Σταδιακή αποκλιμάκωση του κόστους ενέργειας και του πληθωρισμού από τα μέσα του 2023, στο «καλό σενάριο», όπως το χαρακτήρισε, με θετικές επιπτώσεις για την οικονομία και βέβαια την αγορά ακινήτων, «βλέπει» ο κ. Αρ. Καρυτινός, CEO της Prodea Investments, της μεγαλύτερης εγχώριας ΑΕΕΑΠ.
Για τα βιοκλιματικά κτήρια τόνισε ότι δημιουργούνται τεράστιες εξοικονομήσεις και προέβλεψε ότι πλέον τα κτήρια χωρίς βιοκλιματικά χαρακτηριστικά δεν θα έχουν καμία τύχη στην αγορά. Σε αυτό το πλαίσιο και η PRODEA Investments μέχρι το τέλος του χρόνου θα έχει επενδύσει συνολικά περισσότερα από 500 εκατομμύρια ευρώ σε «πράσινα» κτήρια.
Όπως σημείωσε ο επικεφαλής της εταιρείας επενδύσεων σε ακίνητα στο πλαίσιο σχετικής ημερίδας (στη ΔΕΘ), υπό καλές συνθήκες από του χρόνου θα προκύψει αποκλιμάκωση -αν και λόγω του πολέμου πάντα οι συνθήκες είναι απρόβλεπτες- με τους ανθρώπους του χώρου να ευελπιστούν ότι δεν θα διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα αυτή η προβληματική κατάσταση.
Κατά τον ίδιο, η εγχώρια αγορά ακινήτων έδειξε αντοχές μέσα στην κρίση και την πανδημία, με το real estate και τον τουρισμό να αποτελούν βασικούς πυλώνες της ελληνικής οικονομίας. Ως βασικούς λόγους της «αντοχής» έθεσε, μεταξύ άλλων, τον «κατακερματισμένο» χαρακτήρα της αγοράς (πολλοί κατασκευαστές), το μη συστημικό προφίλ που με την έλλειψη πολύ μεγάλων «ανοιγμάτων» (χρεών) και την παύση της παραγωγής, δεν έφεραν κατάρρευση της αγοράς. Η οποία, όπως ήδη φαίνεται, αναπτύσσεται και πάλι ταχέως.
«Πράσινες επενδύσεις»: Στα 500 εκατ. ευρώ στο τέλος 2022
Ο κ. Καρυτινός στάθηκε στην προώθηση «πράσινων» επενδύσεων – βιοκλιματικών κτιρίων που πλέον αποτελούν βασικό υπόδειγμα για την αγορά ακινήτων, με την Prodea να έχει πλάνο μεγάλων αναπτύξεων τον τομέα αυτόν, ιδίως στα γραφεία. Μάλιστα, όπως επανέλαβε ο κ. Καρυτινός, «η Prodea θα έχει έως το τέλος του 2022 επενδεδυμένα περίπου 500 εκατ. ευρώ σε πράσινα κτίρια και γραφεία». Κατά τον ίδιο, η τάση της αγοράς επιτάσσει τέτοιες αναπτύξεις που οδηγούν σε μεγάλες εξοικονομήσεις (π.χ. 70% ενέργεια) ενώ σημείωσε ότι προσεχώς ακίνητα που δεν θα είναι ενεργειακά αναβαθμισμένα θα μένουν ως στοκ δίχως ιδιαίτερη ζήτηση.
Αναπτύσσονται τα logistics
Σύμφωνα με τον κ. Καρυτινό το μέλλον του κλάδου είναι «πράσινο», όχι μόνο στον χώρο γραφείων αλλά και σε άλλους, όπως τα logistics. Για τους αποθηκευτικούς χώρους, που επίσης έχουν εισέλθει στο επενδυτικό ραντάρ τη Prodea, σημείωσε ότι ήταν από αυτούς που αναπτύχθηκαν μέσα στην κρίση «κερδίζοντας» και από το γεγονός ότι η Ελλάδα εξελίσσεται σε εμπορευματικό κόμβο. Εκτίμησε ότι οι αποδόσεις μέσα στην κρίση ξεπέρασαν και το 10% - 12% ενώ πλέον έχουν υποχωρήσει στο 7%. Ο τομέας logistics αναπτύσσεται γρήγορα με μεγαλύτερα πλέον μεγέθη, περισσότερο όγκο, νέο σύγχρονο προϊόν. Η Prodea θεωρεί τον τομέα στρατηγικό και «βλέπει» περαιτέρω ευκαιρίες ανάπτυξης σε αυτόν.
