Τον περασμένο Δεκέμβρη (29/12/2022) το Insider.gr είχε δημοσιεύσει ένα κείμενο με τίτλο «Γιατί η αναβάθμιση του δημόσιου χρέους δεν... φοβάται τις εκλογές».
Έκτοτε πολλά έχουν γραφτεί, πολλές «ημερομηνίες» για το πότε θα γίνει ή δεν θα γίνει η αναβάθμιση έχουν αναφερθεί. Μία εξ αυτών μάλιστα προβλέπει ότι αυτό θα μπορούσε να γίνει το ερχόμενο Σάββατο, αλλά μία εκτίμηση τελευταία, φαίνεται σε κάθε περίπτωση να έχει αναδειχθεί μέσα από δημοσιεύματα Οίκων Αξιολόγησης.
Μία εκτίμηση που υποστηρίζει ότι το όποιο εκλογικό αποτέλεσμα τελικά δεν πρόκειται να επηρεάσει το αναπότρεπτο της αναβάθμισης... Βέβαια, από μόνη της η αναφορά στην εκτίμηση αυτή, μεταφέρει την αναβάθμιση σε χρόνο μετά τις εκλογές, αφού την συσχετίζει έστω και αρνητικά με την ύπαρξη εκλογικού αποτελέσματος.
Ένα περίπου μήνα πριν από τις εκλογές, θα ήταν - παρ' όλα αυτά - σημαντικό να επισημάνει κανείς ότι εξαιρετικά κρίσιμες εξελίξεις έχουν στο μεταξύ μεσολαβήσει, που καθιστούν αναγκαία την επανεξέταση της... βιωσιμότητας του «αναπότρεπτου» της αναβάθμισης του ελληνικού δημόσιου χρέους.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Προϋπολογισμός Α' τριμήνου: Πρωτογενές πλεόνασμα 3,1 δισ. – Πάνω από το στόχο κατά 12,4% τα φορολογικά έσοδα
Τρεις εξ' αυτών των διεθνών εξελίξεων, αναμφίβολα επηρεάζουν, είτε άμεσα είτε έμμεσα και το περιβάλλον μέσα στο οποίο αξιολογείται το ελληνικό χρέος:
- Η τραπεζική κρίση η οποία αναμφίβολα δεν έχει εξαντληθεί και αναμένεται να πυροδοτηθεί σε ένα ευρύτερο κύκλο από την δραστική συρρίκνωση της οικονομικής ανάπτυξης σε συνθήκες πληθωρισμού και ραγδαία αυξανόμενου κόστους αναχρηματοδότησης του χρέους
- Η καθ' εαυτό οπισθοδρόμηση της οικονομικής δραστηριότητας διεθνώς όπως χαρακτηριστικά παρουσιάζεται στην τελευταία Έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ. «Μεταξύ 2022 και 2030, η μέση αύξηση του παγκόσμιου δυνητικού ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί κατά περίπου 1/3 από τον ρυθμό που επικρατούσε την πρώτη δεκαετία αυτού του αιώνα - σε 2,2% ετησίως».
- Η ΕΚΤ έχει διακόψει τις τις αγορές στήριξης των ομολόγων των υπερχρεωμένων χωρών και δεν διευκολύνει όπως μετά τον Μάρτη του 2020 το ελληνικό χρέος.
Με αυτά τα «νέα» δεδομένα, η αναβάθμιση του ελληνικού δημόσιου χρέους μοιάζει κυριολεκτικά σαν μία κίνηση κόντρα στο ρεύμα. Και είναι πράγματι τέτοια, αν υπολογίσει κανείς την ραγδαία επιδείνωση του διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο θα πρέπει να γίνει. Από μία άποψη, θα μπορούσε να πει κανείς, ότι αυτό που «παίζεται» είναι πράγματι ο χρόνος που θα χρειαστεί για να προλάβει να γίνει, πριν οι διεθνείς εξελίξεις την καταστήσουν αδύνατη.
Και οι λόγοι που αυτό «πρέπει» να συμβεί ακριβώς λόγω της συγκυρίας, έχουν πολλαπλασιαστεί.
