Αυξημένη εγρήγορση επιδεικνύει ο Ευρωπαίος επόπτης και καλεί τις τράπεζες να κάνουν το ίδιο, καθώς το περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί μετά την πανδημική κρίση και την διάδοχη γεωπολιτική κρίση και τις παρενέργειές της, θέτει σοβαρές προκλήσεις για το 2023.
Η διαφύλαξη της υγείας των δανειακών χαρτοφυλακίων, η αύξηση του κόστους χρήματος και οι πιέσεις στην κερδοφορία αποτελούν κρίσιμες πτυχές, στην κορυφή της ατζέντας του SSM, αλλά και των ίδιων των τραπεζών για το νέο έτος. Μέσα στον Ιανουάριο (κατά τις πληροφορίες, στις 19 του μηνός), ο επικεφαλής του SSM, Αντρέα Ένρια, ο οποίος, μάλιστα, ολοκληρώνει την θητεία του το 2023, αναμένεται στην Αθήνα για συναντήσεις με τις διοικήσεις των τεσσάρων συστημικών τραπεζών και τον Διοικητή της ΤτΕ, Γιάννη Στουρνάρα. Και τα μηνύματα που αναμένεται να στείλει θα συμπυκνώνονται στην ανάγκη σύνεσης, πρόληψης και πολύ καλής εσωτερικής οργάνωσης για την αντιμετώπιση και διαχείριση των κινδύνων.
Πρώτιστο μέλημα των ελληνικών τραπεζών, όπως αναμένεται να τονίσει ο Α. Ένρια, θα πρέπει να είναι η συνέχιση της μείωσης των κόκκινων δανείων. Ο λόγος των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) προς το σύνολο των δανείων για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες υποχώρησε στο 7,4% τον Σεπτέμβριο του 2022, με τα ΜΕΔ να διαμορφώνονται σε 14,6 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 3,8 δισ. ευρώ συγκριτικά με το τέλος Δεκεμβρίου 2021 και κατά περίπου 94,1 δισ. ευρώ έναντι του Μαρτίου του 2016, οπότε είχε καταγραφεί και το υψηλότερο επίπεδό τους. Οι ελληνικές τράπεζες αναμένουν αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, όμως αυτή λένε πως θα είναι διαχειρίσιμη.
Ο Ευρωπαίος επόπτης θα επισημάνει στις τράπεζες την ανοδική πορεία των επιτοκίων και τις επιπτώσεις που αυτή μπορεί να έχει στην ομαλή εξυπηρέτηση των δανείων πελατών τους, αλλά και στο κόστος δανεισμού των ίδιων των τραπεζών. Σημειώνεται ότι και το 2023 οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να προχωρήσουν σε εκδόσεις ομολόγων για την άντληση κεφαλαίων MREL, τη στιγμή, μάλιστα που τα επιτόκια θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν, η ΕΚΤ θα περιορίσει την παροχή ρευστότητας και οι κυβερνήσεις ετοιμάζονται για εκδόσεις χρέους – ρεκόρ.
Στο τραπέζι Ένρια – τραπεζών θα βρεθούν και οι προοπτικές για την κερδοφορία, ενώ ανοιχτό παραμένει το θέμα της διανομής μερίσματος το 2023 από τα κέρδη του 2022 που έχουν θέσει οι τράπεζες Eurobank και Εθνική.
Οι ανησυχίες του επικεφαλής του SSM, που μερικές φορές του στερούν τον ύπνο, αποτυπώνονται σε συνέντευξη του Α. Ένρια στην γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung και στους δημοσιογράφους Meike Schreiber και Markus Zydra. Όπως αναφέρει ο Αντρέα Ένρια:
«Έχουμε δύο προβλήματα. Πρώτον, η οικονομία επιδεινώνεται. Οι τράπεζες πρέπει να το διαχειριστούν αυτό και εμείς ως επόπτες εργαζόμαστε για να διασφαλίσουμε ότι είναι σε θέση να το κάνουν. Αλλά το δεύτερο πρόβλημα είναι το πώς οι χρηματοπιστωτικές αγορές θα αντιδράσουν συνολικά στις προκλήσεις που παρουσιάζονται από την επιδείνωση της οικονομικής προοπτικής και τη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής με την αύξηση των επιτοκίων. Αυτό είναι κάτι που είναι πολύ πιο δύσκολο να προβλεφθεί».
