Το δυναμικό «παρών» στα μεγάλα έργα μέσω παροχής χρηματοδότησης άνω των 10 δισ. ευρώ έχουν δώσει οι ελληνικές τράπεζες, παρέχοντας κεφάλαια για να προχωρήσουν σημαντικά και εμβληματικά projects, όπως αυτοκινητόδρομοι, αεροδρόμια, ενεργειακά κ.α.
Μιλώντας σε πάνελ για τις υποδομές και το Ταμείο Ανάκαμψης στο φόρουμ των Δελφών, ο κ. Κ. Βασιλείου, αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος και Επικεφαλής Corporate & Investment Banking της Eurobank, αναφέρθηκε σε χρηματοδοτήσεις, εγγυητικές και κεφαλαιακή επάρκεια, σε σχετικό πάνελ με ανθρώπους των υποδομών, όπως ο κ. Μπενρουμπή της ΜΕΤΚΑ, ο κ. Εξάρχου της Intrakat και άλλοι.
Η τραπεζική χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών
Σημείωσε ότι χρειάζεται χρηματοδότηση για τα έργα αλλά και για κεφάλαιο κίνησης στις εταιρείας, μαζί με τις εγγυητικές. «Τα τελευταία 3 χρόνια έχουν προχωρήσει ή προχωρούν υποδομές άνω των 15 δισ. ευρώ. Αυτές, θέλουν χρηματοδότηση 10-12 δισ. ευρώ, το 95% έχει δοθεί από ελληνικές τράπεζες», είπε χαρακτηριστικά. Ενδεικτικά αναφέρθηκε σε projects όπως η Εγνατία Οδός με χρηματοδότηση 1,2 δισ. ευρώ, ο ΔΑΑ με 1 δισ., τα περιφερειακά αεροδρόμια με 1 δισ. ευρώ, τα 3 οδικά ΣΔΙΤ (ΒΟΑΚ, Fly Over Θεσσαλονίκης, Καλαμάτα-Μεθώνη Πελοποννήσου) με περίπου 800 εκατ. ευρώ συνολικά.
Το concentration risk, ο ΒΟΑΚ και η Αττικής Οδός
Άρα, υπάρχουν κεφάλαια και ρευστότητα. Στις τράπεζες όμως, και έναντι του επόπτη τους, έχουνε το θέμα με το concentration risk (συγκέντρωση ρίσκου). «Δηλαδή, κάθε τράπεζα θα έχει διαθέσιμα περί τα 7 δισ. ευρώ, αν για κάθε μεγάλο έργο όπως ο ΒΟΑΚ και η Αττικής Οδός δώσουμε 600-700 εκατ. ευρώ, αυτό σημαίνει το 10% των διαθέσιμων κεφαλαίων που μπορούμε να δώσουμε. Ωστόσο, δεν υπάρχει ανησυχία, θα δοθούν τα κεφάλαια», σημείωσε. «Όταν η χρηματοδότηση που απαιτείται για την ιδιωτικοποίηση, της Αττικής Οδού για παράδειγμα, ξεπερνάει τα 2 δισ. ή του μεγάλου ΒΟΑΚ αγγίζει το 1,5 δισ., πρακτικά σημαίνει ότι η έκθεση της κάθε τράπεζας, σε καθένα από αυτά τα projects, θα αντιπροσωπεύει περίπου το 10% των κεφαλαίων της. Για να μη δημιουργήσω την οποιαδήποτε ανησυχία, έχουμε ήδη διασφαλίσει τη χρηματοδότηση αυτών των έργων», είπε χαρακτηριστικά.
