Το 2014 η Κομισιόν ξεκίνησε μια μεγάλη έρευνα στο Λουξεμβούργο. Σκοπός ήταν να βρεθούν οι τρόποι με τους οποίους ο μεγάλος κολοσσός του ηλεκτρονικού εμπορίου, Amazon, επωφελούνταν από διάφορες διατάξεις και πλήρωνε λιγότερους φόρους από όσους αντιστοιχούσαν. Η υπόθεση το 2019 πήρε την οδό της δικαιοσύνης, με την Κομισιόν να απαιτεί να καταβάλει η Amazon 250 εκατομμύρια δολάρια. Τον Μάϊο του 2021 το πρωτόδικο δικαστήριο δικαίωσε την Amazon. Σήμερα, η Κομισιόν εφεσιβάλει κατά της απόφασης και όλοι βλέπουν στην εξέλιξη της συγκεκριμένης δίκης, μια πρόβα για τον παγκόσμιο, ελάχιστο φορολογικό συντελεστή.
Το ιστορικό της πρωτόδικης απόφασης
Η υπόθεση προέρχεται από έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2014 σχετικά με τη φορολογική αντιμετώπιση της Amazon στο Λουξεμβούργο, η οποία κατέληξε τελικά στο συμπέρασμα ότι το Λουξεμβούργο "χάρισε" περίπου 250 εκατομμύρια ευρώ σε φόρους στην Amazon. Η τότε Επίτροπος Ανταγωνισμού της Ε.Ε, Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, δήλωσε ότι η συμφωνία μεταξύ Λουξεμβούργου και Amazon ήταν παράνομη σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ, διότι η Amazon διευκολυόταν να πληρώσει σημαντικά λιγότερο φόρο, περίπου τέσσερις φορές λιγότερο, στο Λουξεμβούργο σε σχέση με άλλες τοπικές εταιρείες που υπόκεινται στους ίδιους εθνικούς φορολογικούς κανόνες.
Το 2019, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε επίσης επίσημη αντιμονοπωλιακή έρευνα για την Amazon, λέγοντας ότι είχε καταλήξει σε «προκαταρκτική άποψη» ότι η εταιρεία «παραβίασε τους κανόνες της ΕΕ για την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία στρεβλώνοντας τον ανταγωνισμό στις διαδικτυακές λιανικές αγορές». Αυτές οι δύο δικαστικές κινήσεις, ήρθαν σε μια περίοδο που η Κομισιόν προσπαθούσε να περιορίσει τη φορολογική εύνοια που είχαν οι μεγάλοι επιχειρηματικοί κολοσσοί, όπως για παράδειγμα η Apple στην Ιρλανδία, τα Starbucks στην Ολλανδία, οι BP και BASF στο Βέλγιο κ.λπ. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, τα αρμόδια δικαστήρια δικαίωσαν τις πολυεθνικές έναντι της Κομισιόν. Μάλιστα, η απόφση για την Apple ήταν και η πλέον "ταπεινωτική" αφού δεν μπόρεσε η Κομισιόν να αναγκάσει την Apple να επιστρέψει 14,3 δισ. ευρώ σε φόρους στην ιρλανδική κυβέρνηση
Το ίδιο συνέβη και για την Amazon στις 12 Μαΐου 2021. Το δικαστήριο τη δικαίωσε και έτσι, η Κομισιόν εκτέθηκε ανεπανόρθωτα, ως προς τον τρόπο που διαχειρίζεται τέτοιες υποθέσεις. Μάλιστα η δικαίωση αυτή ήρθε σε μια χρονιά που η Amazon αύξησε τα κέρδη της στην Ευρώπη κατά 44 δισ. ευρώ λόγω πανδημίας και πλήρωσε, κυριολεκτικά, μηδέν φόρους για αυτό στα κεντρικά της γραφεία στο Λουξεμβούργο. Βέβαια η εταιρεία υποστηρίζει ότι καταβάλλει φόρους και συναφή έξοδα επί των εσόδων που κερδίζει στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ισπανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, όπου έχει θυγατρικές.
