«Μάχη» να αποτινάξει τις σκιές της πληθωριστικής κρίσης που το συνόδευσαν καθ’ όλη τη διάρκεια της περασμένης χρονιάς δίνει το λιανεμπόριο τροφίμων στην Ευρώπη το 2023, με τις επιχειρήσεις του κλάδου να ποντάρουν στη μελλοντική τους ανάπτυξη, επενδύοντας στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, τις λύσεις αυτοματισμού, τη βιωσιμότητα, καθώς και στα retail media που αφορούν, μεταξύ άλλων, σε δίκτυα πολυμέσων λιανικής και πλατφόρμες διαφημίσεων.
Όπως αποτυπώνεται στη νέα έρευνα των EuroCommerce και McKinsey που παρουσιάστηκε στις Βρυξέλλες και φέρει τίτλο «The State of Grocery Retail Europe 2023: Living with and responding to uncertainty», ο ευρωπαϊκός κλάδος του λιανεμπορίου τροφίμων στιγματίστηκε το 2022 από τις πρωτοφανείς συνθήκες πληθωρισμού και ανατιμήσεων, με τους καταναλωτές να περιορίζουν την κατανάλωση και τις επιχειρήσεις να βρίσκονται αντιμέτωπες με σημαντική αύξηση του κόστους.
Ο πληθωρισμός ήταν άλλωστε το κορυφαίο θέμα συζήτησης μεταξύ καταναλωτών, λιανέμπορων και προμηθευτών την περασμένη χρονιά, με τον γενικό δείκτη τιμών στην Ευρωπαϊκή Ένωση να σκαρφαλώνει στο 9,2% το 2022 από 2,9% το 2021. Το αποκορύφωμα ήταν τον Οκτώβριο του 2022, με τον πληθωρισμό να εκτινάσσεται στο 11,5%. Πολύ υψηλότερα επίπεδα άγγιξε ωστόσο ο πληθωρισμός στα είδη διατροφής, με την πλειοψηφία των ευρωπαϊκών νοικοκυριών να δέχονται μεγάλες πιέσεις στα εισοδήματά τους.
Συνολικά, οι πωλήσεις στον κλάδο του λιανεμπορίου τροφίμων στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 2,9% το 2022 έναντι του 2021, με την αύξηση να τροφοδοτείται από τις πληθωριστικές πιέσεις, καθώς οι όγκοι μειώθηκαν κατά 3,6%.
Σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, η ανάγκη των καταναλωτών να προμηθευτούν βασικά είδη διατροφής χωρίς να χρειαστεί να πληρώσουν μια περιουσία, τους έστρεψε μοιραία στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας τα οποία παραδοσιακά αποτελούν πιο οικονομικές λύσεις.
Πού θα στηριχθεί η ανάκαμψη του λιανεμπορίου τροφίμων στην Ευρώπη το 2023
Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι ο κλάδος λιανικής τροφίμων στην Ευρώπη αναμένεται να ανακάμψει εντός του δεύτερου εξαμήνου του 2023, μέσω της σταδιακής ομαλοποίησης σε επίπεδο τιμών και όγκων, αλλά και μέσω της αναζήτησης των καταναλωτών για φθηνότερα τρόφιμα και της προσπάθειας των επιχειρήσεων να δημιουργούν οικονομίες κλίμακος. Το δικό τους ρόλο αναμένεται να διαδραματίσουν τα retail media και η εξελιγμένη χρήση των διαθέσιμων τεχνολογικών εργαλείων. Κορωνίδα όλων θα πρέπει να αποτελέσει η στενότερη συνεργασία των λιανέμπορων με τους προμηθευτές τους.
Καθώς η Ευρώπη διανύει τους πρώτους μήνες του 2023, η καταναλωτική εμπιστοσύνη επιστρέφει, όσο ο πληθωρισμός αυξάνεται με βραδύτερους ρυθμούς. Αν και απέχει πολύ ακόμη από τα προ πανδημίας επίπεδα, η καταναλωτική εμπιστοσύνη αυξάνεται συνεχώς εδώ και πέντε μήνες.
Επιφυλακτικές παραμένουν ωστόσο οι επιχειρήσεις του κλάδου. Σύμφωνα πάντα με την έρευνα των EuroCommerce και McKinsey η οποία πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 47 επικεφαλής επιχειρήσεων του κλάδου λιανικής τροφίμων στην Ευρώπη, το 44% εκτιμά ότι το 2023 θα είναι χειρότερο από το 2022, ενώ ένα 33% προβλέπει πως η νέα χρονιά θα είναι το ίδιο δύσκολη όσο η προηγούμενη. Μόνο ένα 23% εκτιμά πως εντός του 2023 θα βελτιωθούν οι συνθήκες στις αγορές. Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων συναινεί πως ψηλά στην ατζέντα της τρέχουσας χρονιάς θα βρεθούν τα αυξημένα κόστη και η διατήρηση της προτίμησης των καταναλωτών στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.