Ένα κρίσιμο παράδειγμα: σε περίπτωση αναβάθμισης σε investment grade βαθμίδα, το πρώτο που θα συμβεί είναι ότι ο ΟΔΔΗΧ μπορεί άμεσα να αλλάξει και να επεκτείνει το δανειακό του πρόγραμμα από 7 μόλις δισ. ευρώ για το 2023 σε πάνω από 10 – 12 δισ. ευρώ, εκμεταλλευόμενος την μείωση των αποδόσεων και των spreads, τόσο στα ομόλογα όσο και στα έντοκα γραμμάτια.
Μία τέτοια κίνηση μέσα στο 2023, θα πολλαπλασίαζε και θα διεύρυνε την δυνατότητα προαγοράς χρέους από το Διακρατικό Δάνειο (GLF) του πρώτου μνημονίου – κάτι που ήδη έχει αρχίσει με μικρότερες δόσεις – χωρίς να επηρεάσει παρά ελάχιστα, το μέσο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους για τα επόμενα 5 – 6 χρόνια, ήτοι την χρονική περίοδο που η οικονομική δυσπραγία θα πιέζει οικονομία και τράπεζες.
Παράλληλα, η προεξόφληση του δανείου στις χώρες μέλη της Ευρωζώνης σε τόσο δύσκολες οικονομικές συνθήκες, θα μοιάζει ως μάνα εξ ουρανού για τους προϋπολογισμούς των χωρών των δανειστών, επηρεάζοντας έτσι ευνοϊκά την θέση της Αθήνας σε πολλά και κρίσιμα λόγω συγκυρίας μέτωπα ανοικτών διαπραγματεύσεων στις Βρυξέλλες...
Ένα δεύτερο παράδειγμα: Μια αναδιάταξη του προγράμματος δανεισμού του ελληνικού δημοσίου, λόγω της ευνοϊκότερης θέσης των ελληνικών ομολόγων στην δευτερογενή αγορά μετά την αναβάθμιση, θα μπορούσε να στηριχθεί αφ' ενός στην προσέλκυση ισχυρών συνταξιοδοτικών και ασφαλιστικών Ταμείων, τα οποία λόγω συγκυρίας αναζητούν με ακόμα μεγαλύτερη δυναμική τον συνδυασμό investment grade χρέους και επαρκείς αποδόσεις. Και αφετέρου θα διευρύνουν το περιθώριο της δημοσιονομικής πολιτικής που δεν θα χρειάζεται να δεσμεύει πόρους για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους...
Η διασφάλιση της εξυπηρέτησης του χρέους
Το πόσο εξασφαλισμένες είναι οι προϋποθέσεις για την διεκδίκηση της αναβάθμισης είχαν περιγραφεί στο ρεπορτάζ της 29/12/2022 στο Insider.gr με τον τίτλο “Γιατί η αναβάθμιση του δημόσιου χρέους δεν... φοβάται τις εκλογές”.
Και θα ήταν χρήσιμο να τις υπενθυμίσουμε, τόσο στην ορατή όσο και στην αόρατη πλευρά τους, γιατί παραμένουν σε ισχύ και σήμερα, εξηγώντας ταυτόχρονα και το γιατί οι επερχόμενες εκλογές είναι «γεγονότα» που δεν μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά και με καθοριστικό τρόπο την διαδικασία αναβάθμισης του χρέους.
Όπως σημειώνει το δημοσίευμα του Insider.gr: «Μια προσεκτική ανάγνωση στα διαθέσιμα στοιχεία, αλλά και στις ανακοινώσεις που τα συνοδεύουν –διατυπωμένες ενδεχομένως σκόπιμα σε μία γραφειοκρατικά αδιάφορη γλώσσα– αποκαλύπτει την ύπαρξη ενός δεύτερου «αόρατου» μαξιλαριού, παράλληλης ισχύος αλλά διαφορετικής φύσης με το γνωστό των 30 – 38 δισ. ευρώ».
