Πτώση του πραγματικού ΑΕΠ το 2020 κατά 10,8%, προβλέπει το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, στο Ειδικό Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων με τίτλο «Προοπτικές και προβλέψεις για την ελληνική οικονομία και εναλλακτικά σενάρια πολιτικής».
Ταυτόχρονα προβλέπει πως το πρωτογενές δημοσιονομικό έλλειμμα θα ανέλθει στο 7,5%. Για το 2021 και το 2022 το πραγματικό ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 3,4% και 4,2% αντίστοιχα, ενώ το πρωτογενές δημοσιονομικό ισοζύγιο θα παρουσιάσει μικρή βελτίωση (-6,8% και -4,2% αντίστοιχα).
Οι επιπτώσεις της πανδημίας του Covid19 και τα αναγκαία μέτρα περιορισμού κυκλοφορίας έχουν ως αποτέλεσμα το τέλος της απομόχλευσης, σύμφωνα με το ΙΝΕ, ενώ και το συνολικό χρέος του ιδιωτικού τομέα, το οποίο αποτελεί σημείο ανησυχίας για κάθε οικονομία η οποία βρίσκεται σε ύφεση, παραμένει υπερβολικά υψηλό.
Το ΙΝΕ ΓΣΕΕ παραθέτει τρία σενάρια για την ελληνική οικονομία. Στο βασικό σενάριο δεν συνυπολογίζονται οι πόροι του ταμείου Next Generation EU, αφού δεν έχει υπάρξει ακόμα σχετική απόφαση για το μέγεθος και τη χρονική διάρκεια.
Σενάριο 1: Ταμείο ανάκαμψης
Σε αυτό το σενάριο γίνεται η υπόθεση ότι η Ελλάδα θα αρχίσει να απορροφά κονδύλια από το ταμείο το γ’ τρίμηνο του 2021. «Υποθέτουμε μια σταδιακά αυξανόμενη δαπάνη των κονδυλίων κατά 2 δισ. ευρώ ανά τρίμηνο μέχρι και το δ’ τρίμηνο του 2021.
Αν το χρονοδιάγραμμα και το μέγεθος των πόρων υλοποιηθούν με βάση τις υποθέσεις μας, τότε προβλέπεται μια σταθερότερη ανάκαμψη το 2021 και ειδικότερα το 2022» τονίζει το ΙΝΕ. Το ΑΕΠ μπορεί να αυξηθεί περαιτέρω αν η δημοσιονομική επέκταση δώσει ώθηση στις ιδιωτικές επενδύσεις.
Ωστόσο, οι ευρωπαϊκοί πόροι θα πρέπει να διοχετευτούν σε προκαθορισμένους στόχους, οι οποίοι μπορεί να αποκλίνουν από τις προτεραιότητες της οικονομίας, όπως είναι η μείωση του ιδιαίτερα υψηλού ποσοστού ανεργίας.
«Γι’ αυτόν τον λόγο υιοθετούμε ένα δεύτερο σενάριο, στο οποίο εκτιμάται η οικονομική επίπτωση της εφαρμογής ενός Προγράμματος Εγγυημένης Απασχόλησης» επισημαίνεται.
Σενάριο 2: Αυξάνοντας την απασχόληση
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον Αύγουστο, το εποχικά προσαρμοσμένο ποσοστό ανεργίας είναι ίσο με 16,8%, καθώς 770 χιλ. άτομα βρίσκονται σε αναζήτηση εργασίας.
Παρά τον μεγάλο αριθμό ανέργων, τα νούμερα αυτά δεν αποτελούν ικανοποιητική ένδειξη της κατάστασης που επικρατεί στην αγορά εργασίας. Εργαζόμενοι που βρίσκονται σε αναστολή εργασίας για διάστημα μεγαλύτερο του τριμήνου και/ή λαμβάνουν λιγότερο από το 50% του μισθού τους καταγράφονται ως οικονομικά μη ενεργοί.
Αυτό εξηγεί τη μεγάλη αύξηση των μη ενεργών μετά τον Απρίλιο. Επομένως, το κρίσιμο μέγεθος είναι η αύξηση της απασχόλησης, η οποία μειώθηκε δραστικά κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown.
