Ολοένα και πιο έντονοι είναι οι κραδασμοί που προκαλεί το επιθετικό κύμα ακρίβειας στην αγορά, με την κατανάλωση να βαίνει μειούμενη, αφού οι ανατιμήσεις σε βασικά είδη πρώτης ανάγκης – και όχι μόνο – ροκανίζουν επικίνδυνα το διαθέσιμο εισόδημα.
Όπως μαρτυρούν τα στοιχεία και επιβεβαιώνουν παράγοντες της αγοράς, η όξυνση των πληθωριστικών πιέσεων ρίχνει βαριά τη σκιά της στην κατανάλωση, με τους όγκους των πωλήσεων να συρρικνώνονται, αφού οι καταναλωτές βγαίνουν πλέον για ψώνια με το… σταγονόμετρο, ακόμη κι αν πρόκειται για προμήθειες σε τρόφιμα. Οι αγορές έχουν περιοριστεί κατά πολύ, με το μέσο νοικοκυριό να καλύπτει μετά βίας πλέον τις ανάγκες του.
Ενδεικτική της κατάστασης είναι η εικόνα που παρουσιάζει το χονδρικό εμπόριο τους πρώτους μήνες του 2022, με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, που ανακοινώθηκαν μέσα στην εβδομάδα, να κάνουν λόγο για αύξηση του τζίρου με ταυτόχρονη πτώση της κατανάλωσης. Όπως εξηγούν παράγοντες της αγοράς, οι αυξημένοι τζίροι αποδίδονται στις ανατιμήσεις που έχουν καταγραφεί στα προϊόντα, ενώ η πραγματική εικόνα αποτυπώνεται στη συρρίκνωση της κατανάλωσης. Αναλυτικότερα, τον Μάρτιο ο κύκλος εργασιών στο χονδρικό εμπόριο αυξήθηκε κατά 25,6%, ενώ ο όγκος των πωλήσεων μειώθηκε κατά 5,2%.
Πιο συγκεκριμένα, ο κύκλος εργασιών στο χονδρικό εμπόριο για το διάστημα Ιανουαρίου – Μαρτίου 2022 σε σύγκριση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο παρουσίασαν ετήσια μεταβολή:
Ιανουάριος, αύξηση 14,0%
Φεβρουάριος, αύξηση 27,7%
Μάρτιος, αύξηση 25,6%
Στον αντίποδα, ο δείκτης όγκου παρουσίασε ετήσια μεταβολή ως εξής:
Ιανουάριος, μείωση 6,0%
Φεβρουάριος, αύξηση 5,0%
Μάρτιος, μείωση 5,2%.
Η «δεύτερη ανάγνωση» για τους τζίρους του λιανεμπορίου
Ανάλογη είναι η εικόνα και στον κλάδο του λιανικού εμπορίου, αφού για το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους ο κύκλος εργασιών ανήλθε σε 12,8 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 14,6% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο 2021, όπου είχε διαμορφωθεί σε 11,2 δισ. ευρώ και μείωση 16,7% σε σχέση με το τέταρτο τρίμηνο του 2021 που είχε διαμορφωθεί σε 15,4 δισ. ευρώ. Η αύξηση σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2021 είναι αναμενόμενη, καθώς πέρυσι η αγορά τελούσε υπό συνθήκες lockdown με σημαντικούς περιορισμούς στη λειτουργία των επιχειρήσεων του λιανεμπορίου. Ωστόσο, η μείωση του τζίρου από το τελευταίο τρίμηνο του 2021 μέχρι τις αρχές του 2022 επιβεβαιώνει πως τους τελευταίους μήνες η «έκρηξη» του πληθωρισμού και οι διαρκείς ανατιμήσεις επιδρούν αρνητικά στην καταναλωτική συμπεριφορά του Έλληνα.
