Με κλειστά τα σημαντικότερα ενεργειακά μέτωπα, για τα οποία θα μπορούσε να χρειαστεί η άμεση λήψη πολιτικών αποφάσεων, ανοίγει η περίοδος της «επόμενης ημέρας» μετά τη διεξαγωγή της πρώτης εκλογικής αναμέτρησης.
Ως συνέπεια, για μία σειρά από κρίσιμα ενεργειακά ζητήματα, έχει διασφαλισθεί πως είναι απίθανο να χρειαστούν πολιτικές παρεμβάσεις τουλάχιστον για τον επόμενο 1 με 1,5 μήνα. Παρεμβάσεις που θα χρειαζόταν να πάρει η υπηρεσιακή κυβέρνηση – η οποία θα μεσολαβήσει μέχρι τη διενέργεια των δεύτερων εκλογών.
Βέβαια το «καθαρό» ενεργειακό τοπίο, σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ανοικτά θέματα που θα κληρονομήσει ο επόμενος (μη υπηρεσιακός) υπουργός ΠΕΝ, όπως για παράδειγμα την οριστικοποίηση των προληπτικών μέτρων για τη διασφάλιση επάρκειας φυσικού αερίου για τον επόμενο χειμώνα, αλλά και την ανάκτηση των υπερεσόδων των προμηθευτών ηλεκτρισμού. Ωστόσο, για όλα αυτά τα θέματα, υπάρχει η ευχέρεια ενός διαστήματος περίπου 1,5 μήνα, για την οριστικοποίηση των όποιων αποφάσεων.
Στον αντίποδα, «αναταράξεις» στη λιανική αγορά ρεύματος θα μπορούσε να προκαλέσει η λήξη της αναστολής της ρήτρας αναπροσαρμογής από την 1η Ιουλίου 2023 - όταν στην καλύτερη περίπτωση θα έχει μόλις αναλάβει καθήκοντα ο επόμενος (μη υπηρεσιακός) υπουργός ΠΕΝ. Το ενδεχόμενο αυτό ωστόσο προλήφθηκε με την παράταση του μέτρου έως τις 30 Σεπτεμβρίου.
Αν δεν είχε δοθεί παράταση, αυτό θα σήμαινε ότι στις 20 Ιουνίου οι προμηθευτές θα ανακοίνωναν για τελευταία φορά χρεώσεις για τον επόμενο μήνα, στο πλαίσιο των προϊόντων που εγκαινίασαν με το «πάγωμα» της ρήτρας και τα οποία θα μπορούσαν να αποσύρουν από τον Αύγουστο.
Συνέχιση και του πλαφόν στη χονδρεμπορική ρεύματος
Παράλληλα, από τις 2 Ιουλίου οι εταιρείες θα μπορούσαν να λανσάρουν νέα είδη συμβολαίων, είτε με ρήτρα είτε χωρίς. Επομένως, αν το μέτρο δεν παρατεινόταν, θα ήταν στη διακριτική ευχέρεια κάθε εταιρείας το αν θα ζητούσε ή όχι από τους πελάτες της, μέσα στην «καρδιά» του καλοκαιριού, να επιλέξει τη διάδοχη φόρμουλα με την οποία αυτοί θα προμηθεύονταν πλέον ρεύμα.
Μάλιστα, το ΥΠΕΝ έχει φροντίσει να ανακοινώσει επιδοτήσεις και για τον Ιούνιο (αλλά και να «ξεκλειδώσει» τη χρηματοδότηση των ενισχύσεων έως τότε), απαλλάσσοντας την επόμενη πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (που ενδεχομένως θα πάρει τη σκυτάλη) από το να αποφασίσει το ύψος της στήριξης για τον επόμενο μήνα και το να δρομολογήσει τις εκταμιεύσεις από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης.
Επίσης, οι επιδοτήσεις θα συνεχίσουν να αιμοδοτούνται οικονομικά και από τα «υπερέσοδα» από την εγχώρια χονδρεμπορική αγορά, καθώς ο μηχανισμός ανάκτησης παρατάθηκε επίσης μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου, από την 1η Ιουνίου 2023 που κανονικά έληγε.
Υπουργικές για τις τελευταίες εκκρεμότητες
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ηλεκτροπαραγωγοί αντιδρούν στην παράταση του μέτρου, υποστηρίζοντας ότι επεκτείνει χρονικά μία σειρά στρεβλώσεων. Επίσης, τονίζουν πως πλέον τα ποσά που εισρέουν για τις επιδοτήσεις προέρχονται σχεδόν αποκλειστικά από τις ΑΠΕ, για τις οποίες υπάρχει εναλλακτική φόρμουλα ανάκτησης των υπερεσόδων τους. Από την άλλη πλευρά, πρόθεση του ΥΠΕΝ ήταν ο μηχανισμός να υπάρχει «σε επιφυλακή» τόσο για το μεταβατικό διάστημα ανάδειξης της νέας κυβέρνησης, όσο και για όλο το καλοκαίρι – υπό το ενδεχόμενο ενός νέου ανοδικού ράλι των τιμών.