Σε σχέση με τους αντίστοιχους μήνες του 2019, η απασχόληση μειώθηκε κατά 50 χιλ. άτομα τον Απρίλιο και κατά 155 χιλ. άτομα τον Μάιο. Έκτοτε, οι μεταβολές στην απασχόληση παραμένουν αρνητικές και, δεδομένου του δεύτερου lockdown, αναμένεται να παραμείνουν αρνητικές.
Επίσης, το βάρος της προσαρμογής στην κρίση της πανδημίας έχει πέσει κυρίως στις ευέλικτες μορφές απασχόλησης. Κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown, περισσότερα από 30 χιλ. άτομα σε θέσεις εκ περιτροπής και μερικής απασχόλησης έχασαν τη θέση εργασίας τους.
Μεταξύ Μαρτίου και Σεπτεμβρίου οι αντίστοιχες απολύσεις ξεπέρασαν τις προσλήψεις, με αποτέλεσμα οι καθαρές ροές ευέλικτης απασχόλησης να είναι αρνητικές (-7,5% κατά μέσο όρο).
Σύμφωνα με στοιχεία του πληροφοριακού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, στο ίδιο διάστημα, οι ροές πλήρους απασχόλησης ήταν κατά μέσο όρο θετικές. Η έντονη προκυκλική πορεία της ευέλικτης απασχόλησης είναι ενδεικτική της επισφάλειας που επικρατεί στην αγορά εργασίας. Για παράδειγμα, το β’ τρίμηνο του 2020 το ποσοστό των εργαζομένων που
έλαβαν 0 έως 200 ευρώ ανήλθε από 1% σε 12%.
Όταν η οικονομία θα αρχίσει να ανακάμπτει, η μερική και η εκ περιτροπής απασχόληση εκτιμάται ότι θα αυξηθούν ξανά ακολουθώντας το μοτίβο που καλλιεργήθηκε τα πιο πρόσφατα έτη, κατά το οποίο περισσότερες από τις μισές νέες θέσεις εργασίας ήταν
ευέλικτης μορφής.
Το πώς θα κατανεμηθούν οι ευρωπαϊκοί πόροι θα καθορίσει και την εξέλιξη της απασχόλησης. Η επένδυση σε κλάδους εντάσεως κεφαλαίου είναι επιβεβλημένη για να υπάρξει η απαραίτητη αναδιάρθρωση του παραγωγικού τομέα.
Αυτό εκ των πραγμάτων επισημαίνει ότι κατά τη διάρκεια της ανάκαμψης είναι ισχυρό το
ενδεχόμενο η αύξηση της απασχόλησης να κυμαίνεται σε αναλογικά χαμηλότερο επίπεδο από αυτό του ΑΕΠ, χαρακτηριζόμενη από μη ποιοτικές θέσεις εργασίας.
Οι προοπτικές στην αγορά εργασίας θα μπορούσαν να βελτιωθούν μέσω της εφαρμογής ενός προγράμματος απασχόλησης που θα απορροφούσε τον αριθμό των ανέργων και των οικονομικά μη ενεργών προσφέροντας ποιοτικές θέσεις απασχόλησης. Γι’ αυτόν τον λόγο στο Σενάριο 2 εκτιμούμε την επίδραση ενός Προγράμματος Εγγυημένης Κοινωφελούς Απασχόλησης στο οποίο ο δημόσιος τομέας, μέσω της τοπικής αυτοδιοίκησης και σε συνεργασία με μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, θα προσφέρει εργασία με βάση των κατώτατο μισθό σε όποιο άτομο δεν έχει εργασία και επιθυμεί να εργαστεί.
Συμπέρασμα
Τα αποτελέσματα των προβλέψεων του Ινστιτούτου στο βασικό σενάριο δεν είναι
ενθαρρυντικά. Δείχνουν ότι από μόνη της η οικονομία δεν τείνει να ανακάμψει ουσιαστικά, χωρίς να υπάρξει κάποια παρέμβαση.
Αντιθέτως, η εφαρμογή των εναλλακτικών σεναρίων μπορεί να ωθήσει την οικονομία σε μια ανάκαμψη τύπου V, σε επίπεδο ωστόσο υποδεέστερο του 2019.
Ένας ισχυρότερος, όσο και βιώσιμος, ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ και κατ’ επέκταση της απασχόλησης μπορεί να γίνει εφικτός μέσα από το συνδυαστικό αποτέλεσμα της υλοποίησης ενός προγράμματος αξιοποίησης των πόρων του ταμείου ανάκαμψης και ενός Προγράμματος Κοινωφελούς Απασχόλησης.
