Οι τιμές πετρελαίου κινούνται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα με την αγορά να αναθεωρεί τη στρατηγική της, τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις να βρίσκονται σε στάση αναμονής και τις κυβερνήσεις των κρατών να μετρούν απώλειες (περελαιοπαραγωγά κράτη) ή οφέλη (χώρες οι οποίες βασίζονται στις εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου για να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες όπως είναι η Ελλάδα).
Η πανδημία του COVID-19 και οι εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ ότι ακόμη και αν δεν υπάρξει παγκόσμια ύφεση, θα καταγραφεί είτε στασιμότητα είτε αρνητική ανάπτυξη (μη εξαιρουμένων των μεγάλων οικονομιών) και η χρονική διάρκεια της αβεβαιότητας που δημιουργεί η υγειονομική κρίση επιβαρύνουν το οικονομικό κλίμα και την ψυχολογία της αγοράς. Το οικονομικό σοκ που έχει προκαλέσει ο κορονοϊός επηρεάζει αισθητά την αγορά του πετρελαίου, με τις διεθνείς τιμές να κυμαίνονται γύρω στα 25 δολάρια (και να φθάνουν ενίοτε και τα 20 δολάρια το βαρέλι) και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να κάνουν μια στροφή 360 μοιρών, η οποία όσο τολμηρή και αν είναι, γεννά αμφιβολίες για το κατά πόσο θα καταφέρει να επηρεάσει τη ροή των εξελίξεων.
Προσπάθεια για φρένο στο πτωτικό ράλι
Στο τέλος της εβδομάδας που μας πέρασε τα κράτη του ΟΠΕΚ+ συνεδρίασαν προκειμένου να αναθεωρήσουν την πολιτική τους, μια πολιτική η οποία μέχρι τώρα είχε επίσης ασκήσει πιέσεις στις τιμές καθώς η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία έχουν επιδοθεί σε έναν πόλεμο τιμών με άμεση συνέπεια την κατακρήμνιση της τιμής του πετρελαίου. Δεδομένου ότι η αύξηση της παραγωγής και η πτώση της ζήτησης εξαιτίας του lockdown οδήγησαν σε συσσώρευση των αποθεμάτων (και σχεδόν εξάντληση της αποθηκευτικής ικανότητας), οι έμποροι αντιλήφθηκαν ότι δημιουργείται μια ασφυκτική κατάσταση στην αγορά η οποία οδηγεί μεγάλες πετρελαϊκές επιχειρήσεις σε περικοπές στα επενδυτικά τους σχέδια και τα διυλιστήρια σε περιορισμό της δραστηριότητάς τους. Ένα βήμα προτού φθάσουμε στο σημείο να πρέπει οι έμποροι «να πληρώσουν» για να απαλλαγούν από το πετρέλαιό τους, ο ΟΠΕΚ + συνεδρίασε την Πέμπτη και αποφάσισε περικοπές στην παραγωγή κατά 10 εκατ. βαρέλια την ημέρα.
Συγκεκριμένα, η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία, οι δύο μεγαλύτεροι παραγωγοί του ΟΠΕΚ +, συμφώνησαν να προχωρήσουν σε περικοπές κατά 5 εκατ. βαρέλια την ημέρα. Άλλοι παραγωγοί εκτός ΟΠΕΚ συμφώνησαν να περικόψουν επιπλέον 5 εκατ. βαρέλια την ημέρα, συνολικά 10 εκατ. Το καρτέλ κάλεσε τις ΗΠΑ και τον Καναδά, μεταξύ άλλων χωρών, να μειώσουν κατά άλλα 5 εκατ. βαρέλια την παραγωγή.
Οι περικοπές θα μειωθούν με την πάροδο του χρόνου και θα λήξουν τον Απρίλιο του 2022, σύμφωνα με το σχέδιο.
Το πτωτικό ράλι δεν έχει ακόμη τελειώσει
Ωστόσο, ενώ οι ελπίδες για μια παγκόσμια συμφωνία εφοδιασμού υποστήριξαν τις τιμές την περασμένη εβδομάδα, παράγοντες της διεθνούς αγοράς εκτιμούν ότι η συμφωνία αυτή μάλλον δεν επαρκεί για να αντισταθμίσει την απώλεια του σχεδόν 30% της παγκόσμιας κατανάλωσης ως αποτέλεσμα του lockdown και των ταξιδιωτικών απαγορεύσεων.
