Τέσσερα νέα μέτρα για την αναχαίτιση της ενεργειακής κρίσης περιλαμβάνει το τελευταίο προσχέδιο, το οποίο πρόκειται να ανακοινώσει σήμερα η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Τουλάχιστον με βάση το προσχέδιο, το οποίο βρίσκεται στη διάθεση του insider.gr, στα μέτρα αυτά συμπεριλαμβάνεται η παροδική εφαρμογή ενός δυναμικού πλαφόν στην τιμή διαπραγμάτευσης για το καύσιμο στον ολλανδικό εικονικό κόμβο (TTF), ως μέτρου ωστόσο που πρόκειται να «ενεργοποιηθεί» παροδικά και μόνο «σε συγκεκριμένες περιπτώσεις», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Όπως είναι γνωστό, οι ανακοινώσεις θα γίνουν μετά τη συνεδρίαση του Κολεγίου των Επιτρόπων. Στόχος είναι ο εισηγούμενος Κανονισμός να τεθεί επί τάπητος στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών, στις 20-21 Οκτωβρίου, ώστε να δρομολογηθεί η έγκρισή του.
Στο προσχέδιο το δυναμικό πλαφόν χαρακτηρίζεται ως μέτρο «ύστατης ανάγκης», το οποίο δεν θα μπορεί να μείνει σε ισχύ περισσότερο από 3 μήνες. Το γεγονός ότι προορίζεται να αποτελέσει ασφαλιστική δικλείδα, η οποία θα επιστρατευθεί σε έκτακτες περιπτώσεις, ενισχύεται επίσης από το ότι δεν υπάρχει ούτε σαφές χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή του (όπως συμβαίνει με τα υπόλοιπα προτεινόμενα μέτρα), αλλά ούτε έστω και μία γενική περιγραφή του τρόπου λειτουργίας του πλαφόν.
Αυτό που επισημαίνεται είναι ότι, με την έγκριση του Κανονισμού, θα εξουσιοδοτηθεί η Κομισιόν να προχωρήσει σε εισήγηση προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, για τον καθορισμό υπό συγκεκριμένες συνθήκες μίας μέγιστης δυναμικής τιμής, στην οποία θα μπορούν να πραγματοποιούνται οι συναλλαγές φυσικού αερίου στο ολλανδικό hub (TTF).
Σύνδεση με το πλαφόν και των άλλων hub
«Άλλοι κόμβοι διαπραγμάτευσης φυσικού αερίου της E.E. θα συνδέονται με τις εξομαλυμένες τιμές του TTF μέσω ενός δυναμικού διαδρόμου τιμών. Προκειμένου να μην υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις, το μέτρο θα πρέπει να επιτρέπει τις εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές φυσικού αερίου, να μην επηρεάζει την ασφάλεια εφοδιασμού της ΕΕ με φυσικό αέριο και τις ενδοκοινοτικές ροές, να μην οδηγεί σε αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου, καθώς και να μην επηρεάζει τη σταθερότητα και την εύρυθμη λειτουργία των αγορών ενεργειακών παραγώγων», σημειώνεται στο draft του Κανονισμού.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι στο προσχέδιο της σημερινής ανακοίνωσης της προέδρου της Κομισιόν, που επίσης βρίσκεται στη διάθεσή του insider.gr, προβλέπεται πως ο μηχανισμός για το δυναμικό πλαφόν θα είναι διαθέσιμος μέχρι το τέλος του έτους, συνδέοντας την ανάπτυξή του με τη δημιουργία του νέου δείκτη αναφοράς που θα συμπληρώσει το TTF.
«Η Επιτροπή προτείνει τη θέσπιση μηχανισμού για τον περιορισμό των τιμών μέσω του κύριου ευρωπαϊκού χρηματιστηρίου αερίου, του TTF, ώστε να ενεργοποιηθεί όταν χρειαστεί. Ο μηχανισμός διόρθωσης των τιμών θα επιβάλει, σε προσωρινή βάση, ένα δυναμικό όριο τιμών για τις συναλλαγές στο TTF», επισημαίνεται χαρακτηριστικά.
Κοινές αγορές αερίου
Όσον αφορά τις τέσσερις παρεμβάσεις που εισηγείται η Κομισιόν, κατά πρώτον ο Κανονισμός θα προωθήσει τις κοινές αγορές φυσικού αερίου, οι οποίες θα επιτρέψουν στην ΕΕ να χρησιμοποιήσει τη συλλογική αγοραστική της δύναμη για να διαπραγματευτεί καλύτερες τιμές, να μειώσει τον κίνδυνο τα κράτη-μέλη να ανταγωνιστούν μεταξύ τους στην προμήθεια καυσίμου και, με τον τρόπο αυτό, να αυξήσουν τις τιμές.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, με αυτό τον τρόπο «θα βελτιωθεί η διαφάνεια και θα βοηθηθούν ιδιαίτερα τα μικρότερα κράτη μέλη, τα οποία βρίσκονται σε λιγότερο ευνοϊκή κατάσταση ως αγοραστές».