Οι οκτώ τάσεις που θα ανατρέψουν τις ισορροπίες στο λιανεμπόριο τροφίμων τα επόμενα χρόνια
Σε βάθος χρόνου και στη σκιά των πολλαπλών προκλήσεων που αντιμετωπίζει, ο κλάδος του λιανεμπορίου τροφίμων αναμένεται να μετασχηματιστεί ταχύτατα.
Οι νέες τάσεις που θα δώσουν τον τόνο το 2023 αλλά και τα επόμενα χρόνια συνοψίζονται ως εξής:
1) Σταδιακή ομαλοποίηση σε επίπεδο τιμών και όγκων
Εκτιμάται ότι οι τιμές λιανικής χρειάζονται περί τους 12 μήνες για να ακολουθήσουν την πορεία των τιμών των εμπορευμάτων. Καθώς οι τιμές των εμπορευμάτων έπιασαν «ταβάνι» κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου του 2022, αναμένεται πως η ομαλοποίηση των τιμών, η οποία θα βάλει φρένο και στη μείωση των όγκων, θα λάβει χώρα μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2023.
2) Εστίαση σε φθηνότερα τρόφιμα μέσω των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας
Το 84% των συμμετεχόντων στην έρευνα - ήτοι περισσότεροι από οκτώ στους δέκα ερωτηθέντες - θεωρούν ότι η ποιότητα των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας είναι ίδια ή ακόμη και ανώτερη έναντι των επώνυμων προϊόντων.
3) Διατήρηση των πιέσεων στο περιθώριο κέρδους και τα κόστη
Το 88% των επικεφαλής των επιχειρήσεων της λιανικής τροφίμων εκτιμούν ότι η πίεση στο περιθώριο κέρδους θα είναι ένα από τα κορυφαία ζητήματα που θα τους απασχολήσει καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023.
4) Αγώνας δρόμου για τη δημιουργία οικονομιών κλίμακος
Την ίδια ώρα, περισσότεροι από ένας στους δύο καταναλωτές - ήτοι ποσοστό 53% - αναζητούν διαρκώς τρόπους εξοικονόμησης χρημάτων κατά τη διάρκεια των αγορών τους, έναντι αντίστοιχου ποσοστού 41% την αμέσως προηγούμενη χρονιά. Η τάση αυτή φέρνει στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντος την ανάγκη δημιουργίας οικονομιών κλίμακος.
5) Το επικερδές κανάλι των online αγορών
Μετά από μια μικρή περίοδο στασιμότητας, μετά την «έκρηξή» του στο ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού, το ηλεκτρονικό εμπόριο αναμένεται σύντομα να επιστρέψει σε ένα μετριοπαθή ρυθμό ανάπτυξης. Ωστόσο, αρκετοί ακόμη είναι οι καταναλωτές που θεωρούν ότι οι ηλεκτρονικές αγορές και οι αγορές μέσω φυσικών καταστημάτων είναι δύο εντελώς ανεξάρτητα μεταξύ τους κανάλια διαφορετικής αξίας. Οι επιχειρήσεις του κλάδου θα πρέπει προκειμένου να κλείσει αυτό το χάσμα να παρέχουν ισχυρές προσφορές στα προϊόντα που διαθέτουν και στα δύο αυτά κανάλια.
6) Η ανάδειξη των retail media σε βασική «δεξαμενή» κέρδους
Όπως προκύπτει από επιμέρους ευρήματα της έρευνας, περί τα 11 δισ. δολάρια από τους ετήσιους προϋπολογισμούς για τα media, θα κατευθυνθούν στα retail media ως το 2025.
7) Συστηματική χρήση των τεχνολογικών λύσεων
Αυτοματοποίηση, τεχνολογία και λύσεις προηγμένης ανάλυσης δεδομένων αποτελούν χωρίς καμία αμφιβολία το μέλλον των επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου τροφίμων στην Ευρώπη.
8) Συνεργασία των λιανέμπορων με τους προμηθευτές τους σε θέματα βιωσιμότητας
Η ανάγκη για εντατικότερη συνεργασία μεταξύ των εκπροσώπων του λιανικού εμπορίου με τους προμηθευτές τους σε θέματα βιωσιμότητας και «πράσινης» ανάπτυξης καθίσταται πιο ισχυρή από ποτέ, προκειμένου να μειωθεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των επιχειρήσεων. Είναι ενδεικτικό ότι οι κλάδοι κρέατος και γαλακτοκομικών «πρωταγωνιστούν» στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στο περιβάλλον.
