Επιστολή στους Διευθύνοντες Συμβούλους των συστημικών τραπεζών της ευρωζώνης, μεταξύ αυτών και των ελληνικών, με την οποία εφιστά την αυξημένη ανάγκη έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης των πιστωτικών κινδύνων από την πανδημική κρίση, έστειλε την περασμένη Παρασκευή 4 Δεκεμβρίου, ο Πρόεδρος του Εποπτικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, Αντρέα Ένρια. Ο επικεφαλής του SSM χτυπάει εκ νέου «καμπανάκι» στις τράπεζες για τις επιπτώσεις της πανδημικής κρίσης και των μορατόριουμ πληρωμών στα δανειακά χαρτοφυλάκια και ζητά αναφορά από τις τράπεζες, μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2021, για το πώς κινούνται ώστε να διασφαλίσουν τον μετριασμό του κινδύνου συσσώρευσης νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Η επιστολή Ένρια έρχεται μετά την πρώτη επιστολή – “alert” της ΕΚΤ προς τις συστημικές τράπεζες της ευρωζώνης την 1η Απριλίου. Τότε, η ΕΚΤ είχε διευκρινίσει στις τράπεζες ότι ενώ πρέπει να εφαρμόσουν την ευελιξία που παρέχουν τα υφιστάμενα λογιστικά πρότυπα για να απορροφήσουν τον αντίκτυπο της εξέλιξης του πιστωτικού κινδύνου και να μετριάσουν την υπερβολική αντίδραση των δανειακών χαρτοφυλακίων στις οικονομικές συνθήκες της πανδημικής κρίσης, παράλληλα, θα πρέπει να συνεχίσουν να εντοπίζουν και να υποβάλουν εκθέσεις για την επιδείνωση της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού και τη συσσώρευση NPLs, προκειμένου να διατηρηθεί μία σαφής και ακριβής εικόνα των κινδύνων για τον τραπεζικό τομέα.
Ταυτόχρονα η ΕΚΤ υπενθυμίζει ότι τα μέτρα κεφαλαιακής ελάφρυνσης (χαμηλότερα όρια για τον ελάχιστο απαιτούμενο δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας) που εγκρίθηκαν από τα πρώτα στάδια της πανδημίας, αποσκοπούν στο να επιτρέψουν στις τράπεζες να μετριάσουν τις επιπτώσεις του πιστωτικού κινδύνου, συνεχίζοντας να διασφαλίζουν την ομαλή χρηματοδότηση της οικονομίας.
Εντοπισμός βιώσιμων και μη βιώσιμων οφειλετών
Ο Επόπτης επανέρχεται με τη νέα επιστολή του προς τις τράπεζες, καθώς η πανδημία εξελίχθηκε εν τω μεταξύ και η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (European Banking Authority, EBA) αποφάσισε να δώσει στις τράπεζες παράταση για τα moratoria πληρωμών μέχρι τις 31 Μαρτίου 2021. Δεδομένου δε ότι η ΕΚΤ έχει εντοπίσει από πλευράς τραπεζών ετερογενείς πρακτικές στην εφαρμογή των κατευθύνσεων που τους έδινε με την επιστολή της 1η Απριλίου, επανέρχεται για να κρούσει πιο δυνατά τον κώδωνα για την αξιολόγηση, την αποτύπωση - κατηγοριοποίηση και την επαρκή μέτρηση (και κάλυψη από προβλέψεις) του πιστωτικού κινδύνου. Αυτό, όπως αναφέρεται στην επιστολή του Α. Ένρια προς τους CEOs των τραπεζών, θα χρησιμεύσει για την έγκαιρη παροχή των κατάλληλων ρυθμίσεων σε δάνεια οφειλετών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες αποπληρωμής και θα βοηθήσει τις τράπεζες στο να συγκρατήσουν τη συσσώρευση νέων κόκκινων δανείων.
Είναι κρίσιμο – αναφέρεται στην επιστολή Ένρια - οι τράπεζες να διασφαλίσουν ότι οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν ή θα αντιμετωπίσουν αντανακλώνται επαρκώς στις εσωτερικές μεθόδους τους για τη μέτρηση των κινδύνων, καθώς επίσης ότι ακολουθούνται οι κατάλληλες διαδικασίες διαχείρισης, όπως και οικονομικές καταστάσεις και κανονιστικές αναφορές.
