σε 57,5%, σημειώνοντας άνοδο σε σχέση με το τέλος του 2020 (55,4%), ενώ ο δείκτης κάλυψης ρυθμισμένων ΜΕΔ από εξασφαλίσεις ανήλθε σε 65,8% έναντι 61,4% στο τέλος του 2020.
- Το σύνολο των ρυθμισμένων (forborne) δανείων υποχώρησε σημαντικά σε 15,3 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 10,6% των συνολικών δανείων το 2021, σε σχέση με το 2020 (18,0% ή 28,2 δισ. ευρώ) κυρίως λόγω των συναλλαγών τιτλοποίησης και πώλησης ΜΕΔ.
- Το 13,8% των ήδη ρυθμισμένων δανείων εμφανίζει καθυστέρηση άνω των 90 ημερών, ποσοστό μειωμένο σε σχέση με το τέλος του 2020 (18,9%).
- Το 63,3% των ΜΕΔ άνω των 90 ημερών δεν έχει ρυθμιστεί, έναντι 51,6% στο τέλος του 2020, ενώ τα ποσοστά για τα στεγαστικά, καταναλωτικά και επιχειρηματικά δάνεια ανέρχονται σε 64,7%, 77,6% και 60,8%, αντίστοιχα.
- Οι διαγραφές δανείων το 2021 ανήλθαν σε 1,9 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 1,2 δισ. ευρώ αφορούν καταγγελμένες απαιτήσεις, κυρίως επιχειρηματικών δανείων.
- Κατά τη διάρκεια του 2021 τα δάνεια τα οποία κινήθηκαν από τα εξυπηρετούμενα προς τα μη εξυπηρετούμενα ήταν περισσότερα κατά 823 εκατ. ευρώ από τα δάνεια τα οποία κινήθηκαν από τα μη εξυπηρετούμενα προς τα εξυπηρετούμενα.
- Δάνεια 0,5 δισ. ευρώ, ή το 2,9% των ΜΕΔ, αφορούν απαιτήσεις που έχουν υπαχθεί σε καθεστώς νομικής προστασίας και για τις οποίες εκκρεμεί η έκδοση τελεσίδικης δικαστικής απόφασης. Από αυτά, 0,2 δισ. ευρώ αφορούν απαιτήσεις που έχουν ήδη καταγγελθεί. Τα δάνεια αυτής της κατηγορίας αφορούν είτε φυσικά πρόσωπα (π.χ. νόμος Κατσέλη 3869/2010), είτε νομικά πρόσωπα (π.χ. ν. 4307/2014, Πτωχευτικός Κώδικας). Σχετικά με τις επιμέρους κατηγορίες, περίπου το 5,1% των μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων έχει υπαχθεί σε καθεστώς νομικής προστασίας, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα καταναλωτικά δάνεια είναι 3,9%.
- Ο ρυθμός αποκατάστασης της τακτικής εξυπηρέτησης δανείων (cure rate) ανήλθε το δ’ τρίμηνο του 2021 σε 3,2% και ο δείκτης αθέτησης (default rate) σε 0,6%.Το στεγαστικό χαρτοφυλάκιο εμφανίζει τον υψηλότερο ρυθμό αποκατάστασης (8,1%), ενώ το επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο τον χαμηλότερο (2,0%).
