Προβλέψεις έντονα ανοδικές για την πορεία των τιμών που οδηγούν σε αισθητή υποχώρηση της πρόθεσης για μείζονες αγορές τους επόμενους 12 μήνες και παράλληλα σε εξασθένιση της πρόθεσης για αποταμίευση, κάνουν τα νοικοκυριά. Οι προβλέψεις αυτές αντανακλώνται στην αισθητή υποχώρηση του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης, ο οποίος τον Σεπτέμβριο υποχώρησε αισθητά και διαμορφώθηκε στις –38,3 (από –32,9) μονάδες, επίπεδο ελαφρώς υψηλότερο εκείνου ένα χρόνο πριν (-41,0 μονάδες).
Όπως δείχνει η Έρευνα Οικονομικής Συγκυρίας του ΙΟΒΕ για τον μήνα Σεπτέμβριο, η υγειονομική κρίση που συνεχίζεται με σχετικά υψηλή ένταση και ο ρυθμός της εμβολιαστικής διαδικασίας που έχει επιβραδυνθεί, είναι αρκετά πιθανό το φθινόπωρο να δημιουργήσουν εκ νέου προκλήσεις για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Η εκκίνηση της εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων για τους μη εμβολιασμένους επίσης θεωρείται πως επηρεάζει τις προσδοκίες ενός τμήματος των νοικοκυριών. Και συνδυαστικά με το υγειονομικό θέμα, η ταχύρρυθμη άνοδος των τιμών της ενέργειας και άλλων βασικών εμπορευμάτων έρχεται να επιβαρύνει τις προσδοκίες των καταναλωτών, καθώς οι επιδράσεις αναμένεται να διευρυνθούν και θα κλιμακωθούν τους επόμενους μήνες.
Οι ανησυχίες για μεγάλη ακρίβεια αντικατοπτρίζονται στη μεταστροφή των προβλέψεων για τις τιμές σε έντονα ανοδικές. Ο αρνητικός δείκτης για τις προβλέψεις μεταβολών στις τιμές τους προσεχείς 12 μήνες παρουσίασε έντονη εξασθένιση τον Σεπτέμβριο και στράφηκε θετικός, στις +30,3 μονάδες, έναντι -3,4 μονάδων τον Ιούλιο. Το 55% (από 35%) των νοικοκυριών προβλέπει άνοδο τιμών με τον ίδιο ή ταχύτερο ρυθμό και το 27% αναμένει σταθερότητα. Οι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις +34,4 και +33,1 μονάδες αντίστοιχα.
Πώς αποτυπώνονται τα παραπάνω στην «ακτινογραφία» των προσδοκιών των καταναλωτών για τους επόμενους 12 μήνες, σύμφωνα με την Έρευνα του ΙΟΒΕ;
- Καταρχάς, σε σημαντική επιδείνωση των προβλέψεων για την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών. Οι προβλέψεις των καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού τους τους προσεχείς 12 μήνες εξασθένησαν σημαντικά τον Σεπτέμβριο, με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις -33,4 (από -23,1) μονάδες. Το 48% (από 35%) των νοικοκυριών αναμένει ελαφρά ή αισθητή επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης, ενώ το 8% προβλέπει μικρή βελτίωση. Οι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις +0,6 και +1,5 μονάδες αντίστοιχα.
Σημειώνεται ότι τα νοικοκυριά προβλέπουν επιδείνωση μεν, αλλά ηπιότερη, για την οικονομική κατάσταση της χώρας. Ο δείκτης των προβλέψεων των νοικοκυριών για την οικονομική κατάσταση της χώρας τους το προσεχές 12-μηνο παρουσίασε μικρή επιδείνωση τον Σεπτέμβριο και διαμορφώθηκε στις -48,6 (από -44,2) μονάδες. Το 61% των καταναλωτών (από 59%) προβλέπει ελαφρά ή αισθητή επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας, έναντι του 19% το οποίο αναμένει σταθερότητα. Οι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις -5,1 και +1,3 μονάδες αντίστοιχα.