Υπενθυμίζεται ότι το insider.gr από τον Δεκέμβριο του 2022 είχε αναφέρει ότι ο χώρος των υποδομών είναι ψηλά στην «ατζέντα» των χρηματοδοτήσεων από πλευράς τραπεζών, με τις επενδύσεις αυτές που έχουν μπει σε «τροχιά» υλοποίησης και χρηματοδότησης, να ξεπερνούν τα 15,3 δισ. ευρώ. Αντίστοιχες επενδύσεις άνω των 15 δισ. ευρώ χρηματοδοτούνται και στον τομέα ενέργειας. Ανάμεσα σε αυτά τα έργα που είναι στην «πρώτη γραμμή» (οδικά ή μη), σε αυτά ξεχωρίζουν το τμήμα της Ολυμπία οδού «Πάτρα – Πύργος», ο Οδικός άξονας Ριζόμυλος – Καλαμάτας (ΣΔΙΤ), το FlyOver Θεσσαλονίκης (οδικό ΣΔΙΤ), ο ΒΟΑΚ, οι Αερολιμένες Fraport & ΔΑΑ, ο Αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδας Ε-65, κτηριακά ΣΔΙΤ και φράγματα, έργα ύδρευσης (π.χ. Άρτας - Πρέβεζας) και logistics (Θριάσιο Ι), σιδηροδρομικά έργα σε Αττική, Πελοπόννησο κ.α., η Γραμμή 4 του Μετρό, κάθετοι άξονες της Εγνατίας Οδού, φοιτητικές κατοικίες, οι «έξυπνοι μετρητές» της ΕΥΔΑΠ, το ΣΔΙΤ ανάταξης του ΟΣΕ, το project στο Ελληνικό (μαζί με τα Malls), τα projects της REDS σε Καμπά και Γούρνες, ο Πύργος Πειραιά της Dimand (όπως και το logistics park στη Β. Ελλάδα αλλά και το project στο Ν. Φάληρο, στον Παπαστράτο κ.α.), τα «πράσινα» γραφεία των Noval – Brooklane, το Astakos Terminal κ.α.
Για να επιστρέψουμε σε όσα ανέφερε προ ημερών ο κ. Βασιλείου, σύμφωνα με το υψηλόβαθμο τραπεζικό στέλεχος, η κερδοφορία των τραπεζών είναι απαραίτητη, όχι μόνο για να αντέξουν πιθανούς μελλοντικούς κραδασμούς, αλλά κατεξοχήν, για να χρηματοδοτήσουμε την όποια μελλοντική ανάπτυξη. «Για κάθε 100 ευρώ δανείου, απαιτούνται κατ’ ελάχιστο 15 ευρώ ιδιωτικών κεφαλαίων. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν, ότι για να υλοποιήσουμε το πλάνο μίας καθαρής πιστωτικής επέκτασης 6 – 7 δισ. ευρώ, την τετραετία 2022 – 2025, απαιτούνται νέα κεφάλαια της τάξης του 1 δισ.. Αυτά τα κεφάλαια δεν μπορούν να προέλθουν από οποιαδήποτε άλλη πηγή πλην της κερδοφορίας μας και έχουμε δεσμευτεί ότι περίπου το 70% της κερδοφορίας μας θα αξιοποιηθεί γι’ αυτό το σκοπό», σημείωσε.
Μιλώντας για το RRF σημείωσε ότι μέσα σε 15 μήνες έχουν κινητοποιηθεί 2,5 δισ. κεφάλαια, τα οποία αντιστοιχούν σε σύνολο επενδύσεων 5 δισ. σε 130 projects, με βασικές περιοχές τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την ηλεκτροκίνηση, τον τουρισμό, τις τηλεπικοινωνίες, την αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας της βιομηχανίας, την ψηφιακή αναβάθμιση. Η εκτίμηση του είναι ότι, μέχρι το τέλος του έτους, αυτό το νούμερο θα διπλασιαστεί.
