Πολιτική αστάθεια και επενδυτική αβεβαιότητα είναι τα πιθανά επακόλουθα του ενδεχόμενου ο Μάριο Ντράγκι να εγκαταλείψει τον πρωθυπουργικό θώκο για να διεκδικήσει την ιταλική προεδρία.
Μια τέτοια αλλαγή του πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας θα άφηνε σε κάποιον διάδοχο του ως πρωθυπουργό το «φορτίο» να διατηρήσει τις λεπτές ισορροπίες που έχει καταφέρει ο ίδιος να «χτίσει» από τότε που ανέλαβε αυτή τη θέση σε μια κυβέρνηση ενότητας πριν από 11 μήνες.
Η πρόκληση αυτή περιλαμβάνει τη συνεννόηση μεταξύ των κομμάτων της Ιταλίας, την αποτροπή της κερδοσκοπίας της αγοράς πάνω σε ένα σωρό χρέους που ισοδυναμεί με το 154% της παραγωγής και τη συνέχιση ενός γιγάντιου προγράμματος μεταρρυθμίσεων που απαιτείται για να διατηρηθούν οι ταμειακές ροές του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ.
Η κληρονομιά του Ντράγκι ως πρωθυπουργού, συμπεριλαμβάνει ακόμα ένα από τα υψηλότερα ποσοστά εμβολιασμού στην Ευρώπη και ένα ενισχυμένο διεθνές προφίλ που βασίζεται σε μια πρόσφατα σφυρηλατημένη συμμαχία με τη Γαλλία.
Ενώ μια μετακόμιση στο προεδρικό μέγαρο της Ρώμης θα μπορούσε να τον εγκαταστήσει ως άγκυρα αξιοπιστίας για τα επόμενα χρόνια, ωστόσο θα επέφερε και τους κινδύνους που απορρέουν από μια αλλαγή στην ηγεσία.
«Υπάρχει η αντίληψη ότι ο Ντράγκι είναι ο θεμέλιος λίθος της κυβερνητικής σταθερότητας και της σοφής εκταμίευσης των χρημάτων του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ», δήλωσε στο Bloomberg ο Guidogiorgio Bodrato, οικονομολόγος στην Berenberg Bank στο Λονδίνο.
«Εάν ο Ντράγκι μεταβεί σε έναν πιο εθιμοτυπικό ρόλο, θα είχε ο διάδοχός του την επιρροή να κρατήσει ενωμένο το ετερόκλητο προσωπικό των πολιτικών κομμάτων της Ιταλίας;»
Η προεδρική ψηφοφορία στο κοινοβούλιο ξεκινά στις 24 Ιανουαρίου ακολουθώντας μια περίπλοκη σειρά μυστικών ψηφοφοριών που θυμίζει το παπικό κονκλάβιο. Αν και δεν υπάρχουν επίσημοι υποψήφιοι, ο Ντράγκι έχει δηλώσει ότι μπορεί να δεχτεί το χρίσμα εάν εκλεγεί. Θεωρείται επί του παρόντος ο πιο πιθανός νικητής, αν και οι ιδιοτροπίες του συστήματος κάνουν οποιοδήποτε αποτέλεσμα δύσκολο να προβλεφθεί.
Η αγορά εμπιστεύεται τον Μάριο Ντράγκι
Αυτή η αβεβαιότητα συμπίπτει με μια ευαίσθητη περίοδο στις χρηματοπιστωτικές αγορές, με την ΕΚΤ να είναι έτοιμη να τερματίσει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων που θέσπισε τον Μάρτιο του 2020 για να διατηρήσει υπό έλεγχο τις αποδόσεις των ομολόγων. Αυτό έχει ήδη συμβάλει στην αύξηση του spread μεταξύ της απόδοσης των 10ετών ομολόγων της Ιταλίας και της Γερμανίας κατά 30 μονάδες βάσης από τα μέσα Οκτωβρίου.
Tο χαμηλότερο κόστος δανεισμού στηρίζεται στην εμπιστοσύνη της αγοράς στην ηγεσία του Ντράγκι, η οποία διασφάλισε ότι πραγματοποιήθηκαν πέρυσι όλες οι μεταρρυθμίσεις που απαιτούνταν για την απελευθέρωση της πρώτης δόσης άνω των 200 δισ. ευρώ από τα κεφάλαια της ΕΕ για το Ταμείο Ανάκαμψης.
Πιο φιλικά προς την ανάπτυξη μέτρα και αλλαγές στο συνταξιοδοτικό σύστημα σχεδιάζονται σε μια χώρα που δεν έχει ακόμη ανακάμψει από την πανδημία και έχει υποφέρει εδώ και καιρό από χρόνια υψηλή ανεργία, μια δύσκαμπτη αγορά εργασίας, τη γραφειοκρατία που «εγκλωβίζει» τις επιχειρήσεις και την ανάγκη εκσυγχρονισμού σε μια ολόκληρα σειρά από πεδία, από τις σιδηροδρομικές γραμμές έως την ψηφιοποίηση.