Οι Βρυξέλλες εκτιμούν ότι ο μηχανισμός κοινών αγορών φυσικού αερίου θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμος μετά το τέλος της φετινής χειμερινής περιόδου, ώστε να «στοκαριστεί» εκ νέου καύσιμο στις ευρωπαϊκές αποθήκες. Έτσι, θα συμβάλει στην άμβλυνση των αβεβαιοτήτων και των ασυνήθιστα υψηλών τιμών, που παρατηρήθηκαν στην περίοδο πλήρωσης των αποθηκών, η οποία προηγήθηκε.
Νέος δείκτης αναφοράς για τις τιμές αερίου
Κατά δεύτερον, ο Κανονισμός εισηγείται επίσης μια δέσμη πρωτοβουλιών για τις τιμές του φυσικού αερίου, για την αντιμετώπιση των υπερβολικά αυξημένων τιμών και της έντονης μεταβλητότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, προτείνεται ένας συμπληρωματικός δείκτης αναφοράς για τις προμήθειες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), ώστε να διασφαλισθεί ένα αντιπροσωπευτικό benchmark για τις εισαγωγές LNG που δεν επηρεάζονται από τη χειραγώγηση της Ρωσίας.
Το benchmark θα αναπτυχθεί μέχρι το τέλος του έτους από τον ACER, ενώ θα τεθεί σε εφαρμογή από το τέλος Μαρτίου 2023. Το δυναμικό πλαφόν στο αέριο περιλαμβάνεται σε αυτή τη δέσμη πρωτοβουλιών για τη συγκράτηση των ενεργειακών τιμών, στο πλαίσιο της οποίας προβλέπεται επίσης η δημιουργία ενός μηχανισμού για την αντιμετώπιση της μεταβλητότητας των ενδοημερήσιων τιμών στα παράγωγα των ενεργειακών προϊόντων, ώστε να περιορίζονται οι ακραίες αυξομειώσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Μηχανισμοί αλληλεγγύης
Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με την Κομισιόν μια κοινή προσέγγιση για τον περιορισμό των τιμών απαιτεί αλληλεγγύη σε ολόκληρη την Ε.Ε. Καθώς δεν έχουν όλα τα κράτη μέλη συμφωνίες αμοιβαίας αλληλεγγύης, το τέταρτο μέτρο που προτείνεται μέσω του Κανονισμού είναι άμεσα εφαρμοστέες ρυθμίσεις, ελλείψει τέτοιων συμφωνιών αλληλεγγύης.
Οι Βρυξέλλες εισηγούνται επίσης την επέκταση της υποχρέωσης παροχής αλληλεγγύης σε μη συνδεδεμένα κράτη-μέλη με εγκαταστάσεις LNG. Η επέκταση αυτή θα διασφαλίσει ότι η Ε.Ε. θα είναι προετοιμασμένη και έτοιμη να δράσει σε σενάρια που χρειαστεί να ενεργοποιηθούν αυτές οι συμφωνίες. Η Επιτροπή εξετάζει επίσης την ανάγκη για περαιτέρω μέτρα που θα αντιμετωπίζουν περιπτώσεις όπου ορισμένες περιφέρειες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη κρίση εφοδιασμού από άλλες.
Περαιτέρω μείωση της ζήτησης για αέριο
Όπως αναφέρει η Κομισιόν, θα πρέπει επίσης να είναι εφικτή η ακόμη μεγαλύτερη μείωση της ζήτησης αερίου, με την παράλληλη διασφάλιση της κάλυψης των αναγκών των καταναλωτών σε καύσιμο. Μια επιλογή θα ήταν η ενεργοποίηση της κατάστασης συναγερμού σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με βάση τον Κανονισμό που εγκρίθηκε στις 5 Αυγούστου, ώστε ο στόχος μείωσης της ζήτησης κατά 15% να αποκτήσει υποχρεωτικό χαρακτήρα, από εθελοντικό που έχει έως τώρα.
Παράλληλα, η Επιτροπή θα εξετάσει το ενδεχόμενο να προτείνει παράταση του ίδιου Κανονισμού, για τη χρονική επέκταση της μείωσης της ζήτησης. Επίσης, εάν κριθεί απαραίτητο, μπορεί να αναθεωρηθεί ο στόχος μείωσης, σε πάνω από το υφιστάμενο ποσοστό του 15%.
