Το πλαίσιο λειτουργίας των αναπτυξιακών παρεμβάσεων που συγχρηματοδοτούνται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία στη νέα προγραμματική περίοδο 2021-2027, σύμφωνα με τους Κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθορίζει το σχέδιο νόμου του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων «Διαχείριση, έλεγχος και εφαρμογή αναπτυξιακών παρεμβάσεων για την Προγραμματική Περίοδο 2021-2027», που τέθηκε σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση στις 24 Δεκεμβρίου.
Η διαδικασία της διαβούλευσης θα ολοκληρωθεί το βράδυ της 10ης Ιανουαρίου 2022, ενώ το εν λόγω σχέδιο νόμου αποτελεί επί της ουσίας τον εφαρμοστικό νόμο του νέου ΕΣΠΑ και, μεταξύ άλλων, εισάγει ρυθμίσεις για την απλούστευση, επιτάχυνση και ορθή εκτέλεση των διαδικασιών διαχείρισης, παρακολούθησης και ελέγχου των συγχρηματοδοτούμενων πράξεων.
«Ο νέος εφαρμοστικός νόμος του ΕΣΠΑ εισάγει μία σειρά παρεμβάσεων για την απλούστερη και ταχύτερη εφαρμογή των συγχρηματοδοτούμενων δράσεων. Η απλοποίηση των διαδικασιών στο σκέλος που ακουμπά εθνικές κανονιστικές ρυθμίσεις αποτελεί βασική μας επιδίωξη. Προσπαθούμε να προωθήσουμε νέες απλουστεύσεις όποτε έχουμε τη δυνατότητα, ενώ λειτουργικές διαφοροποιήσεις φιλοδοξούμε να εισάγουμε στο νέο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου που θα συνοδεύσει τη νέα προγραμματική περίοδο», δήλωσε πρόσφατα σε συνέντευξή του στο insider.gr o Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Δημήτρης Σκάλκος.
Σύμφωνα με το υπουργείο, το σχέδιο νόμου αποτελεί αναγκαία συνθήκη προκειμένου να ενεργοποιηθούν τα νέα Προγράμματα, ενώ ακολουθεί το περιεχόμενο του νέου Εταιρικού Συμφώνου Περιφερειακής Ανάπτυξης 2021-2027 όπως αυτό εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η έγκαιρη έναρξη υλοποίησης των συγχρηματοδοτούμενων δράσεων της νέας περιόδου 2021-2027 θα επιτρέψει την απρόσκοπτη μετάβαση ανάμεσα στις δύο περιόδους χωρίς κενό χρηματοδότησης, ενισχύοντας τη ρευστότητα της οικονομίας και συμβάλλοντας στην ομαλή εκτέλεση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
Τα προγράμματα
Όπως ορίζει το άρθρο 3 του σχεδίου νόμου, τα Προγράμματα της προγραμματικής περιόδου 2021-2027 περιλαμβάνουν:
Στο ΕΣΠΑ 2021-2027:
α) Επτά Τομεακά Προγράμματα που λαμβάνουν χρηματοδοτική στήριξη από ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα ταμεία: το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ (ΕΚΤ+) και το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ), και συγκεκριμένα, τα Προγράμματα:
αα) Ανθρώπινο Δυναμικό και Κοινωνική Συνοχή
αβ) Ανταγωνιστικότητα
αγ) Ψηφιακός Μετασχηματισμός
αδ) Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή
αε) Πολιτική Προστασία
αστ) Μεταφορές
αζ) Τεχνική Βοήθεια και Υποστήριξη Δικαιούχων
β) Δεκατρία Περιφερειακά Προγράμματα που λαμβάνουν χρηματοδοτική στήριξη από το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ+ και το ΤΣ:
βα) Ανατολική Μακεδονία, Θράκη
ββ) Κεντρική Μακεδονία
βγ) Θεσσαλία
βδ) Ήπειρος
βε) Δυτική Ελλάδα
βστ) Δυτική Μακεδονία
βζ) Στερεά Ελλάδα
βη) Πελοπόννησος
βθ) Ιόνια Νησιά
βι) Βόρειο Αιγαίο
βια) Κρήτη
βιβ) Αττική
βιγ) Νότιο Αιγαίο
γ) Ένα Τομεακό Πρόγραμμα που λαμβάνει χρηματοδοτική στήριξη από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης το οποίο ονομάζεται «Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση».
δ) Ένα Τομεακό Πρόγραμμα που λαμβάνει χρηματοδοτική στήριξη από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας, το οποίο ονομάζεται «Αλιεία, Υδατοκαλλιέργεια και Θάλασσα».
