Σε καθεστώς πολύ υψηλής αβεβαιότητας καλείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταθέσει στο Eurogroup της προσεχούς Δευτέρας τις απόψεις της για τους νέους προϋπολογισμούς των κρατών-μελών, οι οποίοι αλλάζουν υπό το βάρος των εξελίξεων. Οι στόχοι αναμορφώνονται καθώς αλλάζουν οι προβλέψεις για τον πληθωρισμό, για το κόστος δανεισμού, αλλά και για την πορεία του ΑΕΠ.
Η συζήτηση αυτή συνδέεται με μία άλλη «κουβέντα» που αφορά στα μέτρα στήριξης που λαμβάνουν ήδη ή δρομολογούν τα κράτη (σ.σ. θα γίνουν παρουσιάσεις τη Δευτέρα), αλλά και γενικά η συζήτηση που ανοίγει για τη δυνατότητα δημοσιονομικής αντίδρασης που θα έχουν τα κράτη το 2023 για να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή κρίση. Ο λόγος για μία δυνατότητα που αυτή τη στιγμή είναι περιορισμένη, δίνοντας στην περίπτωση της Ελλάδος ελάχιστα περιθώρια για νέα μέτρα στήριξης και έτσι, από την έκβαση των συζητήσεων, θα φανεί και το τελικό περιθώριο που θα υπάρχει στο τελικό σχέδιο Προϋπολογισμού του Νοεμβρίου.
Το «ατού» της Αθήνας
Σε κάθε περίπτωση, ήδη στον ελληνικό Προϋπολογισμό αλλαγές έχουν προαναγγελθεί, αλλά είναι προς δύο κατευθύνσεις:
- με πιέσεις από πλευράς πληθωρισμού και κόστους δανεισμού και
- με «άσσο» την πιο υψηλή ανάπτυξη.
Από την μία πλευρά λοιπόν οι στόχοι για τον πληθωρισμό θα είναι υψηλότεροι (ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας ήδη αναφέρθηκε) σε ένα πληθωρισμό της τάξης του 10% φέτος (από 8,8% που αναφέρεται στο Προσχέδιο το οποίο κατατέθηκε στη βουλή στις αρχές Οκτωβρίου και εστάλη στα μέσα Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες). Ανέφερε επίσης πως και για το 2023 ο στόχος θα ξεπεράσει το 3% που πριν αναμενόταν.
Αναλογία διαφορετικές θα είναι και οι παραδοχές για το κόστος δανεισμού, αλλά και για την πορεία των διεθνών τιμών ενέργειας, τροφίμων και άλλων πρώτων υλών, με τις επίσημες προβλέψεις να αναμένονται από την Κομισιόν στις 11/11.
Στον αντίποδα, αναμένονται καλά νέα στο πεδίο της ανάπτυξης, με την πρόβλεψη για άνοδο του ΑΕΠ κατά 5,3% φέτος να επιβεβαιώνεται (με βάση τα νεότερα στοιχεία) ότι ήταν πολύ συντηρητική και με την ελπίδα να διαμορφωθούν ανάλογα και οι εκτιμήσεις για το 2023. Βεβαίως για το 2023 η εκτίμηση είναι πως το ΑΕΠ θα «τρέχει» καλύτερα από τον μέσο όρο των επιδόσεων της ΕΕ, με άγνωστο «Χ» πως αυτό θα επαναυπολογισθεί αλλά και αν θα ισχύσει το υφεσιακό «σχέδιο Β» της ΕΚΤ.
Η κυβέρνηση επιθυμεί τα όποια επιπλέον περιθώρια υπάρξουν φέτος να διοχετευθούν σε ένα πολύ καλό δημοσιονομικό αποτέλεσμα σε επίπεδο αποκλιμάκωσης του χρέους αλλά και συρρίκνωσης του ελλείμματος του 2022 (σ.σ. τα μεγέθη θα πιστοποιηθούν με τα τελικά στοιχεία της Eurostat του Απριλίου του 2023). Και τούτο ως ένα διαβατήριο για την ομαλή και συνεχή πρόσβαση της στις αγορές.
