Ισχυρή ώθηση στην πιστωτική επέκταση των τραπεζών και ρευστότητα στις μικρές επιχειρήσεις για την κάλυψη των αναγκών τους, έδωσαν τα προγράμματα στήριξης στην πανδημία Covid -19.
Όπως αναφέρει η Ενδιάμεση Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής 2022 της ΤτΕ, χωρίς τα κονδύλια αυτά και υπό την επίδραση της ύφεσης το 2020, ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής των δανείων σε πραγματικούς όρους θα ήταν αρνητικός και θα διαμορφωνόταν σε -0,7% (από το β΄ τρίμηνο του 2020 μέχρι το α΄ τρίμηνο του 2021. Αντιθέτως, χάρη στη συμβολή των προγραμμάτων ο μέσος ετήσιος ρυθμός που εμφάνισε η χρηματοδότηση ήταν σημαντικά υψηλός, στο 7,8%, σε πραγματικούς όρους. Σε όρους υπολοίπων των δανείων, η σωρευτική ετήσια καθαρή ροή χρηματοδότησης μέχρι το δ΄ τρίμηνο του 2020 θα ήταν κατά 9,5 δισ. ευρώ χαμηλότερη χωρίς την εφαρμογή των προγραμμάτων.
Επιπλέον, αν δεν υπήρχε η πιστωτική στήριξη των προγραμμάτων προς τις επιχειρήσεις, αρκετές από αυτές θα είχαν χρεοκοπήσει και επομένως η υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας θα ήταν εντονότερη από εκείνη που συντελέστηκε. Επίσης, το τραπεζικό επιτόκιο των επιχειρηματικών πιστώσεων θα ήταν υψηλότερο χωρίς την ευνοϊκή επίδραση που είχαν τα προγράμματα αυτά στο κόστος δανεισμού και θα είχε αρνητικές επιδράσεις στη δυνατότητά τους να δανειοδοτηθούν. Οι δυσμενέστερες αυτές εξελίξεις, σε μια υποθετική απουσία μέτρων, θα επηρέαζαν και την ευρωστία των τραπεζών (και συνεπώς την ικανότητά τους να πιστοδοτούν την οικονομία κατά την περίοδο μετά την πανδημία) μέσω της ανόδου των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Τα προγράμματα στήριξης των επιχειρήσεων
Οι αναφορές της ΤτΕ γίνονται για τα προγράμματα εγγυήσεων του Ταμείου Εγγυοδοσίας Επιχειρήσεων COVID-19 και συγχρηματοδότησης δανείων με πρόσθετη επιδότηση επιτοκίου (ΤΕΠΙΧ ΙΙ), καθώς και το μέτρο της αναστολής αποπληρωμών των δανείων.
Τα δύο πρώτα χρηματοδοτικά προγράμματα, τα οποία διαχειρίζεται η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα (ΕΑΤ), εφαρμόστηκαν προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της πανδημικής κρίσης στην οικονομική κατάσταση και τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα εκείνων που ανήκουν σε κλάδους που δέχθηκαν σοβαρό «πλήγμα» από την πανδημία.
Όπως διαπιστώνει η ΤτΕ, τα προγράμματα συνετέλεσαν σε ραγδαία αύξηση των τραπεζικών πιστώσεων κατά το 2020. Συνολικά, οι τράπεζες διοχέτευσαν προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις δανειακούς πόρους μέσω αυτών των προγραμμάτων της ΕΑΤ, ύψους 8,4 δισ. ευρώ το 2020-2022 (Σεπτέμβριος 2022), εκ των οποίων 6,4 δισ. ευρώ απορροφήθηκαν μόνο το 2020 (σύμφωνα με στοιχεία της ΕΑΤ που αφορούν εκταμιεύσεις δανείων). Το μεγαλύτερο μέρος των τραπεζικών χρηματοδοτήσεων που διατέθηκαν μέσω των προγραμμάτων της ΕΑΤ το 2020-2022 (6,2 δισ. ευρώ) προήλθε από τη συμβολή των εγγυήσεων του Ταμείου Εγγυοδοσίας Επιχειρήσεων COVID-19. Οι κλάδοι οι οποίοι ωφελήθηκαν περισσότερο από τα προγράμματα ήταν το εμπόριο, η βιομηχανία και ο τουρισμός.
Ο τελευταίος κύκλος του προγράμματος του Ταμείου Εγγυοδοσίας Επιχειρήσεων COVID-19 έληξε τον Ιούνιο του 2022, ενώ το πρόγραμμα ΤΕΠΙΧ ΙΙ συνεχίζεται ακόμη παρέχοντας συγχρηματοδοτούμενα δάνεια επενδυτικού σκοπού (με χαμηλότερες πλέον μηνιαίες ροές νέων δανείων).
Ωστόσο, παρότι δεν υπάρχει πλέον η δυνατότητα υποβολής αιτήσεων από τις επιχειρήσεις και έγκρισης εκ μέρους των τραπεζών για νέα δάνεια στο πλαίσιο του Ταμείου Εγγυοδοσίας Επιχειρήσεων COVID-19 παρά μόνο για το ΤΕΠΙΧ ΙΙ, η στήριξη που παρέχουν συνεχίζεται, καθώς το υφιστάμενο υπόλοιπο των συναφών δανείων, το οποίο ενσωματώνεται στη συνολική τραπεζική χρηματοδότηση, παραμένει σημαντικό, αφού έχει αποπληρωθεί περίπου το 1/3 των οφειλών των επιχειρήσεων που συμμετείχαν. Μεγάλο μέρος των δανείων που χορηγήθηκαν αφορούσαν κεφάλαια κίνησης και η μέγιστη διάρκεια αποπληρωμής τους ήταν 5 έτη. Επομένως, δεδομένου ότι έχουν παρέλθει σχεδόν 2,5 έτη από τις πρώτες εγκρίσεις δανείων τον Ιούνιο του 2020, καθώς και ότι στα δάνεια αυτά υπήρχε η δυνατότητα περιόδου χάριτος, οι επιχειρήσεις συνεχίζουν να ωφελούνται από τα δύο προγράμματα χρησιμοποιώντας δανειακούς πόρους τους οποίους αποπληρώνουν σύμφωνα με τους όρους που έχουν συμφωνηθεί.
Σημειώνεται ότι στις συνολικές αποπληρωμές που εκκρεμούν πρέπει να ληφθεί υπόψη και η λήξη του μέτρου της αναστολής πληρωμών των επιχειρηματικών δανείων, όπως είχε συμφωνηθεί με τις τράπεζες, όμως αυτές που απομένουν είναι ελάχιστες και εκτείνονται μέχρι το τέλος του δ΄ τριμήνου του 2022, κατά το οποίο λήγει η προθεσμία της πλήρους αποπληρωμής.