ε) Στο πλαίσιο του Στόχου «Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία» (INTERREG), δεκατρία Προγράμματα που λαμβάνουν χρηματοδοτική στήριξη από το ΕΤΠΑ ή/και τους μηχανισμούς εξωτερικής χρηματοδότησης:
εα) (Interreg VI-A) Greece-Bulgaria
εβ) (Interreg VI-A) Greece-Italy
εγ) (Interreg VI-A) Greece-Cyprus
εδ) (Interreg VI-A) IPA ΙΙΙ CBC Greece-Albania
εε) (Interreg VI-A) IPA ΙΙΙ CBC Greece-Republic of North Macedonia
εστ) (Interreg VI-B) Euro Mediterranean 2021-2027 (EURO MED)
εζ) (Interreg VI-B) Adriatic-Ionian
εη) (Interreg VI-B) Interreg NEXT MED
εθ) (Interreg VI-B) Interreg NEXT Black Sea Basin
ει) (Interreg VI-C) Interreg Europe
εια) (Interreg VI-C) Interact
ειβ) Urbact IV
ειγ) ESPON 2030 Cooperation Programme
Στα «Ταμεία Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων 2021-2027», περιλαμβάνονται τρία Προγράμματα, καθένα από τα οποία λαμβάνει χρηματοδοτική στήριξη από κάθε αντίστοιχο ταμείο: το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας και το Μέσο για τη Χρηματοδοτική Στήριξη της Διαχείρισης των Συνόρων και την Πολιτική των Θεωρήσεων.
Τα χρηματοδοτικά μέσα
Στο πλαίσιο των Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2021-2027 δύναται να χρηματοδοτούνται πράξεις που αφορούν σε χρηματοδοτική συνεισφορά από ένα ή περισσότερα Προγράμματα σε υφιστάμενα ή νέα χρηματοδοτικά μέσα, τα οποία έχουν συσταθεί ή συστήνονται σε εθνικό, περιφερειακό, διακρατικό ή διασυνοριακό επίπεδο.
Οι όροι και οι προϋποθέσεις της συνεισφοράς του Προγράμματος, ή των Προγραμμάτων, σε χρηματοδοτικό μέσο καθορίζονται σε συμφωνία χρηματοδότησης, μεταξύ της Διαχειριστικής Αρχής και του φορέα υλοποίησης ενός ταμείου χαρτοφυλακίου, ή του φορέα υλοποίησης ενός ειδικού ταμείου στην περίπτωση που δεν προβλέπεται ταμείο χαρτοφυλακίου. Η συμφωνία χρηματοδότησης μεταξύ της Διαχειριστικής Αρχής και των ανωτέρω φορέων υλοποίησης υπογράφεται από τον αρμόδιο Υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων ή από το ειδικώς εξουσιοδοτημένο από αυτόν όργανο.
Έργα και δράσεις που αξιοποιούν ανακυκλούμενους πόρους χρηματοδοτικών μέσων Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ των προγραμματικών περιόδων 2007-2013 και 2014-2020 δύνανται να χρηματοδοτούνται από το εθνικό ή το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
Οι μορφές χρηματοδοτικής συνεισφοράς και υποστήριξης
Η συνεισφορά της Ένωσης στο πρόγραμμα είναι δυνατόν να λάβει μία από τις ακόλουθες μορφές:
α) χρηματοδότηση που δεν συνδέεται με τις δαπάνες των συναφών πράξεων και με βάση οποιοδήποτε από τα ακόλουθα στοιχεία:
αα) την εκπλήρωση των όρων
αβ) την επίτευξη των αποτελεσμάτων
β) επιστροφή της στήριξης που παρασχέθηκε στους δικαιούχους για την υλοποίηση των πράξεων
γ) μοναδιαίες δαπάνες, οι οποίες καλύπτουν όλες ή ορισμένες ειδικές κατηγορίες επιλέξιμων δαπανών που προσδιορίζονται με σαφήνεια εκ των προτέρων με αναφορά σε ποσό ανά μονάδα,
δ) κατ’ αποκοπή ποσά, τα οποία καλύπτουν συνολικά όλες ή ορισμένες ειδικές κατηγορίες επιλέξιμων δαπανών που προσδιορίζονται με σαφήνεια εκ των προτέρων,
ε) χρηματοδότηση με ενιαίο συντελεστή, η οποία καλύπτει ειδικές κατηγορίες επιλέξιμων δαπανών που προσδιορίζονται με σαφήνεια εκ των προτέρων με την εφαρμογή ποσοστού,
στ) συνδυασμός των μορφών
Οι επιχορηγήσεις που παρέχονται στους δικαιούχους από το Πρόγραμμα μπορούν να λάβουν μία από τις ακόλουθες μορφές:
α) επιστροφή επιλέξιμων δαπανών που αποδεδειγμένα πραγματοποιήθηκαν από έναν δικαιούχο ή από τον ιδιώτη εταίρο των πράξεων ΣΔΙΤ και καταβλήθηκαν για την υλοποίηση πράξεων, συνεισφορές σε είδος και κόστος απόσβεσης,
β) μοναδιαίες δαπάνες,
γ) κατ’ αποκοπή ποσά,
δ) χρηματοδότηση με κατ’ αποκοπή συντελεστή,
Η μορφή που λαμβάνει η επιχορήγηση που παρέχεται στους δικαιούχους πράξεων και οι όροι για την πληρωμή της καθορίζονται στην πρόσκληση της Διαχειριστικής Αρχής για την υποβολή αιτήσεων χρηματοδότησης ή το αργότερο στην απόφαση ένταξης της πράξης στο Πρόγραμμα.