Το πρόβλημα με τις εγγυητικές – Απούσες οι ξένες τράπεζες
«Ένα άλλο ζήτημα είναι αυτό των εγγυητικών επιστολών, μιας και λόγο απουσίας άλλων παικτών στην αγορά, αναγκαζόμαστε να εγγυόμαστε τον εαυτό μας», είπε ο κ. Βασιλείου, αναφερόμενος στο θέμα των εγγυητικών. Όσον αφορά στις εγγυητικές, στην Eurobank δεν θεωρούνε ότι όλες οι εταιρείες είναι στην ίδια κεφαλαιακή κατάσταση. Επίσης, «τρώει πλαφόν» το δημόσιο που αργεί να επιστρέψει εγγυητικές. «Τα τελευταία χρόνια οι ξένες τράπεζες ήταν ηχηρά απούσες. Ελπίζουμε ότι εν όψει της ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας από την χώρα θα επιστρέψουν. Και να δανείσουν με ανταγωνιστικούς όρους. Αρωγοί μας μέχρι σήμερα είναι, εν μέρη τα Supranationals, όπως η ΕIB και η EBRD και διαρθρωτικά κεφάλαια, όπως το ΤΑΑ όπου μέσω επιχορηγήσεων και δανείων συνεισφέρουν σημαντικά στη χρηματοδότηση των έργων και στο να καταστούν τα έργα πιο ελκυστικά από πλευράς απόδοσης. Πάντως, οι ελληνικές τράπεζες είναι εμφατικά εδώ! Ας έρθουν όμως και οι ξένες», κατέληξε ο ίδιος.
Ποια προβλήματα «βλέπει» ο κατασκευαστικός κόσμος
Να σημειωθεί ότι είχε προηγηθεί η παρέμβαση του CEO της Intrakat, Αλ. Εξάρχου, στην οποία είχε αναδειχθεί το θέμα αυτών. Ο επικεφαλής της τεχνικής εταιρείας δήλωσε για άλλη μια φορά ότι «ο κλάδος βγήκε πρόσφατα από 10ετή κρίση, στελέχη έφυγαν εκτός Ελλάδας, οι εταιρείες έγιναν ανεπαρκή κεφαλαιακά κ.α. Ξαφνικά, οι 5 μεγάλες έχουν ιστορικό ανεκτέλεστο και θα το αυξήσουν περαιτέρω. Ερώτημα το πως αυτό θα απορροφηθεί και θα γίνουν τα έργα. Σημαντικό είναι η επιστροφή στελεχών αλλά και οι τράπεζες να υποστηρίξουν εταιρίες και έργα, γιατί υπάρχει πρόβλημα με παροχή εγγυητικών. Χωρίς αυτές, δεν θα γίνουν τα έργα», σημείωσε.
Τόνισε πως υπάρχουν προβλήματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπος ο κλάδος, όπως η έλλειψη ικανού τεχνικού και επιστημονικού προσωπικού, αλλά και αδυναμία των συστημικών τραπεζών να «σηκώσουν» το βάρος των εγγυητικών επιστολών που είναι απαραίτητες για την υλοποίηση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης. Το πρόβλημα αυτό προκύπτει κυρίως από τον όγκο των έργων που έχουν ή πρόκειται να δημοπρατηθούν στο άμεσο μέλλον, και ότι οι κατασκευαστικοί όμιλοι είναι επαρκώς κεφαλαιοποιημένοι και εντός της επόμενης διετίας, κατά τη διάρκεια της οποίας θα υλοποιούνται τα περισσότερα έργα, θα έχουν και ικανοποιητικό cash flow. Επομένως, το ερώτημα είναι εάν υπάρχει η δυνατότητα από τις τράπεζες να καλύψουν τις εγγυητικές επιστολές, ενώ κρίνει ότι σίγουρα θα πρέπει να υπάρξει μία λύση σε κυβερνητικό επίπεδο. Διαφορετικά, είναι ορατός ο κίνδυνος απώλειας των χρηματοδοτήσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς τα ενταγμένα έργα έχουν σφικτά χρονοδιαγράμματα υλοποίησης.