- Σε αισθητή υποχώρηση της πρόθεσης των νοικοκυριών να προβούν σε μείζονες αγορές. Η πρόθεση των καταναλωτών για σημαντικές αγορές τους προσεχείς 12 μήνες (επίπλων, ηλεκτρικών συσκευών κ.λπ.) υποχώρησε αισθητά, με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις - 39,2 (από -31,8) μονάδες. Το 52% των καταναλωτών (από 39%) προέβλεψε ότι θα προβεί σε λιγότερες ή πολύ λιγότερες δαπάνες, ενώ το 8% (από 5%) αναμένει το αντίθετο. Οι ευρωπαϊκοί δείκτες διαμορφώθηκαν στις -10,6 μονάδες στην ΕΕ και στις -11,8 μονάδες στην Ευρωζώνη.
- Σε ταυτόχρονη εξασθένιση της πρόθεσης για αποταμίευση. Ο δείκτης της πρόθεσης για αποταμίευση τους προσεχείς 12 μήνες υποχώρησε ελαφρώς τον Σεπτέμβριο και διαμορφώθηκε στις –63,3 μονάδες (από -58,4). Το 80% των νοικοκυριών δεν θεωρεί πιθανή την αποταμίευση στο επόμενο 12μηνο, ενώ το 18% τη θεωρεί πιθανή ή πολύ πιθανή. Οι σχετικοί δείκτες διαμορφώθηκαν στις +7,7 μονάδες στην ΕΕ και στις +7,2 μονάδες στην Ευρωζώνη.
Οι Έλληνες καταναλωτές οι πιο απαισιόδοξοι
Τα νοικοκυριά αναμένουν επίσης άνοδο της ανεργίας. Ο δείκτης πρόβλεψης για την εξέλιξη της ανεργίας τους προσεχείς 12 μήνες ενισχύθηκε ελαφρώς τον Σεπτέμβριο, στις +44,1 μονάδες, από +42,3 τον Ιούλιο. Το ποσοστό των νοικοκυριών που προβλέπει μικρή ή αισθητή άνοδο της ανεργίας διατηρήθηκε στο 63% με το 11% (από 15%)των ερωτηθέντων να αναμένει ελαφρά μείωσή της. Οι αντίστοιχοι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις +10,5 και +9,1 μονάδες.
Σχετικά με τις εκτιμήσεις για την τρέχουσα οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού, το ποσοστό των καταναλωτών που δηλώνει ότι «μόλις τα βγάζει πέρα» ενισχύθηκε οριακά, στο 64% (από 63%), ενώ στο 6% διατηρήθηκε το ποσοστό όσων αναφέρουν ότι αντλούν από τις αποταμιεύσεις τους. Οι καταναλωτές που δήλωσαν ότι αποταμιεύουν λίγο ή πολύ αποτελούν το 22% (από 23%) του συνόλου, ενώ το ποσοστό όσων δήλωσαν ότι «έχουν χρεωθεί» ήταν 8%.
Από την Έρευνα του ΙΟΒΕ προκύπτει ενίσχυση του ποσοστού των νοικοκυριών που είναι αβέβαια για τη μελλοντική οικονομική τους κατάσταση. Σε μια νέα ερώτηση που έχει εισαχθεί πλέον στην Έρευνα Οικονομικής Συγκυρίας του ΙΟΒΕ και προσπαθεί να αξιολογήσει το βαθμό αβεβαιότητας που επικρατεί στα νοικοκυριά (συγκεκριμένα, ζητά από τα νοικοκυριά να αξιολογήσουν κατά πόσο η μελλοντική οικονομική κατάστασή τους μπορεί να προβλεφθεί εύκολα ή δύσκολα), φαίνεται ότι τον Σεπτέμβριο, το 48,0% έκρινε ότι η οικονομική κατάστασή του μπορεί να προβλεφθεί δύσκολα ή σχετικά δύσκολα, ποσοστό ελαφρώς υψηλότερο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (44,0%).
Σημειώνεται ότι οι Έλληνες καταναλωτές παραμένουν στην πρώτη θέση στην κατάταξη ως προς τους περισσότερο απαισιόδοξους καταναλωτές στην ΕΕ με διαφορά από τους υπόλοιπους. Ακολουθούν η Βουλγαρία και η Σλοβενία, με επίπεδο δείκτη –22,0 και -20,5 μονάδες αντίστοιχα, ενώ στην τέταρτη και πέμπτη θέση βρίσκονται οι καταναλωτές της Σλοβακίας και Ουγγαρίας με – 19,0 μονάδες.