Οι πληρωμές στους δικαιούχους από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων λαμβάνουν τη μορφή ποσοστού επί της συνολικής επιχορήγησης της πράξης ή μέρους αυτής, σύμφωνα με τους όρους της απόφασης ένταξης και τον προγραμματισμό υλοποίησης της πράξης, ανεξάρτητα από τη μορφή που λαμβάνει η επιχορήγηση στο πλαίσιο του Προγράμματος.
Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις δικαιούχων
Οι υποχρεώσεις του δικαιούχου καθορίζονται αναλυτικά στις προσκλήσεις/προκηρύξεις που εκδίδονται, καθώς και στις αποφάσεις ένταξης των πράξεων και αφορούν, μεταξύ άλλων, την υποχρέωση τήρησης του σχετικού ευρωπαϊκού και εθνικού θεσμικού πλαισίου κατά την υλοποίηση της πράξης, υποχρεώσεις που σχετίζονται με την υλοποίηση και χρηματοδότηση της πράξης, με τη διενέργεια επαληθεύσεων και ελέγχων από τα αρμόδια εθνικά και ευρωπαϊκά ελεγκτικά όργανα, την απαιτούμενη προβολή της πράξης, καθώς και την τήρηση των απαραίτητων στοιχείων και δικαιολογητικών. Τυχόν ειδικοί όροι που αφορούν σε συγκεκριμένη πράξη αναφέρονται στην απόφαση ένταξης της πράξης ή στη σχετική πρόσκληση/προκήρυξη.
Δικαίωμα υποβολής προτάσεων προς ένταξη σε Πρόγραμμα έχει κάθε δικαιούχος, σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις που ορίζονται στις προσκλήσεις/προκηρύξεις που εκδίδονται για την υποβολή προτάσεων χρηματοδότησης.
Η υποβολή πρότασης ένταξης πράξης από μέρους των ενδιαφερομένων δικαιούχων σε ένα Πρόγραμμα γίνεται με τη χρήση τυποποιημένου Τεχνικού Δελτίου Πράξης.
Ο δικαιούχος παρέχει στις αρμόδιες Διαχειριστικές Αρχές όλα τα απαραίτητα στοιχεία για την αξιολόγηση και τη μετέπειτα παρακολούθηση της πράξης όπως ορίζονται στην πρόσκληση/προκήρυξη και την απόφαση ένταξης της πράξης.
Ο δικαιούχος είναι υπεύθυνος για την ενημέρωση του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (ΟΠΣ) με τα δεδομένα και έγγραφα των πράξεων που υλοποιεί και ειδικότερα:
α) την υποχρεωτική καταχώριση με ηλεκτρονικό τρόπο στο ΟΠΣ των δεδομένων και εγγράφων προγραμματισμού και υλοποίησης που απαιτούνται για την αξιολόγηση πράξεων, τη χρηματοοικονομική διαχείριση, την παρακολούθηση του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου, τις επαληθεύσεις/ελέγχους και γενικότερα τη διαδρομή ελέγχου των πράξεων.
β) για την ακρίβεια, την ποιότητα και πληρότητα των στοιχείων που υποβάλλει στο ΟΠΣ, σύμφωνα με το χρονικό πλαίσιο που προβλέπεται στις σχετικές διατάξεις.
