Πλάνο για αναλογική – ηλεκτρονική χρέωση και επιβολή διοδίων «με το χιλιόμετρο» επεξεργάζεται η κυβέρνηση μέσω του αρμόδιου υπουργείου Υποδομών & Μεταφορών, το οποίο θα αφορά σχεδόν στο σύνολο των «κλειστών» οδικών αξόνων που συνδέονται με συμβάσεις παραχώρησης. Με τον αυτοκινητόδρομο βέβαια της Αττικής Οδού να αποτελεί, ως γνωστόν, μια ξεχωριστή περίπτωση όπου το κόμιστρο ανά διέλευση θα μειωθεί στα 2,5 ευρώ από 2,80 ευρώ σήμερα, από την πρώτη μέρα ισχύς της νέας σύμβασης παραχώρησης, θεωρητικά τον Οκτώβριο του 2024.
Μένει να φανεί αν το σχέδιο αυτό σχετίζεται και με δράσεις όπως ο παλιός διαγωνισμός για την εφαρμογή ηλεκτρονικών διοδίων ύψους 300 εκατ. ευρώ (μέσω ΣΔΙΤ, με πόρους και από το Ταμείο Ανάκαμψης), τις πληροφορίες για πιθανή εφαρμογή μοντέλου ηλεκτροκίνησης (με έξοδα παραχωρησιούχων η κατασκευή – λειτουργία σταθμών φόρτισης κ.α.) στους αυτοκινητόδρομους με αντάλλαγμα την παραχώρηση κάποιου οφέλους στους ιδιώτες (π.χ. χρονική παράταση σύμβασης) αλλά και με άλλες παραμέτρους όπως για παράδειγμα τα σενάρια για ευρύτερες επαφές μεταξύ κυβέρνησης – παραχωρησιούχων για τις συμβάσεις παραχωρήσεων που περιλαμβάνουν αρκετά ζητήματα (από την αλλαγή στις τιμές διοδίων λόγω και του πληθωρισμού έως την αναδιαπραγμάτευση – αναδιάρθρωση δανείων των εταιρειών παραχώρησης κ.α.). Σε κάθε περίπτωση, το προσεχές διάστημα θα αρχίσει να διαφαίνεται το περιλαμβάνει ακριβώς το σχέδιο του υπουργείου αλλά και το «πακέτο» των διαπραγματεύσεων με τις κοινοπραξίες.
Επεξεργασία σχεδίου
Όπως ανέφερε εκ νέου το Σάββατο σε συνέντευξή του ο υφυπουργός Υποδομών, Γ. Καραγιάννης, σχετικά με τα διόδια στους υπόλοιπους αυτοκινητοδρόμους, πλην Αττικής Οδού, «όπου μας δίνεται η δυνατότητα κάνουμε μείωση, όπου μπορούμε τα συγκρατούμε, είμαστε σε διαρκή επαφή – διαπραγμάτευση με τους παραχωρησιούχους». Προανήγγειλε, μάλιστα, ότι «το επόμενο διάστημα θα υπάρξουν ανακοινώσεις σχετικά με το σχέδιο για αναλογική χρέωση στους αυτοκινητοδρόμους της χώρας», δηλαδή πώς θα γίνει αναλογική η ηλεκτρονική χρέωση διοδίων. Όπως είπε ο υφυπουργός, σε όλους τους υπόλοιπους αυτοκινητοδρόμους αυτή τη στιγμή γίνεται επεξεργασία ενός σχεδίου, και με την ηλεκτροφόρτιση και με τα ηλεκτρονικά και αναλογικά διόδια, το οποίο θα ανακοινωθεί προσεχώς.
