Η Ελλάδα εισήλθε στην τελική ευθεία εξόδου από την Ενισχυμένη Εποπτεία, αναφέρεται στην 12η έκθεση αξιολόγησης που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα. Στο ίδιο κείμενο μεταφέρεται η πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης να εκπληρώσει όλα τα εκκρεμή (από την συμφωνία του 2018) προαπαιτούμενα έως τα μέσα του 2022. Με ενδιάμεσο - και πολύ σημαντικό πλέον σταθμό - την επόμενη αξιολόγηση που θα ολοκληρωθεί τον Απρίλιο.
Η υλοποίηση των εν λόγω μεταρρυθμίσεων – που περιλαμβάνουν από τα κρατικά «φέσια», τη δικαιοσύνη, την ΑΑΔΕ, τον νέο ΕΝΦΙΑ και τους δασικούς χάρτες έως τις παρεμβάσεις για το χρηματοπιστωτικό σύστημα - συνδέεται με τον τρόπο/χρόνο «εξόδου» από το καθεστώς εποπτείας (σ.σ. κανονικά ο χρόνος συμπληρώνεται το καλοκαίρι του 2022), αλλά και με το πως/αν θα έρθουν οι 2 εκκρεμείς παρεμβάσεις στο χρέος αξίας περίπου 1,5 δισ. ευρώ (σ.σ. προβλέπεται 1 πακέτο ανά εξάμηνο και εκκρεμεί 1 πακέτο από το 2018).
Στα κείμενα που ανακοινώθηκαν χθες περιλαμβάνεται, πέρα από την αποτίμηση της κατάστασης (με την έκθεση να έχει θετικό πρόσημο και να εισηγείται στο Eurogroup της 6ης Δεκεμβρίου την χορήγηση του επόμενου πακέτου δόσεων 767 εκατ. ευρώ) και ανάλυση βιωσιμότητας χρέους η οποία «φωτογραφίζει» ως βασικό σενάριο τη διαμόρφωση των πλεονασμάτων από το 2023 στο 2,2% του ΑΕΠ (σ.σ. όσο υπολόγιζε η συμφωνία του 2018), αλλά και την ανάπτυξη η οποία υπολογίζεται ότι θα φτάσει σε ρυθμό στο 5,2% το 2022, για να αρχίσει να επιβραδύνεται στη συνέχεια στο 3,6% το 2023 στο 2,7% το 2024 και κατά μέσο ορό στο 2,5% συνολικά τη δεκαετία και στο 1,5% μεσοπρόθεσμα.
Οι δεσμεύσεις που ανέλαβε η Ελλάδα προς το Eurogroup τον Ιούνιο του 2018, έχουν δομηθεί για να γίνουν μέχρι τα μέσα του 2022 και «έτσι η Ελλάδα έχει εισέλθει στο τελευταίο έτος αυτής της συμφωνίας» αναφέρεται στην 12η αξιολόγηση των θεσμών (Επιτροπή, ΕΚΤ, ESM). Επισημαίνεται πως οι αρχές εξέφρασαν την πρόθεσή τους να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους στην εκπλήρωση των εκκρεμών δεσμεύσεων έως τα μέσα του 2022, αλλά και πως οι αποφάσεις για την αποδέσμευση των παρεμβάσεων στο χρέος αλλά και «για τον τερματισμό της ενισχυμένης εποπτείας» θα πρέπει να λάβουν υπόψη την πρόοδο «ως προς την ολοκλήρωση των δεσμεύσεων καθώς και το ευρύτερο περιβάλλον οικονομικής πολιτικής».
Το πόρισμα, δεν θέτει στόχους πολιτικής στο δημοσιονομικό πεδίο, λόγω της ρήτρας διαφυγής. Αυτό που ορίζεται (και φαίνεται μέσα και από το ξεχωριστό κείμενο-πρόταση απόφασης για τον προϋπολογισμό – είναι η ανάγκη, λόγω του υψηλού χρέους, να «τηρηθεί συνετή δημοσιονομική πολιτική» αλλά με επάρκεια για επενδυτικές δαπάνες και για στοχευμένα μέτρα στήριξης, «λαμβάνοντας υπόψη την ισχύ της ανάκαμψης» που θα επανεξετάζονται τακτικά για «τη χρήση, την αποτελεσματικότητα και την επάρκειά» τους, και με την κυβέρνηση να είναι «έτοιμη να τα προσαρμόζει ανάλογα με τις ανάγκες στις μεταβαλλόμενες συνθήκες».