Ο δικαιούχος υποχρεούται να εξασφαλίζει στα αρμόδια στελέχη του τις σχετικές υποδομές για την πρόσβαση στο ΟΠΣ.
Η Διαχειριστική Αρχή διασφαλίζει την πρόσβαση των δικαιούχων στις απαραίτητες πληροφορίες για την υλοποίηση των πράξεων, συμπεριλαμβανομένων επικαιροποιημένων πληροφοριών, όταν κρίνεται απαραίτητο, και λαμβάνοντας υπόψη την προσβασιμότητα των ηλεκτρονικών ή άλλων υπηρεσιών επικοινωνίας.
Ο δικαιούχος δικαιούται, βάσει των όρων χρηματοδότησης που αναφέρονται στην Απόφαση Ένταξης, να λαμβάνει χρηματοδότηση για την υλοποίηση της πράξης.
Το αργότερο σε 80 ημέρες οι πληρωμές στους δικαιούχους
Η Διαχειριστική Αρχή διασφαλίζει, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει διαθέσιμη χρηματοδότηση, ότι ο δικαιούχος λαμβάνει το πλήρες οφειλόμενο ποσό το αργότερο 80 ημέρες μετά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης πληρωμής από τον δικαιούχο. Η προθεσμία μπορεί να διακοπεί εάν οι πληροφορίες που υποβάλλει ο δικαιούχος δεν επιτρέπουν στη Διαχειριστική Αρχή να εξακριβώσει κατά πόσον οφείλεται το ποσό. Σε ό,τι αφορά στις πράξεις ΣΔΙΤ, οι πληρωμές πραγματοποιούνται σε λογαριασμό υπό μεσεγγύηση που δημιουργείται ειδικά γι’ αυτόν τον σκοπό στο όνομα του δικαιούχου για χρήση σύμφωνα με τη συμφωνία ΣΔΙΤ.
Το ποσό που καταβάλλεται στους δικαιούχους για την υλοποίηση των πράξεων που συγχρηματοδοτούνται από τα Προγράμματα του ΕΣΠΑ και τα Προγράμματα των Ταμείων Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων δεν υπόκειται σε αφαίρεση, ή παρακράτηση λόγω οφειλών προς το Δημόσιο και οποιονδήποτε φορέα του δημοσίου τομέα, καθώς και προς τους ασφαλιστικούς οργανισμούς ή κατάσχεση στα χέρια του Δημοσίου ή τρίτων και δεν εισπράττεται οποιαδήποτε άλλη ειδική επιβάρυνση ή άλλο τέλος ισοδύναμου αποτελέσματος, το οποίο θα είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του ποσού που οφείλεται στους δικαιούχους.
Οι πληρωμές στους δικαιούχους καταβάλλονται μόνο με την υποχρεωτική προσκόμιση αποδεικτικών φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας, σύμφωνα με τις γενικά ισχύουσες διατάξεις περί φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας για είσπραξη χρημάτων, χωρίς όμως τον όρο της παρακράτησης. Ο διατάκτης της πληρωμής κατά την έκδοση της απόφασης έγκρισης πληρωμής ορίζει ρητά ότι η ενίσχυση αυτή εμπίπτει στις ρυθμίσεις του παρόντος άρθρου.
Κατ’ εξαίρεση, δεν απαιτείται η προσκόμιση αποδεικτικού φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας για την πληρωμή πράξεων μέχρι του ποσού των 10.000 ευρώ.
Χρηματοδοτήσεις και πληρωμές από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων
Σύμφωνα με το άρθρο 48, η εθνική και ενωσιακή συμμετοχή για όλες τις πράξεις που εντάσσονται στα Προγράμματα του ΕΣΠΑ 2021 – 2027 και τα Προγράμματα των Ταμείων Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων 2021 – 2027 είναι δημόσιες επενδύσεις και χρηματοδοτείται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
Η απόφαση ένταξης που εκδίδεται από την αρμόδια Διαχειριστική Αρχή, αποτελεί αυτοδίκαια πρόταση εγγραφής στο συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του ΠΔΕ. Η εγγραφή πραγματοποιείται από τη Διεύθυνση Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων σε συλλογική απόφαση διακριτή ανά Πρόγραμμα, του αρμόδιου φορέα χρηματοδότησης και βαρύνει το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων. Με την εγγραφή στον προϋπολογισμό δημοσίων επενδύσεων εγγράφεται πίστωση για το έτος της ένταξης τουλάχιστον ίση με το 10% του προϋπολογισμού του έργου. Η υπολειπόμενη χρηματοδότηση για το έτος ένταξης ή για τα επόμενα έτη γίνεται με την ετήσια εγγραφή πιστώσεων στο ΠΔΕ, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις και μετά από εισήγηση της αρμόδιας Διαχειριστικής Αρχής στον φορέα χρηματοδότησης.
