(upd. 15:15) «Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήσαμε στο πόρισμα είναι προσδιορισμένη, τα δεδομένα είναι προσδιορισμένα, μπορεί οποιοσδήποτε να τα επαληθεύσει. Είμαστε ανοικτοί σε οποιαδήποτε κριτική, αλλά δεν δεχόμαστε οποιοδήποτε σχόλιο όσον αφορά την ακεραιότητά μας και τον τρόπο με τον οποίο δουλέψαμε», σημείωσε σε αυστηρό τόνο ο πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας, Αθ. Δαγούμας, κατά τη δευτερολογία του στην Επιτροπή της Βουλής, σχολιάζοντας τοποθετήσεις βουλευτών της αξιωματικής αντιπολίτευσης, για απόπειρα συγκάλυψης των υπερκερδών των παραγωγών. Μάλιστα, ζήτησε από την αξιωματική αντιπολίτευση να αποσύρει τον χαρακτηρισμό περί «κακογραμμένου εγχειριδίου με εντολές Μαξίμου», που χρησιμοποίησε για το πόρισμα.
Όσον αφορά τις πιθανές παρεμβάσεις στην αγορά, για αποκλιμάκωση των τιμών, ο κ. Δαγούμας τάχθηκε κατά του πλαφόν τόσο στη χονδρεμπορική αγορά (αφού όπως είπε θα έθετε σε κίνδυνο την ενεργειακή ασφάλεια), όσο και στη λιανική. Στην περίπτωση επιβολής πλαφόν στα τιμολόγια, σημείωσε πως η πιο επιτυχημένη εφαρμογή έχει γίνει στη Νορβηγία, όπου ωστόσο το ταμείο υδρογονανθράκων της χώρας εγγυάται χρηματοδοτικά την κάλυψη του όποιου οικονομικού «κενού» δημιουργηθεί, στο ενδεχόμενο αυξήσεων.
Το συγκεκριμένο μέτρο δεν προκρίνεται αν δεν υπάρχει μία ανάλογη χρηματοδοτική εγγύηση, η οποία στη χώρα μας απουσιάζει. Απόδειξη για τις παρενέργειες που θα προκαλούνταν σε μία τέτοια περίπτωση αποτελεί η Βρετανία, όπου η ύπαρξη ετήσιου πλαφόν στη λιανική είχε ως συνέπεια να κλείσουν εταιρείες προμήθειας, αφήνοντας ένα έλλειμμα που πρέπει να καλυφθεί.
Από την παρακολούθηση της εγχώριας χονδρεμπορικής αγοράς, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας διαπιστώνει ότι δεν προκύπτουν ενδείξεις χειραγώγησης τιμών, σημείωσε ο πρόεδρος της ΡΑΕ.
Όπως επισήμανε ο κ. Δαγούμας, ο έλεγχος των στρατηγικών των εταιρειών στη χονδρεμπορική αγορά γίνεται από τη ΡΑΕ με βάση το σχετικό ευρωπαϊκό πλαίσιο (REMIT). Τα ίδια στοιχεία, με εξαίρεση την αγορά Εξισορρόπησης, αναλύονται και από τον ACER (τον Οργανισμό της ΕΕ για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας) για όλες τις ευρωπαϊκές αγορές. Σε αυτό το πλαίσιο ο ίδιος ο διευθύνων σύμβουλος του ACER, όταν του ζητήθηκε σε τρεις διαφορετικές περιπτώσεις από την Κομισιόν να τοποθετηθεί για το αν υπάρχουν φαινόμενα χειραγώγησης στις αγορές, απάντησε αρνητικά για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.
Η μεθοδολογία για τα υπερέσοδα
Σύμφωνα με τον κ. Δαγούμα, αυτό που παρατηρείται στην εγχώρια αγορά είναι πως με τις αυξημένες τιμές του φυσικού αερίου, αυξάνονται τα έσοδα των ηλεκτροπαραγωγών. Έτσι, σκοπός τους πορίσματος της ΡΑΕ ήταν να εντοπίσει αυτά τα συγκυριακά πλεονάζοντα έσοδα από τον Οκτώβριο του 2021 έως και τον Μάρτιο 2022, τα οποία πρόθεση της πολιτείας είναι να φορολογήσει.
Σχολιάζοντας το πόρισμα, μίλησε για μία «άρτια τεχνοκρατικά δουλειά, δίκαιη όσον αφορά τα αποτελέσματά της». Από την επεξεργασία της ΡΑΕ προέκυψε ότι οι ηλεκτροπαραγωγοί παρήγαγαν κέρδη, ενώ ο κλάδος της προμήθειας είχε ζημίες κατά την επίμαχη περίοδο. Όπως είναι γνωστό, στους παραγωγούς αυτούς εντάσσονται η ΔΕΗ, οι ιδιώτες με μονάδες αερίου, καθώς και οι κάτοχοι μονάδων ΑΠΕ εκτός λειτουργικής ενίσχυσης.
