Τη δυνατότητα της Ελλάδας να εξελιχθεί σε hub καινοτομίας, καθώς και την προοπτική της επιτάχυνσης του ψηφιακού της μετασχηματισμού, αποδεικνύει η κατεύθυνση της μερίδας του λέοντος των ξένων επενδύσεων το 2022 στους κλάδους λογισμικού και πληροφορικής. Οι δύο αυτοί κλάδοι απορρόφησαν το 40% των επενδύσεων, έναντι 17% την προηγούμενη χρονιά (2021), 10% την προηγούμενη εικοσαετία (2000 – 2021) και 20% στην Ευρώπη (2022).
Τα στοιχεία που παρουσιάζονται στην έρευνα της ΕΥ, Attractiveness Survey Ελλάδα 2023, είναι αποκαλυπτικά για την πρόοδο που συντελείται στην προσέλκυση επενδύσεων στην Ελλάδα, αλλά και για τις επενδυτικές προοπτικές της χώρας. Είναι σημαντικό ότι 40% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα, σχεδιάζουν να επενδύσουν στην Ελλάδα τη χρονιά που έρχεται – το υψηλότερο ποσοστό στα πέντε χρόνια της ελληνικής έκδοσης της έρευνας -, ενώ δύο στους τρεις ερωτηθέντες (67%) εκτιμούν ότι η ελκυστικότητα της Ελλάδας θα βελτιωθεί στα επόμενα τρία χρόνια.
Οι άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) στην Ελλάδα σημείωσαν το 2022 ιστορικό υψηλό. Σύμφωνα με τα στοιχεία του EY European Investment Monitor (σημειώνεται ότι η ΕΥ, μέσω της βάσης δεδομένων του EY European Investment Monitor, παρακολουθεί και καταγράφει κάθε χρόνο όλες τις άμεσες ξένες επενδύσεις που πραγματοποιούνται στην Ευρώπη, και αναλύει τις τάσεις που αναπτύσσονται), το 2022 πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα 47 ΑΞΕ, αυξημένες κατά 57%, έναντι 30 επενδύσεων το 2021. Πρόκειται για την ισχυρότερη επίδοση από το 2000, τη χρονιά που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά η έρευνα. Οι επενδύσεις αυτές αντιπροσωπεύουν το 0,79% του συνολικού αριθμού των επενδύσεων στην Ευρώπη, από 0,51% πέρσι και 0,70% το 2020, κατατάσσοντας τη χώρα μας, για πρώτη φορά στην πρώτη εικοσάδα, και συγκεκριμένα στη 19η θέση, από την 26η και 23η το 2021 και το 2020, αντίστοιχα. Επιβεβαιώνεται, έτσι, η ισχυρή ανοδική τάση των τελευταίων ετών, παρά το δυσμενές παγκόσμιο περιβάλλον, γεγονός που επιτρέπει αισιοδοξία και για τη μελλοντική πορεία των επενδύσεων.
Επισημαίνοντας ότι η ΕΥ στην έρευνά της επικεντρώνεται στις επενδύσεις που οδηγούν στη δημιουργία νέων εγκαταστάσεων και νέων θέσεων εργασίας (greenfield projects), τις επενδύσεις, δηλαδή, που χρειάζεται η Ελλάδα για να επιτύχει και να διατηρήσει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, να συνεχίσει να μειώνει την ανεργία, και να εξασφαλίσει τον μετασχηματισμό της οικονομίας της, τονίζεται καταρχάς ότι οι ΑΞΕ της τελευταίας τριετίας αντιπροσωπεύουν το 35% του συνόλου των επενδύσεων που κατέγραψε η έρευνα της ΕΥ την περίοδο 2000-2022. Τονίζεται, δε, ότι η αύξηση κατά 57% του αριθμού των επενδύσεων το 2022 σημειώθηκε σε μία χρονιά κατά την οποία οι συνολικές επενδύσεις στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά μόλις 1%, και σε ένα περιβάλλον οξυμένου ανταγωνισμού μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών για την προσέλκυση επενδύσεων. Με την εξαίρεση ορισμένων μικρών οικονομιών με μονοψήφιο αριθμό επενδύσεων, μόνο η Νορβηγία (+91%), η Κύπρος (+89%) και η Ρουμανία (+86%) πέτυχαν υψηλότερο ρυθμό αύξησης των επενδύσεων.
Επενδύσεις όχι μόνο ποσοτικές, αλλά και ποιοτικές
Πέρα από την ποσοτική ενίσχυση των επενδύσεων, συνεχίζει να καταγράφεται και βελτίωση της ποιοτικής τους σύνθεσης. Καταρχάς, διαπιστώνεται μεγαλύτερη διασπορά των επενδύσεων σε περισσότερες δραστηριότητες, ενώ με βάση το είδος της δραστηριότητας, παρατηρείται ότι ένα σημαντικό ποσοστό των επενδύσεων κατευθύνεται σε δραστηριότητες έντασης γνώσης με σχετικά υψηλή προστιθέμενη αξία, που μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της οικονομίας.