Όλες οι πράξεις που εντάσσονται στα Περιφερειακά Προγράμματα εγγράφονται σε μία 1 συλλογική απόφαση ανά οικεία Περιφέρεια.
Οι χρηματοδοτήσεις (διάθεση ποσών στους λογαριασμούς κάθε συλλογικής απόφασης) των ως άνω συλλογικών αποφάσεων του συγχρηματοδοτούμενου σκέλους του ΠΔΕ εκτελούνται από την Τράπεζα της Ελλάδος, με απόφαση της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων μέσω του Κεντρικού Λογαριασμού, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στον οδηγό λειτουργίας του Κεντρικού Λογαριασμού.
Οι Ειδικές Υπηρεσίες δύναται να ορίζονται, με απόφαση του διατάκτη, διαχειριστές έργου/υπόλογοι για τις πληρωμές του ΠΔΕ, ως ακολούθως:
α) Για πληρωμή ποσού προς τελικό δικαιούχο πληρωμής (ανάδοχο κ.λπ.) για παροχή αγαθών/υπηρεσιών ενεργειών τεχνικής βοήθειας με δικαιούχο την Ειδική Υπηρεσία.
β) Για πληρωμή δικαιούχων δράσεων κρατικών ενισχύσεων (Άμεση Πληρωμή), για τις οποίες η Ειδική Υπηρεσία ασκεί καθήκοντα διαχείρισης.
γ) Για μεταφορά ποσού έργου του ΠΔΕ προς δικαιούχο (ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, Ενδιάμεσο Φορέα, Ειδικό Λογαριασμό κ.α.) για την εκτέλεση/υλοποίηση συγκεκριμένου έργου (Έμμεση Πληρωμή). Ειδικότερα στις έμμεσες πληρωμές περιλαμβάνονται:
γα) Έμμεση Πληρωμή – Επιχορήγηση: Πληρωμή σε δικαιούχο ΝΠ, Ενδιάμεσο Φορέα κ.λπ., για την υλοποίηση συγκεκριμένου έργου, συμπεριλαμβανομένων των κρατικών ενισχύσεων. Πραγματοποιείται από τον Υπόλογο/Διαχειριστή στον λογαριασμό του δικαιούχου που τηρείται σε επίπεδο έργου.
γβ) Έμμεση Πληρωμή – Ειδικός Λογαριασμός: Μεταφορά ποσού σε Ειδικό Λογαριασμό βάσει ειδικού θεσμικού πλαισίου.
γ) Οι ανεξάρτητες αρχές που προβλέπονται στο Σύνταγμα ή έχουν θεσπιστεί με νόμο και οι οποίες συμμετέχουν στα Προγράμματα της προγραμματικής περιόδου 2021-2027 και στα λοιπά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορούν να χρηματοδοτούνται για τον σκοπό αυτόν μέσω της συλλογικής απόφασης (ΣΑ) της Βουλής των Ελλήνων.
Στις συλλογικές αποφάσεις του συγχρηματοδοτούμενου σκέλους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων εγγράφονται οι αποφάσεις υπαγωγής των επενδυτικών σχεδίων του ν. 4399/2016 (Α’ 117), οι οποίες δύνανται να συγχρηματοδοτηθούν από Προγράμματα του ΕΣΠΑ της περιόδου 2021-2027.
Στις περιπτώσεις εμμέσων πληρωμών που πραγματοποιούνται από τους φορείς, μέσω εμπορικών τραπεζών ή μέσω της Τράπεζας της Ελλάδος (εκτός Επενδύσεων), τηρούνται υποχρεωτικά διακριτοί λογαριασμοί για κάθε ενάριθμο έργο του ΠΔΕ.
Τα αχρεωστήτως ή παρανόμως καταβληθέντα ποσά, που περιλαμβάνονται στις αποφάσεις δημοσιονομικών διορθώσεων με ανάκτηση, βεβαιώνονται από τις αρμόδιες ΔΟΥ και κατατίθενται σε λογαριασμό ιδίων εσόδων ΠΔΕ στην Τράπεζα της Ελλάδος. Κατά την κατάθεση/μεταφορά των εν λόγω ποσών, καθίσταται υποχρεωτική, στα σχόλια της πίστωσης, η αναγραφή του σχετικού εναρίθμου.