Οι δραστηριότητες που παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση στον κύκλο εργασιών το πρώτο τρίμηνο του 2022 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2021 είναι το λιανικό εμπόριο μεταχειρισμένων ειδών σε καταστήματα (αύξηση 66,1%) και το λιανικό εμπόριο υποδημάτων και δερμάτινων ειδών σε ειδικευμένα καταστήματα (αύξηση 55,1%), ενώ στον αντίποδα, οι δραστηριότητες που παρουσίασαν τη μεγαλύτερη μείωση στο ίδιο χρονικό διάστημα είναι το λιανικό εμπόριο κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, ενδυμάτων και υποδημάτων σε υπαίθριους πάγκους και αγορές (μείωση 13,7%) και λιανικό εμπόριο ψαριών, καρκινοειδών και μαλακίων σε ειδικευμένα καταστήματα (μείωση 7,3%).
Για τις επιχειρήσεις του λιανικού εμπορίου, με εξαίρεση τα οχήματα, τα τρόφιμα και τα καύσιμα, ο κύκλος εργασιών το πρώτο τρίμηνο 2022 ανήλθε σε 4,38 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 15,2% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο 2021, όπου είχε διαμορφωθεί σε 3,8 δισ. ευρώ και μείωση 27,6% σε σχέση με το τέταρτο τρίμηνο του 2021 που είχε διαμορφωθεί σε 6,1 δισ. ευρώ.
«Μαχαίρι» στην κατανάλωση ακόμη και το Πάσχα
Όσο οι ανατιμήσεις δείχνουν να εδραιώνονται – κυρίως στο μέτωπο των τροφίμων – τόσο ενισχύεται το αίσθημα ανησυχίας για το μέλλον χιλιάδων νοικοκυριών. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της εταιρείας NielsenIQ, ο τζίρος του λιανεμπορίου τροφίμων ήταν πτωτικός ακόμη και το Πάσχα, καθώς οι καταναλωτές προσπαθούσαν, στη σκιά της εκτίναξης της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος και των καυσίμων, να… κόψουν δαπάνες από παντού, ακόμη και από τα είδη διατροφής. Ο συνολικός τζίρος κινήθηκε πτωτικά κατά 5,4% την εβδομάδα πριν το Πάσχα σε σχέση με πέρυσι και παρά το γεγονός πως παραδοσιακά εκείνες τις ημέρες κορυφώνονται τα ψώνια για το πασχαλινό τραπέζι.
Όλες οι μεγάλες πραϋντικές κατηγορίες, όπως τις ορίζει η NielsenIQ, παρουσίασαν αρνητικές τάσεις, ενώ πιο έντονες ήταν αυτές των bazaar προϊόντων (-13,5%), καθώς και των προϊόντων για την φροντίδα του νοικοκυριού (-10,7%).
Η πτώση του συνολικού τζίρου αποτυπώθηκε και στην κατηγορία του κρέατος, που άλλωστε έχει την τιμητική της λόγω της Κυριακής του Πάσχα με τις πωλήσεις να σημειώνουν συνολική μείωση της τάξης του 1,7%. Τα αμνοερίφια, στο σύνολό τους, σημείωσαν πτώση κατά 3,4%, και πιο συγκεκριμένα, το αρνί κατά 2,6% και το κατσίκι κατά 5,7%, ενώ έκπληξη αποτέλεσε το πρόβατο, που αύξησε τις πωλήσεις του κατά 52,4%, ωστόσο με μικρή συμμετοχή στις πωλήσεις της κατηγορίας του κρέατος συνολικά. Αυτό που προκύπτει από την μελέτη των τάσεων των επιμέρους κατηγοριών είναι ότι ο καταναλωτής φέτος μάλλον προτίμησε να αντικαταστήσει τον οβελία με άλλα κρεατοσκευάσματα, οι πωλήσεις των οποίων αυξήθηκαν κατά 4,7%.
Υπενθυμίζεται όμως ότι η τάση για το οργανωμένο λιανεμπόριο τροφίμων ήταν αρνητική και κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου του 2022, καθώς οι καταναλωτές προσπαθούν να μειώσουν τις δαπάνες ακόμη και στα σούπερ μάρκετ, καθώς οι πληθωριστικές πιέσεις και οι μεγάλες αυξήσεις τιμών σε ενέργεια και καύσιμα έχουν συρρικνώσει την αγοραστική τους δύναμη, ακόμη και για τις βασικές κατηγορίες τροφίμων.