Την ίδια στιγμή, με μία σειρά Υπουργικών Αποφάσεων (που εκδόθηκαν πάντως στο… παρά πέντε), το ΥΠΕΝ διευθέτησε τις εκκρεμότητες σε θέματα που πρέπει να «τρέξουν» άμεσα. Έτσι, μεταξύ άλλων «ξεκλείδωσε» τους επόμενους διαγωνισμούς για την εγκατάσταση νέων ΑΠΕ, αλλά και την ανάπτυξη στα νησιά των πρώτων «πράσινων» μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με μπαταρίες – που προορίζονται για την Κρήτη.
Επίσης, με την προκήρυξη του «Εξοικονομώ 2023», έκλεισε η έναρξη ενός μεγάλου κύκλου προγραμμάτων, για τα οποία δεν έπρεπε να καθυστερήσει η εκκίνηση. Πριν από το νέο πρόγραμμα εξοικονόμησης κατοικιών, είχε προηγηθεί η αφετηρία του «Εξοικονομώ-Ανακαινίζω για Νέους», του «Φωτοβολταϊκά στις Στέγες», του «Ανακυκλώνω – Αλλάζω θερμοσίφωνα», του «Φορτίζω Παντού» και του προγράμματος επιδότησης για την παραγωγή προϊόντων ενεργειακής μετάβασης («Produc-Ε Green»).
Τα ανοικτά ζητήματα για την επόμενη κυβέρνηση
Αν και όλα δείχνουν πως βραχυπρόθεσμα δεν θα χρειαστούν άμεσες πολιτικές αποφάσεις για να «ξεκολλήσουν» ενεργειακά θέματα, στον χρονικό ορίζοντα ανάδειξης της επόμενης κυβέρνησης τοποθετούνται σημαντικές εκκρεμότητες που θα πρέπει να λυθούν. Έτσι, μία από τις βασικές προτεραιότητες του επόμενου υπουργού θα είναι να οριστικοποιηθούν τα μέτρα προληπτικής δράσης για την επάρκεια φυσικού αερίου τον επόμενο χειμώνα.
Για αυτό τον σκοπό, σημαντικότερο «αγκάθι» είναι η διαπραγμάτευση με την Κομισιόν, με σκοπό τη σημαντική αναπροσαρμογή προς τα κάτω των ποσοτήτων αερίου που θα κληθούν οι εγχώριες εταιρείες προμήθειας να αποθηκεύσουν σε Ιταλία και Βουλγαρία. Με βάση τον ευρωπαϊκό Κανονισμό, οι ποσότητες αυτές προκύπτουν στο ιλιγγιώδες (και «τσουχτερό») νούμερο των 7,5 Τεραβατώρων. Ενδεικτικό της ανάγκης αναθεώρησης είναι το γεγονός πως πέρυσι αν και αποθηκεύτηκαν μόλις 1,14 Τεραβατώρες, το κόστος αποζημίωσης των εταιρειών ξεπέρασε κατά πολύ τα 65,85 εκατ. ευρώ που είχε προβλέψει η ΡΑΑΕΥ.
Στην επόμενη κυβέρνηση φαίνεται πως περνά και η «καυτή πατάτα» των υπερεσόδων των εταιρειών προμήθειας, καθώς σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις έως και την τελευταία ημέρα θητείας της απερχόμενης κυβέρνησης, δεν υπογράφηκε η ΚΥΑ που είναι απαραίτητη για την «ενεργοποίηση» του μέτρου. Επίσης, η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να ξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις με την Κομισιόν για την αναθεώρηση του Ταμείου Ανάκαμψης, στο πλαίσιο του οποίου θα προστεθούν και επιδοτήσεις 760 εκατ. ευρώ σε ενεργειακές δράσεις, μέσω του REPowerEU.
Παράλληλα, θα χρειαστεί να «τρέξει» τη δημόσια διαβούλευση του επικαιροποιημένου Εθνικού Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), όπως αυτό θα διαμορφωθεί με τις τροποποιήσεις που θα προκύψουν από τις διαβουλεύσεις με την Κομισιόν, ώστε στη συνέχεια να κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Από τη νέα κυβέρνηση θα «περάσει» επίσης η έγκριση του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης υπεράκτιων αιολικών πάρκων, θέτοντας σε πρώτη φάση σε δημόσια διαβούλευση τη ΣΜΠΕ για το σύνολο των περιοχών στις ελληνικές θάλασσες που μπορούν να «φιλοξενήσουν» έργα.
Την ίδια στιγμή, θα κληθεί να εκδώσει την Υπουργική Απόφαση που θα θέσει σε εφαρμογή το νέο καθεστώς αυτοκατανάλωσης «πράσινης» ηλεκτρικής ενέργειας, όπως και να δρομολογήσει το μοντέλο στήριξης (Green Pool) για την κάλυψη των αναγκών των ενεργοβόρων βιομηχανιών με «πράσινο» ρεύμα.