Στην κορυφή της κατάταξης των ξένων επενδύσεων στη χώρα μας βρίσκονται οι υπηρεσίες προς επιχειρήσεις, με 12 έργα και 26% του συνόλου, από 13% το 2021, μια δραστηριότητα με σημαντικές προοπτικές που βρίσκεται στη δεύτερη θέση στην Ευρώπη με 24%. Σημαντική είναι και η συμμετοχή των Internet Data Centers (6 έργα, 13%, έναντι 3% πέρσι και μόλις 1% στην Ευρώπη), των Shared Services Centers (6 έργα, 13%, έναντι 3% στην Ευρώπη) και της έρευνας και ανάπτυξης (5 έργα, 11%, έναντι 7% τα προηγούμενα χρόνια και 10% στην Ευρώπη). Τα γραφεία πωλήσεων και μάρκετινγκ, μία δραστηριότητα που χαρακτηρίζει συνήθως οικονομίες σε πρώιμη φάση ανάπτυξης - η οποία μεταξύ 2000 και 2021 είχε απορροφήσει το 49% των επενδύσεων - περιορίστηκαν στο 13% (6 έργα), κοντά στα ευρωπαϊκά επίπεδα (14%). Το εντυπωσιακό 30% των επενδύσεων που κατευθύνθηκαν το 2021 στη δημιουργία κεντρικών γραφείων επιχειρήσεων περιορίστηκε στο 11% το 2022 (5 έργα), αλλά εξακολουθεί να κινείται πάνω από την υπόλοιπη Ευρώπη (8%).
Αρνητική εξέλιξη, ωστόσο, αποτελεί η υποχώρηση της συμμετοχής της βιομηχανίας και των logistics στο 6% (3 έργα), από 20% και 17% αντίστοιχα το 2021, και σε χαμηλότερα επίπεδα από την προηγούμενη εικοσαετία (20% και 8% αντίστοιχα), αλλά και το σύνολο της Ευρώπης (29% και 10%).
Σε ό,τι αφορά τους κλάδους της οικονομίας όπου κατευθύνθηκαν οι επενδύσεις το 2022, εξαιρετικά ενθαρρυντική είναι η παρουσία στην κορυφή της κατάταξης του λογισμικού και των υπηρεσιών πληροφορικής, που απορρόφησαν το 40% των επενδύσεων, έναντι 17% πέρσι, 10% την προηγούμενη εικοσαετία και 20% στην Ευρώπη. Σημαντική συμμετοχή είχαν, επίσης, οι επαγγελματικές υπηρεσίες και υπηρεσίες προς επιχειρήσεις (19%, έναντι 15% την προηγούμενη εικοσαετία, και 13% στην Ευρώπη) και η παροχή υπηρεσιών κοινής ωφέλειας (9%, έναντι 3% και 5% αντίστοιχα).
Όπως επισημαίνει στην έρευνά της η ΕΥ, πηγή προβληματισμού θα πρέπει να αποτελέσει η υποχώρηση των κλάδων των μεταφορών και logistics στο 6% και της αγροδιατροφής στο 2% από 20% το 2021, καθώς και οι δύο κλάδοι συνδέονται με σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή τη γεωγραφική της θέση στη νοτιοανατολική «πύλη» της Ευρώπης και την ποιότητα των αγροτικών της προϊόντων.
Εκτόξευση των επενδύσεων από ΗΠΑ
Όπως καταγράφεται στην έρευνα της ΕΥ, η συμμετοχή των ΗΠΑ στις επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα το 2022 εκτοξεύτηκε στο 40% από 23% το 2021, με τις μισές από τις επενδύσεις αυτές να αφορούν το λογισμικό και τις υπηρεσίες πληροφορικής. Το ποσοστό αυτό είναι σχεδόν διπλάσιο από το αντίστοιχο για το σύνολο της Ευρώπης. Αντίστοιχα, το ποσοστό των ΑΞΕ που προήλθε από την Ευρώπη, το οποίο φτάνει το 60% στο σύνολο της ηπείρου, στη χώρα μας διαμορφώθηκε στο 51%, εκ των οποίων 38% από την Ε.Ε. Η Γερμανία (13% από 7%) εκτόπισε το Ηνωμένο Βασίλειο (11% από 17%) από τη δεύτερη θέση. Σχετικά σημαντική είναι και η παρουσία της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Σαουδικής Αραβίας και της Ισπανίας (4%). Αξίζει να σημειωθεί ότι στην κατάταξη φέτος έχουν προστεθεί η Γαλλία, η Ολλανδία και η Ελβετία, οι οποίες δεν περιλαμβάνονταν πέρσι, παρότι συγκαταλέγονται μεταξύ των έξι μεγαλύτερων επενδυτριών χωρών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Όσον αφορά στη γεωγραφική κατανομή των ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα, για μια ακόμη χρονιά η μεγάλη πλειοψηφία των επενδύσεων (62%, από 70% το 2021) κατευθύνθηκε στην Αττική. Μία στις πέντε επενδύσεις (19% από 10% το 2021) πραγματοποιήθηκαν στη Βόρεια Ελλάδα, 6% στην Πελοπόννησο, και από 4% στην Ήπειρο, την Κρήτη και τις Κυκλάδες.
Σημειώνεται ότι όλες οι επενδύσεις στη Βόρεια Ελλάδα πραγματοποιήθηκαν στη Θεσσαλονίκη, όπου κατευθύνθηκαν δύο στις 10 επενδύσεις, από μία στις 10 πέρυσι. Από τα εννέα αυτά επενδυτικά έργα, πέντε αφορούσαν τον κλάδο λογισμικού και υπηρεσιών πληροφορικής, επιβεβαιώνοντας τη διαπίστωση ότι η πόλη αποτελεί πλέον πόλο έλξης επενδύσεων, ιδιαίτερα στον τομέα της τεχνολογίας.
