Τη δραστική μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, την ενίσχυση της ρευστότητας και τον εξορθολογισμό του κόστους τους με σημαντική μείωση καταστημάτων και προσωπικού, επισημαίνει για τις ελληνικές τράπεζες η Επισκόπηση της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών με τίτλο «Greek Banking System Overview» του Φεβρουαρίου 2024. Σημειώνεται ότι και τα τρία παραπάνω σημεία αποτέλεσαν μείζονα προβλήματα για τις τράπεζες στην κρίση και πλέον έχουν εξομαλυνθεί.
Ειδικότερα:
Ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων των ελληνικών τραπεζών διαμορφώθηκε στο 7,9% τον Σεπτέμβριο του 2023 (στοιχεία ΤτΕ) –χαμηλό 14 ετών – κατόπιν πωλήσεων, διαγραφών και τιτλοποιήσεων μέσω του Σχήματος Προστασίας Ενεργητικού «Ηρακλής». Στο τέλος του 2019 ο δείκτης ΜΕΔ ανερχόταν σε 40%. Η δημιουργία νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης είναι μέχρι στιγμής περιορισμένη.
Παρά την τεράστια πρόοδο στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, παραμένουν σημαντικές προκλήσεις, δεδομένου ότι:
˗ Ο δείκτης ΜΕΔ των τραπεζών εξακολουθεί να είναι ο υψηλότερος στην ΕΕ27, με περισσότερα από 71 δισ. ευρώ μη εξυπηρετούμενων δανείων εκτός τραπεζικών ισολογισμών (σ.σ. υπό τη διαχείριση των servicers) στο τέλος του γ΄ τριμήνου 2023,
˗ Το αυξημένο κόστος διαβίωσης και τα υψηλότερα επιτόκια περιορίζουν ζήτηση για νέα δάνεια και θα μπορούσαν ενδεχομένως να επηρεάσουν αρνητικά την ικανότητα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων να εξυπηρετήσουν το χρέος τους.
Η ρευστότητα των τραπεζών που ήταν μείζων λόγος ανησυχίας για τις ελληνικές τράπεζες στη διάρκεια της κρίσης, πλέον έχει ενισχυθεί σημαντικά.
Οι εκροές καταθέσεων πραγματοποιούνταν σε όλη τη διάρκεια της κρίσης με ποικίλη ένταση. Ο φόβος του GREXIT οδήγησε σε απότομη πτώση τις καταθέσεις έως το 2012, οπότε ψηφίστηκε το 2ο Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής. Οι καταθέσεις σταθεροποιήθηκαν το 2013-14, για να ξαναπέσουν απότομα τους πρώτους μήνες του 2015 όταν επανήλθαν οι φόβοι του GREXIΤ. Οι καταθέσεις σημείωσαν νέες εκροές στις αρχές του 2017, αλλά η ολοκλήρωση της δεύτερης αναθεώρησης του Τρίτου Προγράμματος Προσαρμογής είχε ευεργετικό αποτέλεσμα.
Οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα συνέχισαν να αυξάνονται το 2023 (αύξηση κατά 6,1 δισ. ευρώ), συντηρώντας τα ρευστά διαθέσιμα των ελληνικών τραπεζών σε υψηλά επίπεδα, παρά τις σημαντικές αποπληρωμές μεγάλου μέρους της χρηματοδότησης της ΕΚΤ μέσω του προγράμματος στοχευμένης μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (TLTRO III). Το 2023, το υπόλοιπο των καταθέσεων κατοίκων εσωτερικού διαμορφώθηκε στα 194,8 δις. ευρώ, φθάνοντας σε νέο υψηλό δωδεκαετίας στο 9μηνο του 2023.
Όπως επισημαίνεται στην Επισκόπηση της ΕΕΤ, οι ελληνικές τράπεζες ανταποκρίθηκαν στις απαιτήσεις των σχεδίων αναδιάρθρωσης και ψηφιακού μετασχηματισμού τους. Από το 2014, οι εργαζόμενοι στις τράπεζες μειώθηκαν κατά 36% (2022: 29.341, 2014: 45.654) μέσω προγραμμάτων εθελουσίας εξόδου και φυσικών αποχωρήσεων, το δίκτυο καταστημάτων συρρικνώθηκε κατά 47% (2022: 1.438, 2014: 2.688), ενώ τα ΑΤΜ αυξήθηκαν κατά 9% (2023: 5.953, 2014: 5.449).
Η ψηφιοποίηση έχει ως αποτέλεσμα πάνω από το 90% των συναλλαγών πληρωμών να γίνεται μέσω internet και mobile banking. Οι ενεργοί χρήστες internet banking στο τέλος του 2023 ανέρχονταν σε 3,73 εκατομμύρια, με το 64% αυτών να πραγματοποιεί τουλάχιστον μία συναλλαγή μεταφοράς χρημάτων τον μήνα. Περισσότεροι από 5,9 εκατομμύρια ήταν, αντίστοιχα, οι ενεργοί χρήστες mobile banking, με το 57% αυτών να πραγματοποιεί τουλάχιστον μία συναλλαγή μεταφοράς χρημάτων τον μήνα. Σημειώνεται ότι πάνω από το 45% των συνολικών συναλλαγών μεταφοράς χρημάτων έγινε μέσω εφαρμογών mobile banking.
Η ΕΕΤ καταγράφει επίσης την αύξηση των πιστωτικών, χρεωστικών και προπληρωμένων καρτών που εκδόθηκαν στην Ελλάδα. Όπως αναφέρει, ο αριθμός συναλλαγών με κάρτες πληρωμής διαμορφώθηκε το 2023 στα 2,01 δισ. (+16% ετησίως). Η αξία των συναλλαγών με κάρτα πληρωμής ανήλθε στα 56,4 δισ. ευρώ (+14% σε ετήσια βάση) και η μέση αξία συναλλαγής στα 28 ευρώ (2022: 28,6 ευρώ).
Οι μεταφορές από λογαριασμό σε λογαριασμό, το α΄ εξάμηνο του 2023, διαμορφώθηκαν ως εξής:
– Ο αριθμός μεταφορών πίστωσης και συναλλαγών άμεσης χρέωσης διαμορφώθηκε στα 316,34 εκατ. ευρώ (+1,3% σε ετήσια βάση)
– Η συνολική αξία (εξερχόμενων) συναλλαγών πληρωμών (μεταφορές πίστωσης, πληρωμές με κάρτα, επιταγές, άμεσες χρεώσεις, ψηφιακές πληρωμές) ήταν ύψους 614,4 δισ. ευρώ (+1% ετησίως).
Η ΕΕΤ σημειώνει τα αμελητέα επίπεδα απάτης στις συναλλαγές με κάρτες. Το α΄ εξάμηνο 2023, 1 συναλλαγή στις 5.190 (0,019%) αφορούσε σε απάτη, ενώ το κόστος της απάτης είναι ζημιά 1 ευρώ ανά 3.890 ευρώ (0,026%). Στις μεταφορές πίστωσης η απάτη κινείται σε ακόμη χαμηλότερα επίπεδα. Με στοιχεία 2022: 1 στις 34.000 (0,003%) συναλλαγές αφορά σε απάτη, ενώ ζημιά 1 ευρώ αναλογεί σε συναλλαγή 12.000 ευρώ (0,008%).