Ο συνδυασμός μιας φιλόδοξης ατζέντας, της τρέχουσας κρίσης στις τιμές της ενέργειας και της επισφαλούς κατάστασης στην αγορά σημαίνει ότι η σύνθεση της κυβέρνησης είναι κρίσιμη. Ο πρωθυπουργός έλεγε πάντα ότι ο μόνος τρόπος για την Ιταλία να αντιμετωπίσει επιτέλους τα τεράστια χρέη της είναι να τονώσει σε μόνιμη βάση την ανάπτυξη, για την οποία θα πρέπει να ξοδέψει με σύνεση τα χρήματα της ΕΕ.
Η Ιταλία σκέφτεται ήδη να προσθέσει έως και 20 δισ. ευρώ στο έλλειμμά της το 2022 για να χρηματοδοτήσει νέα μέτρα τόνωσης, ανέφερε την Παρασκευή η εφημερίδα La Stampa. Η κίνηση, μεταξύ άλλων μέτρων, θα αμβλύνει το πλήγμα στους καταναλωτές από τους υψηλότερους λογαριασμούς ενέργειας και θα επιστρέψει χρήματα στις επιχειρήσεις που επλήγησαν από την τελευταία έξαρση κρουσμάτων κορονοϊού.
Οι Ιταλοί επιχειρηματικοί ηγέτες έχουν δηλώσει ότι προτιμούν ο Ντράγκι να παραμείνει πρωθυπουργός. Ο Carlo Messina, διευθύνων σύμβουλος της τράπεζας Intesa Sanpaolo SpA, δήλωσε μάλιστα τον Νοέμβριο ότι η αποχώρησή του «θα μπορούσε να αποδυναμώσει πολύ τη χώρα μας».
Εάν ο Ντράγκι στραφεί στην προεδρία, κινδυνεύει να αφήσει ένα κενό όπου η αστάθεια θα μπορούσε να θεριέψει. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι κανένα πολιτικό κόμμα δεν θα έχει την πλειοψηφία σε περίπτωση πρόωρων εκλογών, αν και ορισμένοι, συμπεριλαμβανομένου του ακροδεξιού κόμματος του Ματέο Σαλβίνι, ανυπομονούν να εκλεγεί πρόεδρος με την ελπίδα ότι μπορεί να κερδίσουν την εξουσία.
Η τελευταία θητεία της κυβέρνησης Σαλβίνι τους 15 μήνες έως τον Σεπτέμβριο του 2019 χαρακτηρίστηκε από εντάσεις με την ΕΕ και συνεχείς πολιτικές διαμάχες στο εσωτερικό, ένα προηγούμενο που αυξάνει την προοπτική περισσότερων προβλημάτων στο μέλλον.
Ο Ντράγκι θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποφυγή των χειρότερων, ακόμη κι αν γίνει πρόεδρος, μια θέση που θα τον καθιέρωνε ως πολιτικό διαιτητή για μια επταετή θητεία. Το ανάστημά του ως πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ που πιστώθηκε με τη διάσωση του ευρώ θα μπορούσε να του προσφέρει τη νομιμοποίηση να υιοθετήσει μια πιο ριζοσπαστική προσέγγιση σε έναν ρόλο που παραδοσιακά θεωρείται ως εθιμοτυπικός.
Ο αρχηγός του κράτους μπορεί να διαλύσει το κοινοβούλιο, να προκηρύξει πρόωρες εκλογές και να επιλέξει πρωθυπουργούς, ενώ επιτρέπεται να απορρίπτει νόμους και διατάγματα για συνταγματικούς λόγους. Ο Ντράγκι θα μπορούσε να προσπαθήσει να ασκήσει αυτές τις εξουσίες ίσως ακόμη και για να αποφύγει τις πρόωρες εκλογές ορίζοντας έναν υπηρεσιακό πρωθυπουργό μέχρι το τέλος της κοινοβουλευτικής περιόδου το 2023.
Αλλά αυτό το ίδιο το χρονοδιάγραμμα δείχνει τους κινδύνους σε κάθε περίπτωση. Ακόμα κι αν δεν γίνει πρόεδρος, η παραμονή του Ντράγκι ως πρωθυπουργός θα μπορούσε να κερδίσει περιορισμένο χρόνο για την Ιταλία.
«Θα ήταν κρίμα αν η πολιτική αβεβαιότητα εκτροχιάσει την αναπτυξιακή δυναμική», ανέφερε ο Rohan Khanna, στρατηγικός αναλυτής επιτοκίων στην UBS Group AG.