Απαιτείται ζύμωση λόγω συμβάσεων παραχώρησης
Προφανώς βέβαια, δεδομένου ότι έχουμε να κάνουμε με συμβάσεις παραχώρησης, οποιαδήποτε τροποποίησή τους πέρα του εγχώριου «πράσινου φωτός» πρέπει να έχει συμφωνία και με τους παραχωρησιούχους και την Ε.Ε. που θα εγκρίνει τυχόν αλλαγές. Οι παραχωρησιούχοι έχουν τόσο το δικαίωμα είσπραξης των διοδίων, όσο και την ευθύνη για τη λειτουργία – συντήρησή τους. Εφόσον κάποια μεταβολή σημαίνει και τροποποίηση των υφιστάμενων συμβάσεων, αφενός θα πρέπει να φανεί αν οι κοινοπραξίες θεωρούν ότι αλλάζουν κατά πολύ ή όχι τα δεδομένα, αφετέρου θα απαιτηθεί τραπεζικό «OK» (δανείστριες) αλλά και αντίστοιχη στήριξη από τις Βρυξέλλες. Το δε θέμα της χρέωσης ανά χιλιόμετρο είναι από τα βασικά ζητήματα που θα απασχολήσουν τις εμπλεκόμενες πλευρές καθώς οι συμβάσεις δομήθηκαν πάνω σε συγκεκριμένους όρους, αν και κατά καιρούς γίνονται αλλαγές στις παραχωρήσεις.
Τα ηλεκτρονικά διόδια
Υπενθυμίζεται ότι το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών θεωρητικά προωθεί την λειτουργία ενός συστήματος με βάση το οποίο οι οδηγοί στους κλειστούς ελληνικούς αυτοκινητόδρομους θα πληρώνουν ηλεκτρονικά διόδια με αναλογική χρέωση. Το εκτιμώμενο κόστος του ΣΔΙΤ διαγωνισμού υπολογίζονταν στα 300 εκατομμύρια ευρώ. Το έργο συμπεριλαμβάνει την εγκατάσταση, λειτουργία και συντήρηση του απαιτούμενου τεχνολογικού εξοπλισμού για τη μετάβαση στο σύστημα ελεύθερης ροής αυτοκινήτων, φορτηγών και μοτοσικλετών στους κλειστούς αυτοκινητοδρόμους της Ελλάδας. Στα ηλεκτρονικά διόδια θα ενταχθούν όλοι οι κλειστοί αυτοκινητόδρομοι (Κεντρική Οδός Ε65, Εγνατία Οδός, Αιγαίου, Ολυμπία Οδός, Ιόνια Οδός και Μορέας). Ο σχεδιασμός του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών εντάχθηκε στο εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, με 65 εκατ. ευρώ, στοχεύοντας στην ανάπτυξη ενός δίκαιου, διαφανούς και φιλικού μηχανισμού χρέωσης για όλους τους χρήστες των αυτοκινητοδρόμων της χώρας. Ωστόσο, αν και αναμένονταν να «βγει» ο σχετικός διαγωνισμός, είμαστε στο τέλος του 2022 δίχως κάποια πολύ συγκεκριμένη εξέλιξη.
Η ηλεκτροκίνηση – φόρτιση
Την ίδια ώρα, τελευταία έχει κυκλοφορήσει γύρος σεναρίων σε σχέση με τα ηλεκτρονικά διόδια, τις συμβάσεις παραχώρησης και την ηλεκτροκίνηση.
