Η απόφαση επιλογής του ύψους της αύξησης των επιτοκίων από την ΕΚΤ την επόμενη εβδομάδα, είναι ίσως η πλέον δύσκολη υπόθεση στο ΔΣ της ΕΚΤ. Περισσότερο και από εκείνη του Δεκέμβρη του 2021, όταν έκανε την απότομη στροφή, εγκαταλείποντας την λαθεμένη θεωρία της «προσωρινότητας» του πληθωρισμού.
Πληροφορίες από το περιβάλλον του Συμβουλίου της ΕΚΤ αναφέρουν – με μία υπερβολική διατύπωση - ότι «πέφτει ξύλο» για το πόση πρέπει να είναι η αύξηση των επιτοκίων την επόμενη Πέμπτη, μεταξύ των μελών, με τους «βόρειους», όπως ο Νάγκελ (Bundesbank), ο Κνοτ (Ολλανδία) και άλλοι να υποστηρίζουν την ανάγκη μιας αύξησης από 0,5% έως και 0,75%.
Αντίθετα οι κεντρικοί τραπεζίτες του ευρωπαϊκού νότου, όπως ο Στουρνάρας, ο Πανέτα, κ.α. επιμένουν ότι οι αυξήσεις πρέπει να είναι μετρημένες και προσεκτικές...
Η αλήθεια είναι ότι η «διάσπαση» φαίνεται να έχει προχωρήσει και στο κομμάτι των αναλυτών του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, όπου η Ισαμπέλ Σνάμπελ και ο Φίλιπ Λέιν εμφανίζονται με διακριτικά αντίθετες τάσεις, η Σνάμπελ (με όσα είπε στο Jackson Hole) με τα «γεράκια» και ο Λέιν με τις... «περιστέρες».
O κ. Λέιν μετά από μία μακρά σιωπή, καθώς ο ίδιος έπρεπε να αφήσει να περάσει χρόνος για να ξεχαστεί ότι ήταν ο βασικός αρχιτέκτονας της περιβόητης θέσης περί «προσωρινότητας» του πληθωρισμού, εμφανίσθηκε χθες με μία νέα ανάλυση, στο πλαίσιο της οποίας παραδέχεται ότι:
- Επικρατεί αβεβαιότητα, αλλά ο πληθωρισμός τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα θα παραμείνει υψηλός.
- Υπάρχει ο κίνδυνος λόγω της φύσης του πληθωρισμού στην Ευρώπη μία διαφορετική από την αρμόζουσα (δηλαδή μεγαλύτερη), αύξηση των επιτοκίων να επιτείνει τις πληθωριστικές πιέσεις αντί να τις μειώσει.
Η δεύτερη αυτή εκτίμηση διατυπώνεται διακριτικά μεν αλλά με αρκετά καθαρό τρόπο σε ομιλία του που έγινε χθες 29/8 στην ετήσια συνάντηση του CEBRA (Ένωση Ερευνών Κεντρικών Τραπεζών) στη Βαρκελώνη.
Η θεωρία του Φ. Λέιν
Όσον αφορά στο πρώτο σημείο ο κ. Λέιν επισημαίνει στην ομιλία του «ο πληθωρισμός αναμένεται να παραμείνει υψηλός βραχυπρόθεσμα, κυρίως λόγω των περαιτέρω ανοδικών πιέσεων στο κόστος της ενέργειας (ιδίως του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας) και των τροφίμων κατά τη θερινή περίοδο, σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη μετακύλιση στις τιμές λιανικής των αυξήσεων του κόστους των εισροών που σημειώθηκαν στα προηγούμενα στάδια των αλυσίδων παραγωγής...».
Διευκρινίζει μάλιστα ότι όπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΕΚΤ, οι επιχειρήσεις που έχουν βιώσει μειώσεις στα περιθώρια κέρδους λόγω του αυξανόμενου κόστους εισροών και οι εργαζόμενοι που έχουν υποστεί μείωση του βιοτικού επιπέδου λόγω της απότομης αύξησης των τιμών καταναλωτή, θα επιδιώξουν να αποκαταστήσουν την πραγματική αξία των αποδοχών και των εισοδημάτων τους.
Σημειώνει όμως ότι στην Ευρωζώνη «ο ευρύτερος οικονομικός κύκλος επιβάλλει περιορισμούς στην ταχύτητα και στον βαθμό στον οποίο οι προσαρμογές αυτές μπορούν να πραγματοποιηθούν με βιώσιμο τρόπο» και εξηγεί ότι η επιδείνωση του οικονομικού κύκλου «περιορίζει την ικανότητα των επιχειρήσεων να αυξάνουν τις τιμές χωρίς να υφίστανται απώλεια επιχειρηματικής δραστηριότητας και την ικανότητα των εργαζομένων να επιτυγχάνουν μισθολογικές αυξήσεις χωρίς να υφίστανται μείωση των επιπέδων απασχόλησης...».
