Το φαινόμενο «Μόνα Λίζα»: Η παγκόσμια οικονομία σαν έργο του Λεονάρντο ντα Βίντσι

Ο επίμονος πληθωρισμός, η άνοδος των επιτοκίων, η τραπεζική κρίση και όχι μόνο, έχει οδηγήσει μεγάλη μερίδα αναλυτών στο συμπέρασμα πως η παγκόσμια oικονομία βαδίζει ολοταχώς προς υφεσιακή πορεία, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν πως ένα τέτοιο σενάριο, μπορεί να αποφευχθεί.

Υπό αυτό το πρίσμα, σε άρθρο του, o Economist κάνει λόγο για «φαινόμενο Μόνα Λίζα» (Mona Lisa effect) και εξηγεί: «Τι κάνει η Μόνα Λίζα; Με την πρώτη ματιά η πρωταγωνίστρια του πιο διάσημου πίνακα στον κόσμο φαίνεται να μειδιά. Αν ξανακοιτάξει κανείς, το μειδίαμα αυτό εξαφανίζεται. Όταν ξαναεμφανιστεί, είναι διαφορετικό. Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι πέτυχε το αμφίσημο αυτό αποτέλεσμα με τη χρήση του ‘sfumato’, όπου θόλωσε τις γραμμές γύρω από το πρόσωπο της Μόνα Λίζα. Όσες φορές και να κοιτάξει κανείς, δεν είναι σίγουρος τι συμβαίνει. Η οικονομία στην μετά-πανδημία εποχή είναι σαν την Μόνα Λίζα. Κάθε φορά που θα κοιτάξεις, βλέπεις κάτι διαφορετικό» υπογραμμίζει το περιοδικό.

• ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Πολιτικές για την αντιμετώπιση της κρίσης, που φέρνουν νέα κρίση

Οι προβλέψεις σπανίως ήταν πιο δύσκολες, γράφει ο Economist. Το περασμένο έτος, το εύρος των προσδοκιών των αναλυτών για την τριμηνιαία αύξηση του αμερικανικού ΑΕΠ ήταν διπλάσιο σε σχέση με το 2019. Η λέξη «αβεβαιότητα» εμφανίζεται πάνω από 60 φορές στην τελευταία παγκόσμια αξιολόγηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, σχεδόν διπλάσιες φορές απ’ ό,τι οι προβλέψεις Απριλίου και Οκτωβρίου του 2022.

«Όταν προ εβδομάδων προέκυψε η τραπεζική κρίση, κανείς δεν είχε την παραμικρή ιδέα πώς θα κινείτο η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) με τα επιτόκια – αν αναμενόταν αύξηση, μείωση ή καμία αλλαγή. Στην τελευταία συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τη νομισματική πολιτική της τον περασμένο μήνα, η πρόεδρός της, Κριστίν Λαγκάρντ ήταν σαφής σχετικά με το ρόλο του θεσμού του οποίου ηγείται: "Δεν είναι εφικτό να καθορίσεις σ’ αυτό το χρονικό σημείο ποια θα είναι η μελλοντική πορεία"» επισημαίνει.

Οι αρμόδιες υπηρεσίες πασχίζουν να κατανοήσουν την πλήρη εικόνα, προσπαθώντας να αναθεωρήσουν τις εκτιμήσεις τους για τα πάντα, από τα ΑΕΠ έως τα ποσοστά ανεργίας, όμως «κάτι έχει αλλάξει» λέει ο Economist. Οι αναθεωρήσεις του ΑΕΠ στην ευρωζώνη είναι τέσσερις φορές περισσότερες από το κανονικό. Τον Μάρτιο η στατιστική υπηρεσία της Βρετανίας ανακοίνωσε τεράστιες αναθεωρήσεις, με τα αποτελέσματα να καταδεικνύουν πως οι πραγματικές επιχειρηματικές επενδύσεις αντιστοιχούσαν στα προ πανδημίας επίπεδα, και όχι 8% χαμηλότερα, όπως εκτιμούσαν μέχρι πρότινος.

• ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Τα πολλά crash test για την ελληνική οικονομία

Οι 3 λόγοι σύγχυσης

«Τι συμβαίνει; Ίσως ο κόσμος είναι απλώς πιο ασταθής. Πέρυσι η Ευρώπη βίωσε τον μεγαλύτερο χερσαίο πόλεμο σε διάστημα επτά δεκαετιών, αναταράξεις στην αλυσίδα εφοδιασμού, ενεργειακή κρίση και μια περίοδο τραπεζικής πίεσης» παρατηρεί το βρετανικό περιοδικό. Ωστόσο, υπάρχουν και βαθύτερες, διαρθρωτικές αλλαγές , οι οποίες συνοψίζονται στις εξής τρεις:

1. Η πρώτη σχετίζεται με τα προβλήματα που προκάλεσε η Covid-19. Καθώς τα lockdown έρχονταν κι έφευγαν, η παγκόσμια οικονομία όδευε από την πτώση, στην αλματώδη ανάπτυξη και τούμπαλιν. Αυτό προξένησε χάος στις «εποχικές προσαρμογές» που είναι κοινές στους περισσότερους οικονομικούς δείκτες.

2. Η δεύτερη συνδέεται με τα μεγέθη των δημοσκοπήσεων για τον κοινωνικό παλμό. Η πανδημία επέτεινε μια τάση στην οποία μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπων αρνείτο να απαντήσει σε επίσημες έρευνες και σφυγμομετρήσεις.
3. Ο τρίτος λόγος της σύγχυσης προέρχεται από τη διαφορά μεταξύ «σκληρών» και «ήπιων» δεδομένων – αντικειμενικών δεικτών δηλαδή, όπως το επίπεδο της ανεργίας, και υποκειμενικών, όπως οι μελλοντικές προβλέψεις των ειδικών.

«Οι επενδυτές και οι στατιστικολόγοι θα κατανοήσουν καλύτερα το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα σε περιόδους αστάθειας και πληθωρισμού. Καθώς οι συνέπειες της πανδημίας εξασθενούν, τόσο θα εξασθενεί η μεταβλητότητα. Οι οικονομολόγοι έχουν ήδη σημειώσει πρόοδο όσον αφορά την ενσωμάτωση νέων γνώσεων στις προβλέψεις τους, βοηθώντας στην αντιμετώπιση του ζητήματος με κρίσιμες απαντήσεις. Αλλά αυτό είναι ελάχιστη παρηγοριά για τις κυβερνήσεις και τις εταιρείες που πρέπει να κάνουν τις σωστές επιλογές τώρα - ή για άτομα που απλώς προσπαθούν να επιβιώσουν. Μην εκπλαγείτε αν το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα βιώσει την τεχνική του σφουμάτο (σσ: Η τεχνική του σφουμάτο είναι η ικανότητα του καλλιτέχνη - ζωγράφου να περνάει αργά από τον ένα τόνο στον άλλο χωρίς αισθητή οπτική διαφοροποίηση. Είναι το αργό πέρασμα από το φωτεινό στο σκιερό)».