Όπως πρόσφατα ανέδειξε το insider.gr, στην Ελλάδα, πέραν του ΒΟΑΚ (τμήμα παραχώρησης) που θα έρθει στο προσεχές μέλλον, ήδη έχουν κατασκευαστεί αρκετά οδικά έργα μέσω σύμβασης παραχώρησης στην Περιφέρεια (Ολυμπία Οδός δηλαδή το τμήμα Ελευσίνα – Κόρινθος – Πάτρα – Πύργος, Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου, Οδικός Άξονας Κεντρικής Ελλάδας, Ιόνια Οδός και τμήμα Μεταμόρφωση – Σκάρφεια, τμήμα Μαλιακός – Κλειδί, Μορέας δηλαδή Τρίπολη – Καλαμάτα) τα οποία χρήζουν αναβάθμισης υποδομών. Στις οποίες συγκαταλέγεται η δημιουργία δικτύου σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων. Οι παραχωρησιούχοι, δηλαδή οι ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις, ΑΒΑΞ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Intrakat ή οι ξένοι όμιλοι (π.χ. Vinci, Hochtief) θα λειτουργούν τους οδικούς άξονες για χρονικό διάστημα από 15 έως 20 χρόνια ακόμα περίπου (ανά περίσταση). Όμως, όπως γίνεται αντιληπτό, η χώρα μας έχει υποχρέωση εγκατάστασης εκατοντάδων φορτιστών ηλεκτρικών οχημάτων ανά συγκεκριμένες αποστάσεις των οδικών αξόνων. Άρα, θα απαιτηθούν επενδύσεις εκατομμυρίων ευρώ. Εξ ου και κάποια στιγμή κυκλοφόρησε το σενάριο για το αν θα μπορούσαν να υλοποιήσουν αυτές τις επενδύσεις οι ίδιοι οι παραχωρησιούχου λαμβάνοντας κάποιο αντάλλαγμα. Και το αντάλλαγμα που συνήθως «πέφτει στο τραπέζι» είναι η χρονική επέκταση των συμβάσεων παραχώρησης. Μένει να φανεί αν το σενάριο είναι «ζωντανό» και μάλιστα μπορεί να συμπεριλάβει και άλλα projects.
Οι «έξυπνοι» οδικοί άξονες
Επιπρόσθετα, αξίζει να αναφέρουμε, όπως και παλιότερα είχε αναδείξει το insider.gr, ότι στόχος του υπ. Υποδομών και Μεταφορών είναι γενικότερα οι αυτοκινητόδρομοι να γίνουν «πράσινοι και έξυπνοι», κάτι που αναγνωρίζουν και οι κοινοπραξίες. Και ίσως το «πακέτο» να περιλαμβάνει την ανάπτυξη φωτοβολταϊκών συστημάτων στους αυτοκινητόδρομους (π.χ. φωτοβολταϊκό πάρκο ή πάνελ σε ανεκμετάλλευτα πρανή αυτοκινητοδρόμου, κάτι που για παράδειγμα έχει γίνει από τη Νέα Οδό της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ) που σε συνδυασμό με τα δίκτυα φόρτισης, την αναλογική χρέωση διοδίων, την ανάπτυξη του φιλόδοξο project εγκατάστασης υποδομής κινητής τηλεφωνίας πέμπτης γενιάς (5G) στους εθνικούς οδικούς άξονες (μέχρι και για φορτηγά που θα κινούνταν αυτόνομα είχε ακουστεί, αλλά για την ώρα δεν έχει ωριμάσει το έργο ή έχει παγώσει») ή και άλλων δράσεων.
Τι θα «βγάλει το παζάρι»
Μένει να φανεί κατά πόσο θα οδηγηθούμε σε μια νέα φόρμουλα που θα περιλαμβάνει την ανάπτυξη του μοντέλου των ηλεκτρονικών – αναλογικών διοδίων, τις προβλέψεις των συμβάσεων παραχώρησης, τη στροφή σε πιο πράσινες και καινοτόμες υποδομές όπως την ηλεκτροκίνηση ή και άλλες παραμέτρους. Για αυτό και οι όποιες αλλαγές, θα έπρεπε να σχεδιαστούν προσεκτικά και να συμφωνηθούν από όλα τα μέρη, δηλαδή εταιρείες παραχώρησης, πιστωτές και Δημόσιο, ώστε να μην διαταραχθεί η οικονομική ισορροπία των έργων. Πάντως το πρώτο βήμα προς μια πιο δίκαιη χρέωση έγινε, στα τέλη του 2020, με το υβριδικό σύστημα διοδίων της Ολυμπίας Οδού, που αποτελεί τον πιλότο για ολόκληρη τη χώρα.