Αναλύοντας τη μεθοδολογία με την οποία συντάχθηκε το πόρισμα, σημείωσε ότι τα υπερέσοδα των παραγωγών υπολογίστηκαν συγκρίνοντας τις αμοιβές των καθετοποιημένων Ομίλων το διάστημα Οκτωβρίου 2021 - Μαρτίου 2022, με την περίοδο Οκτωβρίου 2020 - Μαρτίου 2021. Με αυτό τον τρόπο, προσδιορίστηκαν τα επιπλέον ποσά που αποκόμισαν οι εταιρείες μέσα στην ενεργειακή κρίση, λόγω της συγκυρίας.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι παράγοντες της αγοράς αμφισβητούν την εν λόγω μεθοδολογία, επισημαίνοντας ότι οδηγεί σε εσφαλμένα αποτελέσματα ως προς τα υπερέσοδα. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα φέρνουν την εταιρεία ΗΡΩΝ, για την οποία τα υπερέσοδα κατά την επίμαχη περίοδο υπολογίστηκαν σε 45 εκατ. ευρώ.
Ωστόσο, κατά το χρονικό διάστημα που χρησιμοποιήθηκε για τη σύγκριση (δηλαδή την περίοδο Οκτωβρίου 2020 - Μαρτίου 2021), η μονάδα αυτή ήταν εκτός λειτουργίας για τεχνικούς λόγους και επομένως είχε μηδενικά έσοδα. Επομένως, τα 45 εκατ. ευρώ δεν αντιπροσωπεύουν τις πλεονάζουσες αμοιβές που φαίνεται να είχε από την έναρξη της κρίσης.
Διαφορετική η οπτική της φορολογικής πολιτικής
Αναλύοντας το πόρισμα στην Επιτροπή της Βουλής, ο κ. Δαγούμας επισήμανε ότι τα συμπεράσματά του δεν θα μπορούσαν να αντληθούν από τα οικονομικά αποτελέσματα των εταιρειών, μεταξύ άλλων επειδή σε αυτά περιλαμβάνονται και άλλες δαπάνες, όπως πχ. αποσβέσεις. Σημείωσε ότι από τη μεθοδολογία που ανέπτυξε η Αρχή για το πόρισμα, προκύπτει ότι οι παραγωγοί είχαν έσοδα λίγο πάνω από 920 εκατ. ευρώ στο επίμαχο διάστημα. Μάλιστα, όσον αφορά τα έσοδα, η ΡΑΕ εισηγείται την επιστροφή 67 εκατ ευρώ, από την περίοδο όπου καταγράφηκαν ιδιαίτερα αυξημένες τιμές στην αγορά Εξισορρόπησης.
Όπως πρόσθεσε, στο πόρισμα αποτυπώθηκαν και οι εκπτώσεις που έχουν δώσει οι καθετοποιημένες εταιρείες. Η ΡΑΕ ζήτησε τα σχετικά στοιχεία από τις εταιρείες, από τα οποία προέκυψε πως η ΔΕΗ προχώρησε σε ελαφρύνσεις που ανήλθαν περίπου στα 335 εκατ. ευρώ. «Παράλληλα, υπάρχουν και έμμεσες εκπτώσεις με τη μορφή σταθερών τιμολογίων. Ωστόσο, είναι διαφορετική οπτική της Ρυθμιστικής Αρχής και διαφορετική αυτή της φορολογικής πολιτικής», σημείωσε.
Σύμφωνα με τον κ. Δαγούμα, η ΡΑΕ στο πόρισμα κατέγραψε τα έσοδα από κάθε δραστηριότητα ξεχωριστά, χωρίς να συνυπολογίσει το ισοζύγιο των διαφορετικών δραστηριοτήτων. «Από την πλευρά της φορολογικής πολιτικής, είναι εύλογο να αφαιρεθούν οι έμμεσες εκπτώσεις», πρόσθεσε, υπογραμμίζοντας πως αυτό βρίσκεται στη διακριτική ευχέρεια της πολιτείας.
Υψηλό χονδρεμπορικό κόστος λόγω του αερίου
Σχετικά με το ύψος των χονδρεμπορικών τιμών ενέργειας στην Ελλάδα, σημείωσε ότι κινούμαστε υψηλότερα από τις χώρες του Βορρά λόγω του ενεργειακού μας μίγματος, στο οποίο έχει σημαντικό ποσοστό το φυσικό αέριο. Για τον ίδιο λόγο, δηλαδή το μερίδιο του φυσικού αερίου, όλες οι χώρες της Νότιας Ευρώπης έχουν λίγο (και μερικές φορές πολύ), μεγαλύτερες τιμές από τη Βόρεια Ευρώπη. «Αν δούμε τις τιμές στην περιοχή, θα δούμε ότι βρισκόμαστε μεταξύ της Ιταλίας και της Βουλγαρίας, με τις αγορές των οποίων είμαστε συζευγμένοι», τόνισε.
