Το νέο αμερικάνικο πρόβλημα είναι ο συνδυασμός αύξησης των τιμών των καταναλωτικών αγαθών με τη σχετική μείωση της ταχύτητας των προσλήψεων για το 2021. Συνεπώς, έχει αρχίσει και γίνεται παντού η συζήτηση που κρυβόταν επιμελώς κάτω από το χαλί των πακέτων ανάκαμψης: η ύφεση είναι εδώ, ο πληθωρισμός ανεβαίνει και τα πράγματα δεν πάνε και τόσο ρόδινα. Αυτή η εξέλιξη στην αμερικάνικη οικονομία, ίσως εξηγεί και τις επιλογές του Μπάιντεν για τις πατέντες των εμβολίων.
Ας μην ξεχνάμε ότι με την πανδημία, τον Απρίλιο του 2020 οι ΗΠΑ βρέθηκαν μπροστά σε ένα πρωτοφανές φαινόμενο το οποίο δεν είχαν αντιμετωπίσει ποτέ στην ιστορία τους. Μέσα σε λιγότερο από 20 ημέρες χάθηκαν 14,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Για να καταλάβουμε το τεράστιο μέγεθος, αρκεί να πούμε ότι στο Κραχ του 1929 (για την περίοδο που ονομάστηκε Μεγάλη Ύφεση) χάθηκαν περίπου 280.000 θέσεις εργασίας και για να φτάσουμε κάποιο αντίστοιχο ποσοστό ανέργων (24% τότε, περίπου 14 εκατομμύρια) έπρεπε να περάσουν 4 ολόκληρα χρόνια συνεχούς ύφεσης.
Το πρώτο πακέτο ανάκαμψης επί Τραμπ και το μεγάλο πακέτο ανάκαμψης του Μπάιντεν, το οποίο συνολικά αγγίζει τα 2 τρισ. δολάρια, αποτελούν μια «αυθόρμητη» κίνηση ενίσχυσης της αμερικάνικης οικονομίας και ελέγχου των υφεσιακών τάσεων που αυξάνουν λόγω των συνεχιζόμενων επιπτώσεων της πανδημίας στην οικονομική ζωή.
Παρόλα τα χρήματα που πέφτουν όμως καθώς και τις μεγάλες αλλαγές στη φορολογία, ο Απρίλιος αποδείχθηκε διπλά σκληρός. Οι νέες θέσεις εργασίας (226.000) δεν άλλαξαν πολύ το ποσοστό ανεργίας το οποίο παραμένει υψηλό. Ταυτόχρονα, οι τιμές των αγαθών έχουν ανέβει, καθώς ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή στις ΗΠΑ για τον Απρίλιο του 2021 ανέβηκε 0,8%, σε εποχιακά προσαρμοσμένη βάση, μετά την άνοδο 0,6% τον Μάρτιο. Τους τελευταίους 12 μήνες, ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή αυξήθηκε 4,2%. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση μετά από την αύξηση 4,9% για την περίοδο που έληξε τον Σεπτέμβριο του 2008, η οποία θυμίζουμε ότι ακολούθησε τη φούσκα των ακινήτων και την πτώση της Lehman Brothers και….
Η άρση των πατεντών των εμβολίων ως επιταχυντής της οικονομίας
Όπως γίνεται κατανοητό η κυβέρνηση Μπάιντεν βλέπει πολύ πιθανά μια χιονοστιβάδα εξελίξεων να έρχεται και προσπαθεί μέσα από την πρόταση για απελευθέρωση των πατεντών για τα εμβόλια να κάνει την παγκόσμια οικονομία να τρέξει λίγο πιο γρήγορα για την πολυπόθητη επανεκκίνηση μετά την πανδημία. Το σχέδιο λέει ότι αν όλες οι επιμέρους οικονομίες ξεκινήσουν να δουλεύουν πλήρως, τότε η παγκόσμια διάθεση των αγαθών θα αυξηθεί και οι τιμές θα πέσουν. Ένας από τους πολλούς λόγους που οδηγούν σε αυτό το σκεπτικό, είναι το γεγονός ότι το γιγαντιαίο πακέτο ανάκαμψης του Μπάιντεν, αποτελείται από τόσα πολλά επιμέρους σημαντικά σημεία για να πετύχει. Για παράδειγμα, πρέπει να αυξηθεί η φορολογία στους πλούσιους και να αποδόσει κιόλας. Επίσης, πρέπει να επιτευχθεί η αύξηση του κατώτατου μισθού σε όλες τις Πολιτείες και να εφαρμοστεί γρήγορα. Αυτός ο τρομακτικός συνδυασμός πολλών μέτρων σε όλα τα πεδία της οικονομία (παραγωγή, αναπαραγωγή, κατανάλωση) κάνει το σχέδιο κυριολεκτικά να κρέμεται από μία κλωστή!
Υπάρχει και ένα πιο αισιόδοξο σενάριο. Ότι η αύξηση στις τιμές και ο πληθωρισμός, καθώς και το πάγωμα στον ρυθμό των προσλήψεων είναι ένα παροδικό φαινόμενο που συμβαίνει όταν μια οικονομία παγώνει (όπως συνέβη στην περίπτωση της πανδημίας) και πρέπει να ξαναπάρει μπροστά και να πιάσει και γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξης. Η Fed, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ -η οποία παρεμπιπτόντως πιστεύει αυτή την εκδοχή- έχει εξαγγείλει ότι θα διατηρήσει υπό έλεγχο την αύξηση του πληθωρισμού, αν και η ίδια δήλωσε έκπληκτη από την απότομη άνοδο. Αναλυτές επισημαίνουν ότι ίσως και αυτός να είναι ένας λόγος που οι τιμές παίρνουν την ανηφόρα.
Όποια από τις εκτιμήσεις κι αν αποδειχθεί σωστή, βλέπουμε την ανάγκη των ηγετικών οικονομιών να προσαρμοστούν στο μετα-πανδημικό ολισθηρό οικονομικό περιβάλλον αλλά και ότι τα προβλήματα της ύφεσης είναι πια αρκετά ορατά για να κρύβουμε κάτω από το χαλί ή έστω, κάτω από το κοινό περί δικαίου αίσθημα για απελευθέρωση των πατεντών εμβολίων.