Αυτό το... ανομολόγητο «μαξιλάρι» αφορά στην διασφάλιση έναντι «παντός καιρού» της εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους με ταυτόχρονη μείωσή του, όσο αφορά στο κομμάτι των διακρατικών δανείων του GLF μέσω της συνέχισης της προεξόφλησής του. Η φύση του «μαξιλαριού» αυτού είναι διαφορετική από εκείνη του γνωστού (εν μέρη δανειακού) των 30 – 38 δισ. ευρώ. Κατ' αρχήν, όσον αφορά την διάρκειά του αφορά τα επόμενα 2 συν 2 χρόνια και προβλέπει την συνέχιση της προεξόφλησης του διακρατικού δανείου των 52 δισ. ευρώ του πρώτου μνημονίου, του οποίου ήδη από το 2022 έχουν προπληρωθεί οι δόσεις του 2023, με ένα συνολικό ποσό 4 δισ. ευρώ μαζί με την προεξόφληση του υπολοίπου του δανείου του ΔΝΤ.
Το ενδιαφέρον είναι πως η προεξόφληση αυτή θα συνεχιστεί τα 3 – 4 επόμενα χρόνια με κεφάλαια που δεν θα χρειαστεί να τα δανειστεί ο ΟΔΔΗΧ από τις αγορές στις οποίες ήδη τα επιτόκια είναι υπερδιπλάσια από το κόστος εξυπηρέτησης του GLF. Τα κεφάλαια αυτά όπως έχει προγραμματιστεί προκύπτουν από την με επιτυχία ενεργό διαχείριση του χρέους τα τελευταία 4 – 5 χρόνια με την χρήση σύνθετων παραγώγων που έχουν διασφαλίσει ένα «αποδοτικό» hedging επί των ανατροπών που στο μεταξύ έχουν συμβεί στις χρηματαγορές.
Οι εκλογές και τα... «μαξιλάρια»
Το αξιοσημείωτο στην δημιουργία του δεύτερου αυτού «μαξιλαριού» είναι ότι έρχεται να καλύψει την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους και την διασφάλιση της μείωσής του (προεξοφλήσεις GLF) σε μία πολιτικά και οικονομικά ασταθή περίοδο, που κάθε άλλο παρά θετική μπορεί να χαρακτηριστεί για την προοπτική αναβάθμισης του χρέους σε investment grade βαθμίδα.
Ήδη, κάποιοι οίκοι αξιολόγησης χωρίς να έχουν λάβει υπόψη ακόμα τους παράγοντες αυτούς έχουν χαρακτηρίσει ως αρνητική συνθήκη το γεγονός πως η οικονομία βρίσκεται ενόψει εκλογών. Το ανομολόγητο μέχρι στιγμής «δεύτερο μαξιλάρι» στην πραγματικότητα διασφαλίζει ότι η ενδεχόμενη πολιτική αστάθεια και η αβεβαιότητα των εκλογών, δεν μπορεί να επηρεάσει την διαδικασία εξυπηρέτησης του χρέους, όχι μόνο την κρίσιμη διετία 2023 – 2024, αλλά και πέραν αυτής μέχρι και το 2025 – 2026...
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Oxford Economics: Κίνδυνοι στο «βάθος» για την Ελλάδα αλλά όχι πολιτική κρίση «τύπου 2015»
Ακόμα δε περισσότερο που αυτή η εσωτερική πολιτική αβεβαιότητα θα εξελίσσεται σε ένα διεθνές περιβάλλον περαιτέρω αύξησης των επιτοκίων από την ΕΚΤ. Στο περιβάλλον αυτό πρέπει να συνυπολογιστεί πως η επιλογή της προεξόφλησης τα επόμενα 3 – 4 χρόνια του διακρατικού δανείου του GLF, κάθε άλλο παρά τυχαία επιλογή είναι. Η κάθε δόση προεξόφλησης του GLF καταλήγει στα δημόσια ταμεία των χωρών/πιστωτών σε συνθήκες αυξανόμενων γι' αυτούς δημοσιονομικών αναγκών, γεγονός που, πέραν της μοναδικότητά του στις συγκεκριμένες συνθήκες, δημιουργεί θετική προαίρεση στην θέση της πάλαι ποτέ δυσπιστίας του δανειστή...
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι το «δεύτερο μαξιλάρι» έρχεται σαν ένα επιπλέον ασφαλιστικό... συμβόλαιο για το δημόσιο χρέους σε ένα απρόβλεπτα επιδεινούμενο διεθνές περιβάλλον, που διασφαλίζει την διαδρομή προς την αναβάθμιση του χρέους παρά τις πολιτικές και οικονομικές αναταραχές που μεσολαβούν...