Η διαφορά ιδιωτικής ΑΕΕΑΠ με το δημόσιο
Ο κ. Καρυτινός συμμετείχε σε πάνελ μαζί με τον επικεφαλής του Υπερταμείου (Γρ. Δημητριάδη). Στο πλαίσιο της συζήτησης πάντως ανέφερε ότι για τις εγχώριες ΑΕΕΑΠ είναι ευκολότερο θέμα η προώθηση μιας επένδυσης (ζώνες, χρήσεις, όροι κ.α.) σε σχέση με το Δημόσιο που έχει να αντιμετωπίσει αντιδράσεις, αντικρουόμενα συμφέροντα κ.α., οπότε οι καθυστερήσεις και τα προβλήματα είναι μεγαλύτερα. Μάλιστα, έφερε ως παράδειγμα το project του Ελληνικού (από τη Lamda) αναφέροντας ότι σε άλλη χώρα τώρα θα είχε προχωρήσει κατά πολύ ενώ στην Ελλάδα μόλις τώρα εκκινούν οι πρώτες υποδομές.
«Στην Ισπανία απαιτούνται μήνες για δοθούν ζώνες, χρήσεις και να αρχίσει το χτίσιμο ενώ στην Ελλάδα χρόνια (ή και σε άλλες χώρες π.χ. Ιταλία)», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Το ευρύτερο επενδυτικό πλάνο
Όπως είχε αναφέρει το καλοκαίρι το insider.gr, η ΑΕΕΑΠ προωθεί μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα, με τα γραφεία να έχουν σε αυτό ποσοστό 62%, τα logistics σε ποσοστό 25%, ξενοδοχεία και οικιστικά κατά 9% και μικτής χρήσης (γραφεία & εμπορικά) 4%. Επίσης, το 87% έχουν «πράσινη» πιστοποίηση. Δίνει έμφαση σε χαρτοφυλάκιο με «πράσινα» χαρακτηριστικά με στόχο την εξέλιξη της εταιρείας ως τον μεγαλύτερο επενδυτή πράσινων γραφείων της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής, ενώ σχεδιάζει τη μείωση της επενδυτικής έκθεσης σε ακίνητα που δεν εμπίπτουν στην τρέχουσα επενδυτική στρατηγική της εταιρείας (non-core assets) και τη σημαντική αύξηση των επενδύσεων σε ακίνητα logistics, διατήρηση της επενδυτικής έκθεσης στον ξενοδοχειακό κλάδο και επιλεκτικές τοποθετήσεις σε οικιστικά ακίνητα.
Το χαρτοφυλάκιο της Prodea περιλαμβάνει 373 ακίνητα, εύλογης αξίας επενδύσεων ύψους 2,3 δισ. ευρώ, με ποσοστό πληρότητας σχεδόν 95%, ετησιοποιημένα μικτά μισθώματα ύψους 145,6 εκατ. ευρώ και μικτή μισθωτική απόδοση 6,8%. Από το σύνολο των ακινήτων 49% να αντιστοιχεί σε γραφεία, 19% σε τραπεζικά καταστήματα, 20% σε εμπορικά καταστήματα και 12% λοιπά, συμπεριλαμβανομένων και των ξενοδοχειακών μονάδων και των logistics. Η συνολική μικτή αξία των πράσινων κτιρίων στο τέλος του 2022 θα είναι πάνω από 500 εκατ. ευρώ, φθάνοντας το 38% και με πρόβλεψη σύντομα να ξεπεράσει το 50%.
Επίσης, ο διευθύνων σύμβουλος της Prodea, Αρ. Καρυτινός, στο περιθώριο συνάντησης υψηλόβαθμών στελεχών της εισηγμένης (μαζί με την κα. Τ. Μεσσάρη, Γενική Διευθύντρια Οικονομικών Εργασιών, αλλά και τον κ. Θ. Καραγιάννη, Chief Investment Officer) με εκπροσώπους του Τύπου στο σύγχρονα και εντυπωσιακά γραφεία της ΑΕΕΑΠ στην «καρδιά» της Αθήνας (Χρυσοσπηλιωτίσσης 9) το καλοκαίρι είχε αναφερθεί και σε σχέδια διείσδυσης και στον οικιστικό τομέα του real estate προωθώντας επενδύσεις συνολικού ύψους 200 εκατ. ευρώ.
