Τις αναπροσαρμογές στον σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από πλευράς Κομισιόν και την τάση αποσύνδεσης των χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου μετά από παρεμβάσεις πολλών ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για την επιβολή ανώτατων ορίων τιμών, διαπιστώνει η Ειδική Έκθεση που εκπόνησε το Τμήμα Ανάλυσης και Μελετών του ΙΕΝΕ τον Μάρτιο του 2023.
Καθώς οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη εξακολουθούν να κινούνται σε υψηλά επίπεδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι ο τρέχων σχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας δεν εξυπηρετεί απόλυτα τις ανάγκες της αγοράς και δεν εξασφαλίζει ανταγωνιστικές τιμές για τους καταναλωτές.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΕ προχωρά στην σχεδίαση μιας «βαθιάς και συνολικής» μεταρρύθμισης της υπάρχουσας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (electricity market reform), προκειμένου να αντιμετωπίσει την ενεργειακή κρίση, η οποία επιδεινώθηκε περαιτέρω μετά τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Τα μέτρα περιλαμβάνουν ένα ανώτατο όριο στα κέρδη των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας που θα εξοικονομούσαν €140 δισ., εάν εφαρμοσθούν σήμερα, και θα απέφεραν χαμηλότερες τιμές στους καταναλωτές.
Επί του παρόντος, η αγορά spot κατανέμει αποτελεσματικά τη χωρητικότητα και παρέχει «σήματα» σχετικά με την ενεργειακή σπανιότητα, προσφέροντας κίνητρο για επενδύσεις σε ΑΠΕ και φυσικό αέριο. Ωστόσο, για να αποφευχθούν οι συνεχείς ελλείψεις στην παραγωγική ικανότητα, και επομένως μια ακόμη κρίση τιμών, οι αγορές ενέργειας της Ευρώπης πρέπει να προσαρμοστούν.
Στην Ελλάδα, τρεις μεγάλες παρεμβάσεις έχουν καταγραφεί από τον περασμένο Ιούλιο στην εγχώρια αγορά ηλεκτρικής ενέργειας:
- Στη χονδρεμπορική αγορά, έχει εισαχθεί από τον Ιούλιο του 2022 ένα ανώτατο όριο τιμής ανά τεχνολογία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
- Στη λιανική αγορά, οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας υποχρεούνται από τον Αύγουστο του 2022 να προσφέρουν σταθερά μηνιαία τιμολόγια για πελάτες και να τα δημοσιεύουν στις 20 του προηγούμενου μήνα. Καθ’ όλη τη διάρκεια του μέτρου αυτού, οι πελάτες μπορούν να αλλάξουν προμηθευτή χωρίς κάποια ποινή λόγω πρόωρης αποχώρησης.
- Από την 1η Νοεμβρίου του 2022, έχει επιβληθεί μία πρόσθετη εισφορά της τάξεως των €10/MWh στις ποσότητες φυσικού αερίου που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο συνδυασμός των ανωτέρω μέτρων και παρεμβάσεων από πλευράς πολιτείας έχει οδηγήσει σε ομαλοποίηση των συνθηκών λειτουργίας της αγοράς και χαμηλότερες τιμές για τους καταναλωτές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποβάλλει σήμερα, 14 Μαρτίου, τη νομοθετική πρόταση της αναφορικά με τη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Είχε προηγηθεί σχετική δημόσια διαβούλευση στην οποία συμμετείχε ενεργά το ΙΕΝΕ. Στη μεταρρύθμιση θα πρέπει να περιλαμβάνονται παρεμβάσεις όπως η αποσύνδεση των τιμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, η ενίσχυση των επενδύσεων σε ΑΠΕ και αποθήκευση, η στήριξη και η διευκόλυνση της σύναψης μακροπρόθεσμων συμβάσεων, όπως τα PPAs και τα CfDs.
Ένα τέτοιο μοντέλο αγοράς θεωρείται απαραίτητο για τη σταθερότητα των τιμών καταναλωτή και τον μετριασμό των επιπτώσεων από τις απότομες και μεγάλες αυξήσεις των τιμών του φυσικού αερίου. Επίσης, η ευρωπαϊκή βιομηχανία χρειάζεται μία πλήρως λειτουργική αγορά με επαρκή ρευστότητα, με απομάκρυνση των διοικητικών εμποδίων και με τη σχετική θέσπιση κινήτρων για τη σύναψη μακροπρόθεσμων συμβάσεων, προκειμένου να εξασφαλίσει χαμηλού κόστους ενέργεια και να καταστεί ανταγωνιστική.