Ο Μάρκους Φέρμπερ, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, χαρακτήρισε την απόφαση υπέρ της Amazon «ντροπή για την Κομισιόν» και πρότεινε στην Βέστεϊγιερ «να προετοιμάσει τις υποθέσεις της πιο διεξοδικά, ώστε να μπορούν να σταθούν στην αίθουσα του δικαστηρίου».
Το νέο μομέντουμ του παγκόσμιου ελάχιστου φορολογικού συντελεστή
Μπορεί σύμφωνα με την πρωτόδικη απόφαση οι Βρυξέλλες να είχαν άδικο όταν υποστήριξαν ότι η Amazon κατάφερε μέσω υπερτιμολογήσεων να μειώσει το τελικό ποσό που κλήθηκε να πληρώσει, ωστόσο η Κομισιόν φαίνεται να μην θέλει να κάνει το ίδιο λάθος δύο φορές. Η έφεση έχει ξεκινήσει με την θέση από πλευράς Κομισιόν ότι το δικαστήριο «είχε κάνει πολλά νομικά σφάλματα στην απόφασή του».
Η Κομισιόν θεωρεί ότι το Γενικό ΔΙκαστήριο της Ε.Ε. θα έπρεπε να βασίσει την πρωτόδικη απόφασή του στα κέρδη που καταγράφηκαν στο Λουξεμβούργο από την Amazon αντί να ανατρέξει τις ΗΠΑ όπου είναι τα κεντρικά της εταιρείας και υπάρχουν τα πνευματικά δικαιώματα της. Η λογική της Κομισιόν εδράζεται στο γεγονός ότι οι οντότητες της Amazon στο Λουξεμβούργο έχουν ήδη πληρώσει το δικαίωμα χρήσης αυτής της πνευματικής ιδιοκτησίας στην Ευρώπη, οπότε τα κέρδη που δημιουργούνται θα πρέπει να φορολογούνται στην Ευρώπη, με ευρωπαϊκά κριτήρια.
Αν σας θύμισε κάτι αυτή η επιχειρηματολογία από πλευράς Κομισιόν, έχετε δίκιο. Πρόκειται για την επιχειρηματολογία πάνω στην οποία βασίζεται η θεσμοθέτηση παγκόσμιου, ελάχιστου φορολογικού συντελεστή ύψους 15%, για την οποία έχουν ήδη γραφτεί αρκετά. Δεν είναι τυχαία ούτε η δήλωση της Κομισιόν ότι "είναι ύψιστη προτεραιότητά της να διασφαλίζει ότι όλες οι εταιρείες όλων των μεγεθών, πληρώνουν το δίκαιο μερίδιο του φόρου που τους αντιστοιχεί". Μάλιστα στην ίδια ανακοίνωση, λέγεται το εξής: "Εάν τα κράτη μέλη παρέχουν σε ορισμένες πολυεθνικές εταιρείες φορολογικά πλεονεκτήματα που δεν είναι διαθέσιμα στους αντιπάλους τους, αυτό βλάπτει τον ανταγωνισμό στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά παράβαση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις".
Με τα παραπάνω βλέπουμε ότι η Κομισιόν επιδιώκει όλες οι εκκρεμείς δίκες που αφορούν κρατικές ενισχύσεις και διαφυγόντα έσοδα από φόρους πολυεθνικών να ρυθμιστούν έστω και σε επίπεδο δευτεροβάθμιων δικαστικών αποφάσεων. Ο τρόπος ρύθμισης θέλουν να περιέχει το σκεπτικό που αναφέρθηκε πιο πάνω. Ο λόγος είναι γιατί θέλουν να προετοιμαστεί το έδαφος για τον Οκτώβριο, όπου οι G20 θα οριστικοποιήσουν το πλαίσιο πάνω στο οποίο θα χτιστεί ο νέος παγκόσμιος ελάχιστος φόρος και τέτοιες δικαστικές αποφάσεις, αν κερδηθούν, κάνουν τη διαδικασία σαφώς πιο εύκολη.