Οι αιτίες του πληθωρισμού αποδίδονται:
- στον αντίκτυπο του απροσδόκητα υψηλού πληθωρισμού στα πραγματικά εισοδήματα και την πραγματική αξία των συσσωρευμένων αποταμιεύσεων,
- την σημαντική επιδείνωση των όρων του εμπορίου (ειδικά από τη στιγμή που εισάγεται τόση ενέργεια),
- την υψηλή εγγενή αβεβαιότητα που συνδέεται με τον ρωσικό πόλεμο κατά της Ουκρανίας (τόσο σε σχέση με το κόστος ενέργειας και τροφίμων όσο και με τη γεωπολιτική σταθερότητα),
- την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας και
- τη σύσφιξη των παγκόσμιων και εγχώριων χρηματοπιστωτικών συνθηκών που έχει ήδη συμβεί.
Παράλληλα υπογραμμίζει ότι «η ανάκαμψη των συνθηκών στην αγορά εργασίας που σημειώθηκε αναμένεται να στηρίξει ταχύτερες ονομαστικές μισθολογικές αυξήσεις, όπως έχει ήδη φανεί (αν και σε μέτριο βαθμό) κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους...».
Επιτόκια και «βρόγχοι ανάδρασης» του πληθωρισμού
Όσον αφορά στο δεύτερο σημείο που έθεσε ως απειλή σε συνάρτηση με τα επιτόκια, είπε συγκεκριμένα ότι «η ίδια σωρευτική αύξηση των επιτοκίων σε καθορισμένο χρονικό διάστημα είναι λιγότερο πιθανό να δημιουργήσει δυσμενείς βρόχους ανάδρασης (οι οποίοι με τη σειρά τους θα μπορούσαν να δημιουργήσουν νέους κινδύνους για τη σταθερότητα των τιμών) εάν λάβει τη μορφή σειράς βαθμονομημένων σε πολλαπλά βήματα και όχι μικρότερου αριθμού μεγαλύτερων αυξήσεων επιτοκίων...».
Συνιστά με άλλα λόγια, όπως εξηγεί με πολύ λεπτομερειακό/τεχνικό τρόπο στην ομιλία του, αποφυγή υψηλότερων και ταχύτερων αυξήσεων των επιτοκίων προκειμένου να αποφευχθούν «βρόχοι ανάδρασης», δηλαδή πρόκλησης αυξητικών αντί μειωτικών πιέσεων στον πληθωρισμό.
Αυτό που χρειάζεται όπως υποστήριξε είναι «ένας σταθερός ρυθμός (που δεν θα είναι ούτε πολύ γρήγορος ούτε πολύ αργός) για την γεφύρωση του χάσματος με το στόχο».
Και αυτό γιατί αυτό που διαπιστώνεται για την τρέχουσα κατάσταση είναι ότι έχει ένα «προφίλ» στο οποίο «οι συμμετέχοντες στην αγορά, οι εμπειρογνώμονες και τα νοικοκυριά κατανοούν ευρέως (αν και σε διαφορετικό βαθμό) ότι οι διαταραχές της προσφοράς και οι προσωρινοί παράγοντες έχουν ωθήσει τον πληθωρισμό στα τρέχοντα υψηλά επίπεδα», αλλά όπως συνεχίζει να υποστηρίζει – δικαιολογώντας και την παλιά του θέση - «οι παράγοντες αυτοί αναμένεται να εξασθενήσουν με την πάροδο του χρόνου» και έτσι «τα μέτρα νομισματικής πολιτικής θα διασφαλίσουν την επάνοδο του πληθωρισμού στο στόχο».
Ανεξάρτητα από την σαφή πρόθεση του κ. Λέιν να δικαιολογήσει με τα λεγόμενά του τη λαθεμένη πρότερη θέση του, για την προσωρινότητα του πληθωρισμού, εισάγει με πολύ σαφήνεια την εκτίμηση ότι «οι διαταραχές στην προσφορά» είναι η βασική πηγή του πληθωρισμού στην Ευρώπη και κατά συνέπεια μία άκαιρη και μη αναλογική αύξηση των επιτοκίων ενέχει τον κίνδυνο ενός δεύτερου λάθους ενίσχυσής του...