Ο βασικός λόγος της ύπαρξης υψηλών τιμών στην εγχώρια χονδρεμπορική αγορά είναι ότι το ποσοστό του φυσικού αερίου κινείται στο 40-50%. Αυτός είναι ο λόγος που το χονδρεμπορικό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα μας, και επομένως και οι λιανικές τιμές ρεύματος, δεν μπορεί να αποκλιμακωθεί αν δεν μειωθούν οι διεθνείς τιμές του αερίου.
«Επομένως, όσο η τιμή των συμβολαίων TTF (στο ολλανδικό hub αερίου) παραμένουν στα 100 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, οι τιμές δεν μπορούν να επανέλθουν στα προ κρίσης επίπεδα. Αυτό που μπορεί να γίνει είναι να μειωθούν τα έσοδα των παραγωγών, με το πόρισμα της ΡΑΕ να κινείται προς αυτή την κατεύθυνση», συμπλήρωσε.
Τα εργαλεία της ΡΑΕ για τον καταναλωτή
Σχετικά με τις πρωτοβουλίες της ΡΑΕ για την εύρυθμη λειτουργίας της λιανικής αγοράς, ο κ. Δαγούμας αναφέρθηκε στο εργαλείο σύγκρισης τιμών που έχει αναπτυχθεί, ώστε οι καταναλωτές να έχουν όλη τη σχετική πληροφορία χωρίς διαφημίσεις, σε σχέση με εργαλεία ιδιωτών που υπάρχουν. Παράλληλα, ανέφερε το εργαλείο MyRae για την υποβολή παραπόνων από τους καταναλωτές, τα οποία έχουν αυξηθεί σημαντικά το τελευταίο διάστημα.
Με βάση τα παράπονα των καταναλωτών, η ΡΑΕ έχει προχωρήσει σε κλήση προμηθευτών σε ακρόαση. Επίσης, η Αρχή έχει στα σκαριά την εισαγωγή του θεσμού του Ενεργειακού Διαμεσολαβητή.
Ο πρόεδρος της ΡΑΕ σημείωσε επίσης ότι η Αρχή έχει προβεί σε κυρώσεις κατά προμηθευτών, για ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τους Διαχειριστές. Επίσης, έχει ξεκινήσει τις θετικές αναφορές, με τη δημοσιοποίηση των εταιρειών που είναι συνεπείς στην εξόφληση των σχετικών οφειλών, και η οποία έχει φανεί πως έχει λειτουργήσει ως κίνητρο για τις εταιρείες, ώστε να μην καθυστερούν να αποδίδουν τα σχετικά ποσά.
Ο κ. Δαγούμας επισήμανε επίσης ότι η ΡΑΕ έχει καλέσει σε ακρόαση 12 προμηθευτές, κατ΄ αρχάς για θέματα τήρησης της υποχρέωσης της σωστής ενημέρωσης των καταναλωτών 60 ημέρες πριν από οποιαδήποτε τροποποίηση των συμβάσεων, όπως προβλέπει ο Κώδικας Προμήθειας. Μάλιστα, εκτός από τις όποιες κυρώσεις, όπως πρόσθεσε, αν διαπιστωθούν παραβάσεις η Αρχή θα ζητήσει από τις εταιρείες να επιστρέψουν στους καταναλωτές τις σχετικές επιβαρύνσεις.
Ο έλεγχος των 12 εταιρειών αφορά επίσης ζητήματα διαφάνειας και παραπλάνησης, όσον αφορά την εφαρμογή της ρήτρας αναπροσαρμογής. Αν διαπιστωθούν και σε αυτή την περίπτωση καταχρηστικές πρακτικές από τις εταιρείες, θα υπάρξουν ανάλογες κυρώσεις.
Επιχειρηματική απόφαση οι ρήτρες
Όπως συμπλήρωσε, από τον επόμενο μήνα θα εισαχθούν τρεις νέες κατηγορίες τιμολογίων, ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να έχουν άμεση εικόνα για το ύψος στο οποίο μπορεί να ανέλθουν οι χρεώσεις. Επισήμανε πως, με δεδομένο ότι πρόθεση της πολιτείας είναι να υπάρχει μία μοναδική και σταθερή χρέωση το επόμενο χρονικό διάστημα, θα προσαρμοστούν κατάλληλα τα αντίστοιχα πεδία στους λογαριασμούς.
«Η ρήτρα αναπροσαρμογής είναι αποκλειστικά επιχειρηματική απόφαση, η ΡΑΕ δεν επιβάλει σε καμία εταιρεία την εφαρμογή της», πρόσθεσε. Όπως τόνισε, η χρήση ρητρών προβλέπεται από τον Κώδικα Προμήθειας από το 2013, ενώ υπάρχει σε όλες τις χώρες.
Σχολιάζοντας τις τιμές λιανικής ρεύματος στην Ελλάδα, σημείωσε ότι πριν από την κρίση, κινούνταν κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Από την έναρξη της κρίσης, η κατάταξη της χώρας μας μεταβαλλόταν από μήνα σε μήνα, ανάλογα με το ύψος των επιδοτήσεων. Έτσι, έχουν υπάρξει μήνες όπου κινούμαστε και πάλι κάτω από τον μέσο όρο.