Όπως τονίζει ο επικεφαλής του SSM στους CEOs των συστημικών τραπεζών, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται καλά δομημένες και ορθές διαδικασίες αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας των δανειοληπτών, ώστε να μπορούν να διαφοροποιούνται, εγκαίρως, αποτελεσματικά και κατά περίπτωση, οι βιώσιμοι από τους μη βιώσιμους οφειλέτες. Και αυτή η διαδικασία, θα πρέπει να λαμβάνει επίσης υπόψιν ότι τα μέτρα στήριξης που παρέχονται για τη στήριξη επιχειρήσεων και νοικοκυριών, έχουν προσωρινό χαρακτήρα.
Τα πέντε ζητούμενα του SSM
O SSM, με την επιστολή προς τους CEOs των τραπεζών, δίνει πέντε «εντολές» στις τράπεζες:
Να διασφαλίσουν ότι έχουν βελτιώσει τις διαδικασίες τους, έτσι ώστε όλες οι τροποποιήσεις δανειακών συμβάσεων που παρέχουν διευκολύνσεις σε δανειολήπτες, να ταξινομούνται σωστά ως «Forborne» (ρυθμισμένα δάνεια) στα συστήματά τους. Για πιστωτικές διευκολύνσεις που υπόκεινται σε τροποποιήσεις που δεν πληρούν τα κριτήρια για γενική αναστολή πληρωμών, όπως ορίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές της EBA σχετικά με τα moratoria πληρωμών, οι τράπεζες θα πρέπει να αξιολογούν και να ταξινομούν ανάλογα, κατά περίπτωση, τα δάνεια, διασφαλίζοντας ότι οι παρεχόμενες διευκολύνσεις καλύπτουν πράγματι οικονομικές δυσκολίες των δανειοληπτών.
Να διενεργούν τακτική αξιολόγηση της αδυναμίας των δανειοληπτών να πληρώνουν, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που βρίσκονται σε γενική αναστολή πληρωμών (μορατόριουμ), χρησιμοποιώντας όλες τις σχετικές και διαθέσιμες πληροφορίες. Ζητείται από τις τράπεζες να έχουν βελτιωμένες διαδικασίες και δείκτες αξιολόγησης για το τρέχον περιβάλλον κινδύνου, καθώς επίσης και αποτελεσματικά συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για τον κίνδυνο επισφάλειας των δανείων.
Στο σκέλος της προληπτικής εποπτείας, να εντοπίζουν και να καταγράφουν οποιαδήποτε σημαντική αύξηση του πιστωτικού κινδύνου σε πρώιμο στάδιο. Προς την κατεύθυνση αυτή, οι τράπεζες δεν θα πρέπει να βασίζονται αποκλειστικά στις ημέρες καθυστέρησης πληρωμής των δανείων, αλλά να χρησιμοποιούν επιπλέον πρακτικές για τον έγκαιρο εντοπισμό του κινδύνου επισφάλειας.
Να κάνουν σωστή εκτίμηση για τη χρήση των προβλέψεών τους, με παραδοχές κατάλληλες για το τρέχον περιβάλλον, ακολουθώντας τα βασικά σενάρια που προβλέπει η εφαρμογή του λογιστικού προτύπου IFRS9, κάνοντας αμερόληπτη χρήση των προβλέψεων της ΕΚΤ και ενσωματώνοντας αξιόπιστες μακροοικονομικές προβλέψεις για συγκεκριμένα έτη.
Να ασκείται επαρκής εποπτεία από τα όργανα της διοίκησης στα κρίσιμα στοιχεία της διαχείρισης πιστωτικού κινδύνου. Επιπλέον, να διασφαλίζεται ότι υπάρχει διάκριση αρμοδιοτήτων στους τομείς/στάδια έγκρισης δανείων, παρακολούθησης κινδύνων, συλλογής και αναδιάρθρωσης δανείων, καθώς και επαρκής εσωτερική και εξωτερική αναφορά για τα δάνεια που βρίσκονται σε καθεστώς μέτρων στήριξης.
Η ΕΚΤ αναμένει, τέλος, από τις συστημικές τράπεζες να προβλέψουν τον πιθανότερο αντίκτυπο της πανδημικής κρίσης στην κατηγοριοποίηση των δανείων τους (δηλ. στην υποχώρησή τους από το στάδιο 1 των ομαλά εξυπηρετούμενων, στο στάδιο 2 αβέβαιης πληρωμής ή στο στάδιο 3 μη εξυπηρετούμενων), στο ύψος των προβλέψεων για την κάλυψη επισφαλειών και στο ύψος των κεφαλαίων τους.