Μεγάλη πρόοδος αλλά και ασφυκτικές πλέον προθεσμίες για τις «εκκρεμότητες»
Η έκθεση αποδίδει εύσημα στο οικονομικό επιτελείο για την επιτυχή ολοκλήρωση μίας σειράς δεσμεύσεων (το νέο λογιστικό πλαίσιο της κυβέρνησης και τις παρεμβάσεις στη ΔΕΗ) και για την μεγάλη πρόοδο σε ένα ευρύ φάσμα προαπαιτούμενων, η πορεία υλοποίησής των οποίων είναι σύμφωνη με το χρονοδιάγραμμα. Και έτσι διαμορφώνονται οι επόμενοι στόχοι, καταγράφεται πρόοδος και ορίζονται τα επόμενα βήματα:
· Στην απλούστευση της νομοθεσίας για την αδειοδότηση επενδύσεων, μέχρι τον Ιανουάριο αναμένεται να εκδοθούν οι εφαρμοστικές διατάξεις για την αδειοδότηση στον τομέα της εκπαίδευσης.
· Στο Υπερταμείο ορίζονται επιμέρους στόχοι για κινήσεις όπως ο ΟΑΣΑ. Γενικά σημειώνεται πρόοδος στις ιδιωτικοποιήσεις.
· Στο νέο πλαίσιο για τον ορισμό της αναπηρίας αναμένονται εφαρμοστικές διατάξεις στις αρχές του 2022, ενώ στη στελέχωση της δημόσιας διοίκησης αναμένεται η τοποθέτηση Γενικού Γραμματέα στο Υπ. Παιδείας.
· Η πιο σημαντική κίνηση που προχωρά πλέον» ομαλά» αλλά αναμένεται είναι η αλλαγή των αντικειμενικών αξιών και η εφαρμογή του νέου ΕΝΦΙΑ με στόχο η 1η δόση να πληρωθεί από τον Μάρτιο του 2022.
Στην κατηγορία των προαπαιτούμενων που έχουν καθυστερήσεις σε σχέση με τα χρονοδιαγράμματα που έχουν συμφωνηθεί από το καλοκαίρι (στο πλαίσιο της 11ης Έκθεσης), οι θεσμοί δίδουν ειδική σημασία στα εξής:
*Εκκαθάριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του κράτους προς ιδιώτες. Η βελτίωση ήταν οριακή. Η συσσώρευση νέων οφειλών ήταν υψηλότερη από την αναμενόμενη, το ίδιο και η εισροή νέων αιτήσεων συνταξιοδότησης. Η ελληνική πλευρά δήλωσε πως θα πληρώσει όλα τα πεδία εκτός των συντάξεων έως τον Δεκέμβριο του 2021, αλλά πως η εκκαθάριση των εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης θα ολοκληρωθεί έως τα μέσα του 2022 (σ.σ. αντί για τον Μάρτιο του 2022 που οριζόταν προηγουμένως εξ αναβολής). Επίσης αποφασίσθηκε η παρακολούθηση της προόδου σε μηνιαία βάση (αντί για 3μηνιαία) «για την αποφυγή περαιτέρω καθυστερήσεων». Το υπόλοιπο των «καθαρών» οφειλών εντός συντάξεων έφτασε τα 555 εκατ. ευρώ τον Σεπτέμβριο, κατά 251 εκατ. ευρώ υψηλότερο του στόχου, ενώ στις συντάξεις οι οφειλές ήταν 360 εκατ. ευρώ, έναντι 359 εκατ. ευρώ τον Ιούλιο (απόκλιση από τον στόχο κατά 251 εκατ. ευρώ).
* Στην ΑΑΔΕ το νέο πληροφοριακό σύστημα τίθεται στόχος να λειτουργήσει τον Απρίλιο αντί για το τέλος του έτους. Το νέο πλαίσιο πρωτοβάθμιας περίθαλψης έχει καθυστερήσει περαιτέρω λόγω της πανδημίας και του ανασχηματισμού με νέο ορόσημο το Φεβρουάριο. Επιτάχυνση συμφωνήθηκε και για το clawback του 2020 αλλά και για το νέο πλαίσιο στις κεντρικές προμήθειες υγείας (αναμένεται να εγκριθεί έως τις 10 Δεκεμβρίου) με στόχο να είναι λειτουργικό στα μέσα του 2022.
* Στον τομέα της δικαιοσύνης καταγράφονται οι καθυστερήσεις στη διαγωνιστική διαδικασία για το ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης υποθέσεων και εκτιμάται πως είναι αδύνατη η ανάθεσή του το πρώτο τρίμηνο του 2022. Το πλαίσιο για τις περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις παραμένει σε εκκρεμότητα.