Η εικόνα στα σούπερ μάρκετ
«Από πλευράς όγκων, υπάρχει σαφής μείωση της κατανάλωσης» επιβεβαίωσε την περασμένη Πέμπτη ο πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της METRO AEBE, Αριστοτέλης Παντελιάδης, μιλώντας σε δημοσιογράφους, ενώ σχολιάζοντας το κύμα ακρίβειας που έχει χτυπήσει την πόρτα της ελληνικής αγοράς παραδέχθηκε ότι τελικά οι αυξήσεις τιμών θα περάσουν στην κατανάλωση. «Ο καταναλωτής δυσκολεύεται, οι τιμές είναι πρόβλημα αλλά το πρόβλημα θα είναι μεγαλύτερο αν δεν υπάρχουν προϊόντα», ανέφερε, εκτιμώντας πως όλα θα εξαρτηθούν από τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία. «Έχουμε ακόμη δρόμο μπροστά μας σε ό,τι αφορά τις ανατιμήσεις, ενώ ως το τέλος του χρόνου η κατανάλωση θα είναι μειωμένη λόγω της ιδιαίτερης κατάστασης που επικρατεί», συμπλήρωσε.
Σύμφωνα άλλωστε με παράγοντες της αγοράς, η μείωση του όγκου πωλήσεων στα σούπερ μάρκετ υπολογίζεται κοντά στο 8% από τις αρχές του 2022.
Όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), η τρέχουσα αρνητική συγκυρία έχει μεταβάλλει τις καταναλωτικές συνήθειες των Ελλήνων. Πλέον είναι ξεκάθαρη η τάση των καταναλωτών για εξοικονόμηση χρημάτων για τις αγορές βασικών αγαθών. Το 79% δηλώνει ότι κυνηγάει περισσότερο προσφορές και εκπτώσεις, ενώ το 74% δηλώνει ότι επιλέγει οικονομικότερες ή φθηνότερες επιλογές προϊόντων, κάτι που αποδεικνύεται από την αύξηση των πωλήσεων των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας το πρώτο τρίμηνο του 2022, η οποία πλησιάζει το 10%.
Το 61% δηλώνει ότι έχει μειώσει συνολικά τις αγορές σε είδη τροφίμων και είδη παντοπωλείου, ενώ εκτός των βασικών αγαθών, εντονότερη είναι η τάση εξοικονόμησης χρημάτων στις δευτερεύουσες αγορές, όπως είναι οι αγορές για προσωπική φροντίδα, για είδη οικιακής βελτίωσης ή για αγορές παγίων. Το 75% δηλώνει ότι έχει αναβάλει αγορές για προσωπικά αντικείμενα, για ρούχα ή για είδη σπιτιού, ενώ το 41% αποφεύγει να κάνει αγορές προκειμένου να έχει χρήματα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Η τάση αυτή η οποία καταγράφηκε και την περίοδο της κρίσης της πανδημίας, καταγράφεται και σήμερα, αρκετά εντονότερα.
Συρρίκνωση της κατανάλωσης σε όλους τους κλάδους
Την ίδια στιγμή, συρρίκνωση της κατανάλωσης καταγράφεται για επτά στους δέκα καταναλωτές σε ένδυση-υπόδηση, διασκέδαση, ταξίδια και διακοπές. Πρόσφατη έρευνα της Focus Bari επιβεβαιώνει πως το 75% των καταναλωτών έχει μειώσει την κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος, το 73% στο σούπερ-μάρκετ, το 70% στα καύσιμα, το 69% στα τρόφιμα-ποτά, το 56% στην ένδυση-υπόδηση αλλά και στο πετρέλαιο θέρμανσης και το 51% έχει περιορίσει τις εξόδους εκτός σπιτιού.
Μάλιστα, ο κυριότερος λόγος για τον οποίο έχουν περικόψει ή σταματήσει εντελώς συγκεκριμένες κατηγορίες δαπανών είναι η ανεπάρκεια εισοδημάτων.