Επίσης, οι καλές επιδόστις του 2022 θα συνιστούν και μία απόδειξη βιωσιμότητας των δημοσίων οικονομικών ούτως ώστε να υπάρχει, όπως εξηγούν αρμόδιες πήγες, μεγαλύτερη ευελιξία σε μέτρα στήριξης ή σε άλλες παρεμβάσεις τους πρώτους μήνες του 2023, ανάλογα με τις τότε ανάγκες. Με πρώτο στόχο την αύξηση του «κουμπαρά» του 1 δισ. ευρώ που υπάρχει στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού με στόχο να καλύψει τις ανάγκες όλου του ενεργειακού πακέτου (ακόμα και για το δημόσιο) το 2023.
Κάτι αλλάζει στην ΕΕ;
Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, προφανώς έως την επόμενη Δευτέρα δεν θα υπάρχει καθαρή εικόνα για το 2023, όχι μόνο λόγω των πολλών ανοικτών μετώπων στο πεδίο των κρίσεων, αλλά και καθώς πάρα πολλά εξαρτώνται από τις αποφάσεις που επιχειρείται να ληφθούν σε πολιτικό επίπεδο στη Σύνοδο του Νοεμβρίου. Επίσης αργότερα, στις 11 Νοεμβρίου, έχει αποφασιστεί να δοθούν στη δημοσιότητα και οι νέες προβλέψεις της Κομισιόν, με μία επιπλέον εκκρεμότητα: την ανακοίνωση (εξ αναβολής) μέσα στον Νοέμβριο των «συστάσεων» για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες.
Παρόλα αυτά γίνεται φανερό σε Ευρωπαϊκό επίπεδο όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές με βάση την προετοιμασία που γίνεται για τη σύνοδο της Δευτέρας πως μία μικρή «μετατόπιση» έχει αρχίσει να φαίνεται. Ναι μεν ισχύει η θέση πως τα μέτρα στήριξης θα πρέπει να παραμείνουν στοχευμένα (με πρώτο στόχο τη συγκράτηση του πληθωρισμού και του ανοδικού ράλι στα επιτόκια και στο κόστος δανεισμού δημοσίου και ιδιωτικού τομέα), αλλά γίνεται ολοένα και πιο σαφές από τα κράτη-μέλη ότι ο πληθωρισμός ξεφεύγει όλο και πιο πολύ από το ενεργειακό πεδίο και «ριζώνει» στην αγορά αυξάνοντας έτσι παράλληλα τις ανάγκες για μέτρα στήριξης. Είναι χαρακτηριστική η ελεύθερη πτώση στο οικονομικό κλίμα της Γερμανίας τον Οκτώβριο, αλλά και η επιτάχυνση του πληθωρισμού σε πολλά κράτη.
Υπό αυτή την έννοια, αρχίζει και γίνεται πιο κατανοητό, αναφέρουν οι ίδιες πηγές, ότι τον επόμενο χρόνο μία επιδείνωση στο δημοσιονομικό πεδίο σε κράτη η οποία θα δικαιολογείται από τις συνθήκες που θα επικρατούν θα γίνεται ευκολότερα κατανοητή. Άλλωστε, πλέον και οι χώρες το «βορά» προχωρούν σε πιο «πλουσιοπάροχα» μέτρα. Και εκεί αναζητείται η χρυσή τομή ανάμεσα στη στήριξη και στη δημοσιονομική πειθαρχία. Έπεται άλλωστε και συζήτηση για την περιβόητη αλλαγή των δημοσιονομικών κανόνων (με στόχο να τεθούν σε εφαρμογή από το 2024) στην οποία η εν λόγω «χρυσή τομή» έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί θα συνδεθεί και με το περιθώριο για μόνιμες ελαφρύνσεις και για επενδυτικές και άλλες δαπάνες στο μέλλον.