Για να συνεχίσει:
«Οι ευρωπαϊκές τράπεζες αντιμετωπίζουν μια δύσκολη κατάσταση. Από τη μία πλευρά, οι τιμές των μετοχών τους είναι πολύ χαμηλές. Από την άλλη, το 2022 ήταν αρκετά καλό για πολλές τράπεζες – παρά τον πόλεμο και το ενεργειακό σοκ -. Πολλοί τραπεζίτες θέλουν να διατηρήσουν την καλή διάθεση. Είναι δουλειά μας να υπενθυμίσουμε στις τράπεζες ότι θα μπορούσε να υπάρξει σοβαρή ύφεση. Λέμε λοιπόν να παραμείνουν σε εγρήγορση. Αλλά, φυσικά, κάποιοι μπορεί να αισθάνονται ότι χαλάμε το πάρτι».
Ο επικεφαλής του SSM αναγνωρίζει ότι οι τράπεζες έχουν βελτιώσει την διαχείριση των κινδύνων τους. «Αλλά αυτό που έχω δει είναι ότι η ιστορία έχει κάπως ξεχαστεί. Αυτό το βλέπουμε στη συζήτηση για τους κεφαλαιακούς κανόνες της Βασιλείας ΙΙΙ, οι οποίοι καθορίζουν αυστηρότερα πρότυπα για τον υπολογισμό των κεφαλαιακών απαιτήσεων. Υπάρχουν νέα πρόσωπα στο τιμόνι των υπουργείων Οικονομικών και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που δεν φαίνεται να θυμούνται καθαρά την οικονομική κρίση. Και υπάρχουν πολιτικοί που πιστεύουν και πάλι ότι πρέπει να θέσουν πιο χαλαρούς κανόνες για τις τράπεζες της χώρας τους, με την εσφαλμένη πεποίθηση ότι αυτό θα στηρίξει τον δανεισμό και την ανάπτυξη», σημειώνει ο Α. Ένρια, χτυπώντας καμπανάκι και για πολιτικές παρεμβάσεις στις τράπεζες που αγνοούν τους κινδύνους να επαναληφθεί μια τραπεζική κρίση, με αύξηση των κόκκινων δανείων.
Ο επικεφαλής του SSM δηλώνει πως βλέπει ένα νέο είδος ηθικού κινδύνου, ο οποίος προκλήθηκε από τα ευρέα δημοσιονομικά, ρυθμιστικά και νομισματικά μέτρα που εισήχθησαν στο απόγειο της πανδημίας. «Οι τράπεζες θεωρούσαν τότε τους εαυτούς τους μέρος της λύσης παρά μέρος του προβλήματος. Και ναι, οι τράπεζες συνέχισαν να παρέχουν στους πελάτες τους πιστώσεις. Αλλά αυτό οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην κρατική στήριξη που δόθηκε για αυτόν τον σκοπό. Τώρα αυτή η υποστήριξη έχει τελειώσει. Οι κεντρικές τράπεζες ομαλοποιούν τη νομισματική πολιτική και οι κυβερνήσεις έχουν λιγότερο δημοσιονομικό χώρο και συνειδητοποιούν ότι η μαζική δημόσια στήριξη θα τροφοδοτούσε τις πληθωριστικές πιέσεις. Υπάρχει ο κίνδυνος οι τράπεζες να μην έχουν ακόμη παρατηρήσει ότι η κατάσταση έχει αλλάξει και ότι η δημόσια υποστήριξη, εάν υπάρχει, θα είναι πολύ πιο στοχευμένη και λιγότερο σημαντική από ό,τι κατά τη διάρκεια της πανδημίας», σημειώνει ο Α. Ένρια.
Προσθέτει ότι οι τράπεζες πρέπει να διασφαλίσουν ότι έχουν ισχυρούς μηχανισμούς εσωτερικού ελέγχου. Να προσέχουν επίσης και τι κάνουν με τους μη χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς (τις σκιώδεις τράπεζες). «Οι τράπεζες συχνά δεν έχουν ιδέα πόσο επικίνδυνοι μπορεί να είναι οι επιχειρηματικοί συνεταίροι τους αυτού του κλάδου. Πρέπει να δείξουν επίσης προσοχή την χρήση των παραγώγων προϊόντων», σημειώνει ο επικεφαλής του SSM.
Ο ίδιος, τέλος, τάσσεται υπέρ των συγχωνεύσεων ευρωπαϊκών τραπεζών, καθώς εκτιμά ότι ένας πιο ολοκληρωμένος ευρωπαϊκός τραπεζικός τομέας θα ήταν ισχυρότερος και θα ευνοούσε την καλύτερη κατανομή της μεγάλης δεξαμενής αποταμίευσης που υπάρχει στην τραπεζική ένωση, προς όφελος των οικονομιών και των πολιτών. «Ελπίζω ότι οι πολιτικοί θα το καταλάβουν τελικά», λέει ο Α. Ένρια.