*Το θέμα των δασικών χαρτών που είναι απαραίτητοι για την ολοκλήρωση του έργου κτηματογράφησης, συνάντησε περαιτέρω καθυστερήσεις, εν μέρει λόγω των δασικών πυρκαγιών. «Οι συνεχείς οριζόντιες παρατάσεις της προθεσμίας για την επικύρωση των χαρτών, θέτουν σε κίνδυνο την έγκαιρη ολοκλήρωση του κτηματολογίου. Οι αρχές ανέφεραν ότι οι χάρτες θα μπορούσαν να επικυρωθούν έως τα μέσα του 2022, γεγονός που υπόκειται σε σημαντικούς κινδύνους εφαρμογής» αναφέρεται.
Εύσημα αποδίδονται για την πορεία των «ελληνικής ιδιοκτησίας» μεταρρυθμίσεων όπως το pipeline ωρίμανσης έργων, η εφαρμογή νέων ψηφιακών υπηρεσιών, το ανώτατο όριο για την πρόσληψη έκτακτου προσωπικού το 2022, η αξιολόγηση των αναγκών σε προσωπικό στη δημόσια διοίκηση (καταγράφεται άνοδος κατά 2,6% από το 2018, κυρίως λόγω έκτακτων υπαλλήλων).
Από την άλλη πλευρά ειδική θέση έχει η αξιολόγηση των «προαπαιτούμενων» στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ως «ατού» ανάγεται η ισχυρή μείωση στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, αλλά γίνεται ειδική αναφορά στον νέο Πτωχευτικό με τον φορέα ακινήτων που εκκρεμεί αλλά και το μεγάλο αριθμό υποθέσεων του Νόμου Κατσέλη «εκ των οποίων μόνο το 19,5% περίπου έχει λάβει νέα ημερομηνία ακρόασης, σε ορισμένες περιπτώσεις πέραν του 2022». Συστάσεις απευθύνονται και για τη διακυβέρνηση του ΤΧΣ.
Οι κίνδυνοι
Για την πανδημία αναφέρεται πως τα μέτρα στήριξης της κυβέρνησης συνέβαλαν στην στήριξη της οικονομίας. Αλλά «οι αβεβαιότητες και οι κίνδυνοι γύρω από τις προοπτικές παραμένουν υψηλές, αφού «η ανάκαμψη παραμένει εκτεθειμένη σε πιθανή επιδείνωση της πανδημίας, τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές επίπεδο», ενώ η σταδιακή κατάργηση των μέτρων στήριξης «θα πρέπει να παρακολουθείται στενά και να γίνεται τον σωστό χρόνο». Επίσης γίνεται αναφορά στην ενεργειακή κτίση αλλά και στο γεωπολιτικό μέτωπο και σε πιθανή αναζωπύρωση της μεταναστευτικής κρίσης μόλις υποχωρήσει η πανδημία. Δεν αποκλείεται και σε τόνωση της οικονομίας μέσω της αναβαλλόμενης κατανάλωσης.
Εκτιμάται πως αν η ενεργειακή κρίση παραταθεί και τα μέτρα στήριξης «ενδέχεται να επιμηκυνθούν». Θα αφορά ευάλωτα νοικοκυριά και συμφωνήθηκε ο μόνιμος μηχανισμός τροφοδότησης των μέτρων από τα έσοδα ρύπων.
Στους δημοσιονομικούς κινδύνους αναφέρεται η εξέλιξη της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης, και η ανάγκη για πρόσθετα μέτρα στήριξης σε περίπτωση περαιτέρω κλιμάκωσης της υγειονομικής κρίσης, αλλά και το θέμα των κρατικών εγγυήσεων, η ταξινόμηση του φορέα ακινήτων αλλά και οι γνωστές υποθέσεις των αναδρομικών και της ΕΤΑΔ. Από την άλλη πλευρά δεν αποκλείει το πόρισμα υψηλότερα έσοδα από την φορολογία επιχειρήσεων καθώς τελικά η κερδοφορία «ενδέχεται να έχει υποστεί μικρότερο πλήγμα το 2020 από ό,τι αναμενόταν».
Οι θεσμοί βλέπουν θετικά την πρόωρη αποπληρωμή των διμερών δανείων (5,3 δισ. ευρώ) και του υπολοίπου του 1,8 δισ. ευρώ του δανείου με το ΔΝΤ. «Είναι ευπρόσδεκτο, καθώς στέλνει ένα θετικό μήνυμα στην αγορά για την οικονομική θέση του ελληνικού κράτους».
