Η πρόσφατη Ενδιάμεση Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής της ΤτΕ παρουσιάζει ως όφειλε στα τέλη του 2022 μια εκτίμηση για το κρίσιμο μέγεθος του δημόσιου χρέους και το μεγάλο ζήτημα της επιστροφής του σε investment grade διαβάθμιση.
Η Έκθεση επισημαίνει την σημασία της αναδιάρθρωσής του σε τρεις διαδοχικές φάσεις το 2012, το 2017 και την τελευταία το 2018, μιας αναδιάρθρωσης η οποία αποτελεί μοντέλο μελέτης στην διεθνή οικονομία καθώς είναι η μεγαλύτερη που έχει γίνει τα τελευταία 50 χρόνια στον πλανήτη.
Όπως αναφέρεται στην Έκθεση η βιωσιμότητα του ελληνικού δημόσιου χρέους είναι πλέον αποτέλεσμα που συναρτάται με τους ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής των υποχρεώσεων προς τον επίσημο τομέα, σε συνδυασμό με την εκδοτική στρατηγική του ΟΔΔΗΧ και την σχεδόν πλήρους κάλυψης σύναψη συμβάσεων ανταλλαγής επιτοκίων (swap), οι οποίες έχουν αντισταθμίσει τον επιτοκιακό κίνδυνο στην πλειονότητα του ελληνικού χρέους «κλειδώνοντας» τα σχετικά χαμηλά επιτόκια των προηγούμενων ετών, όπως φαίνεται και στο ακόλουθο διάγραμμα του ΟΔΔΗΧ.
Στο χρονοδιάγραμμα της εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους υπάρχει βέβαια το έτος καμπή, το 2032, ήτοι σε δέκα χρόνια από σήμερα όπου οι κίνδυνοι βιωσιμότητας του επανεμφανίζονται σημαντικά αυξημένοι καθώς η δομή του δημόσιου χρέους θα έχει μεταβληθεί και έτσι το καθιστούν πιο ευάλωτο σε αρνητικές διαταραχές. Όμως και τότε οι όροι αναδιάρθρωσής του προβλέπουν το ενδεχόμενο επανεμφάνισης των κινδύνων και για τον λόγο αυτό προβλέπουν επίσης και την εκ νέου αναδιάρθρωσή του σε πλέον μακροπρόθεσμο ορίζοντα αν οι κίνδυνοι κριθούν σημαντικοί.
Αυτά αφορούν στις συνέπειες της αναδιάρθρωσης.
Πέραν αυτών όμως υπάρχει και ο κύριος δικαιούχος αυτών των δανείων και αυτός δεν είναι άλλος από τον ESM, στον οποίο είτε άμεσα, είτε έμμεσα, οφείλεται η πλειονότητα του ελληνικού χρέους με την ΕΚΤ να είναι ο – με απόσταση – δεύτερος στην λίστα μεγάλος δικαιούχος του υπάρχοντος χρέους μέσω του PEPP.
Ο «φύλακας άγγελος»
O πρώτος της λίστας ο ESM, στο μεταξύ, από τότε που δημιουργήθηκε σαν μετάλλαξη του EFSF, για να «δανείσει» την Ελλάδα τα τεράστια ποσά που χρειάστηκαν, έχει κι αυτός μπει σε... διαδικασία αναδιάρθρωσης και αναθεώρησης. Καθώς ο κύκλος της κρίσης του χρέους της δεκαετίας του 2010 πέρασε, όλες οι προσπάθειες για να βρεθεί νέο αντικείμενο για τον ESM, όπως για παράδειγμα σαν δανειστής στις χώρες της ΕΕ για να αντιμετωπίσουν τις πιέσεις από την πανδημία απέτυχαν καθώς καμία χώρα δεν ήθελε να δανειστεί με «μνημονιακούς» όρους από τον ESM...
Η αρχική πρόταση για την ενοποίησή του στους ευρωπαϊκούς θεσμούς (ήταν διακρατικός θεσμός και όχι ευρωπαϊκός κοινοτικός) απέτυχαν καθώς οι βασικοί χρηματοδότες του, όπως π.χ. οι Γερμανία αρνήθηκαν να εντάξουν τα ταμειακά του διαθέσιμα σε κοινοτικό έλεγχο.
Η ενδιάμεση «λύση» που βρέθηκε είναι μια αναθεώρηση στο καταστατικό του ESM η οποία του επιτρέπει να έχει μεταξύ άλλων και τον επίσημο ρόλο του αξιολογητή της βιωσιμότητας του χρέους των χωρών μελών. Βέβαια μέχρι στιγμής αυτή την αναθεώρηση την έχουν υπογράψει όλες οι χώρες της Ε.Ε. εκτός από την Ιταλία...
Και με αυτό τον ρόλο ο ESM «επιστρέφει» στο ελληνικό χρέος, με κάποια ερωτηματικά βέβαια να πλανώνται στον ορίζοντα, καθώς είναι και δανειστής και αξιολογητής του χρέους...
Από κάθε άποψη όμως ο ESM πλέον σαν βασικός δανειστής και σαν αξιολογητής του χρέους είναι σε θέση να γνωρίζει καλύτερα από κάθε άλλον την διαβάθμιση της βιωσιμότητάς του, η οποία σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής εκτιμήσεις του είναι από τις υψηλότερες στην Ευρωζώνη τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα.
Αυτή είναι η βάση της προοπτικής αναβάθμισης του ελληνικού χρέους για το 2023.
Αν μάλιστα ρίξει κανείς μια προσεκτική ματιά στον πίνακα αναφοράς των διαβαθμίσεων που έχουν κοινοποιήσει οι Οίκοι Αξιολόγησης και η οποία βρίσκεται αναρτημένη στην ιστοσελίδα του ΟΔΔΗΧ, μπορεί εύκολα να διαπιστώσει ότι:
- δύο Οίκοι Αξιολόγησης η S&P και η SCOPE RATINGS είναι οι πλέον «κοντινοί» στην αναβάθμιση,
- με την S&P να έχει την Ελλάδα στο BB+ stable και η SCOPE στο ΒΒ+ Positive, ήτοι μια βαθμίδα και μία υπο-βαθμίδα απόσταση αντίστοιχα από το investment grade.
Και ο... διάβολος
Το ερώτημα βέβαια για το αν ο πολιτικός κύκλος στον οποίο έχει μπει η χώρα ενόψει εκλογών, μπορεί να αναστείλει ή όχι την επόμενη αναβάθμιση, είναι πραγματικό, αλλά ταυτόχρονα όχι καθοριστικό, τουλάχιστον κατά τις ανεπίσημες αναφορές στελεχών των δύο Οίκων με τους οποίους επιχείρησε να επικοινωνήσει το Insider.gr ενόψει του 2023.