Η Goldman Sachs προέβλεψε ότι ακόμη και αν προστεθούν τα 10 εκατ. βαρέλια του ΟΠΕΚ καθώς και άλλα 4 εκατ. βαρέλια από περικοπές άλλων κρατών, αυτό δεν θα είναι αρκετό για να επιφέρει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Το μόνο που θα μπορούσε να κάνει θα ήταν να οδηγήσει βραχυπρόθεσμα σε ένα ανοδικό ράλι χωρίς ωστόσο δεν μειώνεται ο κίνδυνος να ξαναπέσει το αργό στα 20 δολάρια. Aπόδειξη της δυσπιστίας της αγορά αποτελεί και η πτωτική πορεία των τιμών την Παρασκευή, λίγες ώρες μετά από την ανακοίνωση της συμφωνίας για περικοπές όπου το αργό κατέγραφε πτώση πάνω από 7%.
Ποιοι χάνουν και ποιοι κερδίζουν από τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου
Ο αμερικανικός τομέας σχιστόλιθου αντιμετωπίζει εκτεταμένες χρεοκοπίες, ενώ ο ευρύτερος κλάδος βρίσκεται αντιμέτωπος με παύση της παραγωγής, κάτι το οποίο μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνια ζημιά στην έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων. Η χωρητικότητα αποθήκευσης αναμένεται να εξαντλήσει τη δυναμικότητά της εντός των επόμενων μηνών δημιουργώντας ένα «οξύμωρο» σχήμα όπου αυτή τη στιγμή η αγορά έχει φθηνό πετρέλαιο το οποίο δεν χρειάζεται ή δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει και, μελλοντικά, όταν θα το χρειαστεί, κάποια κοιτάσματα θα έχουν «μπει στον πάγο» με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ούτε σε αφθονία ούτε σε χαμηλές τιμές.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς θα υπάρξουν πολλές παράπλευρες απώλειες καθώς εκατομμύρια θέσεις εργασίας σε ολόκληρο τον κόσμο θα μπορούσαν να χαθούν, ενώ οι προϋπολογισμοί φτωχότερων παραγωγών, όπως η Νιγηρία και η Αγκόλα, πλήττονται σκληρά τη στιγμή μάλιστα που χρειάζεται να χρηματοδοτήσουν δράσεις για την καταπολέμηση της πανδημίας.
Πάντως, αυτή τη στιγμή, με βάση τα τωρινά δεδομένα, τίποτα δεν προδιαγράφει ιδιαίτερα υψηλές τιμές για το «μαύρο χρυσό».
Όπως ιστορικά έχει αποδειχθεί, ακόμη και ανοδικά να κινηθούν οι τιμές, η αστάθειά τους μπορεί να οδηγήσει κάποιες χώρες σε ύφεση και να υποκινήσει ακόμη και έντονες πολιτικές ανακατατάξεις παγκοσμίως. Η διακύμανση των τιμών του πετρελαίου επηρεάζεται σταθερά από τις δονήσεις που προκαλούν στο πετρέλαιο η ζήτηση και προσφορά καθώς και οι γεωπολιτικοί παράγοντες. Και όπως είναι γνωστό, αυτή τη στιγμή, όλα τα παραπάνω υπάρχουν στο … «μενού».
Η Ελλάδα και οι χαμηλές τιμές πετρελαίου
Όπως είναι γνωστό, ένα σημαντικό μέρος του ελλείμματος του ισοζυγίου της Ελλάδας είναι σταθερά ανελαστικό λόγω της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας από τις εισαγωγές.
Η χώρα μας εισάγει σχεδόν το 100% του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που χρησιμοποιεί. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι τουλάχιστον μέχρι τώρα η Ελλάδα δεν μπόρεσε ποτέ της να καυχηθεί για σημαντική παραγωγή πετρελαίου (εκτός από τον Πρίνο όπου υπάρχει μία παραγωγή της τάξεως των 2.300 – 4.000 βαρελιών), οι χαμηλές τιμές τη συμφέρουν ακριβώς επειδή είναι χώρα που εισάγει.
Οι χαμηλές τιμές συμβάλουν στη βελτίωση του ισοζυγίου ενώ οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν χαμηλότερες τιμές σε κάποια προϊόντα πετρελαίου. Αυτά όλα βέβαια θα συμβούν εφόσον σταδιακά εξέλθουμε από το lockdown.
