Η πιο πρόσφατη συνάντηση μεταξύ του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν και του κορυφαίου Ρεπουμπλικανού Κέβιν Μακάρθι στον Λευκό Οίκο δεν οδήγησε σε συμφωνία, φέρνοντας τις ΗΠΑ ένα βήμα πιο κοντά στη χρεοκοπία.
Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι η πολύμηνη διαμάχη για το όριο του χρέους επιβαρύνει ήδη την οικονομία. «Εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι μια συμφωνία είναι δυνατή, αλλά ο χρόνος τελειώνει», λέει η Νάνσι Βάντεν Χούτεν της Oxford Economics.
Εάν η κυβέρνηση των ΗΠΑ αθετήσει τις υποχρεώσεις της όσον αφορά το χρέος της, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να διολισθήσουν σε ύφεση και να επηρεάσουν τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές.
Ωστόσο ακόμα και αν επιτευχθεί συμφωνία για την αποφυγή της χρεοκοπίας, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις θα υπάρξουν και πάλι αρνητικές συνέπειες. Και αυτό γιατί το αμερικανικό ΥΠΟΙΚ θα πρέπει να εκδώσει νέα ομόλογα σε μεγάλη κλίμακα για να αναπληρώσει τα ταμειακά αποθέματα, με συνέπεια την απόσυρση ρευστότητας από τις χρηματοπιστωτικές αγορές, κάτι που θα ήταν συγκρίσιμο με μια αύξηση του βασικού επιτοκίου κατά 1/4 της ποσοστιαίας μονάδας.
Την ίδια ώρα, στο τραπέζι έχει πέσει και Plan B, το οποίο -αν και έχει αποκλειστεί - προβλέπει την έκδοση ενός πλατινιένου νομίσματος αξίας ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων για να πληρωθούν οι λογαριασμοί.
Το ενδεχόμενο της στάσης πληρωμών στις ΗΠΑ την 1η Ιουνίου (ή το αργότερο έως τις 15 Ιουνίου το αργότερο σύμφωνα με άλλες εκτιμήσεις) έχει προκαλέσει μεγάλη ανησυχία και στη Γερμανία
Με δημοσίευμά της η κορυφαία γερμανική οικονομική εφημερίδα Handelsblatt, απαντά σε 5 κρίσιμες ερωτήσεις σε σχέση με την τρέχουσα κρίση στις ΗΠΑ.
1. Ποιες είναι οι συνέπειες εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία;
Επειδή η κυβέρνηση των ΗΠΑ δαπανά περισσότερα από όσα εισπράττει, το ανώτατο όριο χρέους πρέπει να αυξάνεται τακτικά.
Αυτή τη στιγμή βρίσκεται στα 31,4 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ και μόνο το Κογκρέσο των ΗΠΑ μπορεί να το αυξήσει. Οι Ρεπουμπλικάνοι και οι Δημοκρατικοί εκφράζουν διαφορετικά συμφέροντα και μέχρι στιγμής δεν έχουν καταφέρει να συμφωνήσουν σε αυτό. Οι Δημοκρατικοί του Αμερικανού προέδρου Μπάιντεν δεν διαθέτουν δική τους πλειοψηφία και ως εκ τούτου εξαρτώνται από τους Ρεπουμπλικάνους.
Εάν το Υπουργείο Οικονομικών δεν είναι πλέον σε θέση να δανείσει επιπλέον χρήματα, οι ΗΠΑ αθετούν τα εκκρεμή δάνεια, απειλώντας με χρεοκοπία. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι σε μια τέτοια περίπτωση η αμερικανική οικονομία θα χάσει 8.000.000 θέσεις εργασίας και θα διολισθήσει σε ύφεση. Ακόμη και μια σύντομη χρεοκοπία θα προκαλούσε τεράστια ζημιά, σύμφωνα με ανάλυση του Λευκού Οίκου.
Η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν εκτιμά ότι η «ημερομηνία Χ» -το σημείο στο οποίο το υπουργείο της δεν έχει πλέον αρκετά μετρητά- θα επιτευχθεί ήδη από την 1η Ιουνίου.
Οι αναλυτές της Goldman Sachs υποθέτουν μια ελαφρώς μεταγενέστερη ημερομηνία, 8 ή 9 Ιουνίου. Η Oxford Economics πιστεύει μάλιστα ότι το υπουργείο Οικονομικών θα μπορούσε να αναβάλει μια οξεία χρεοκοπία μέχρι τις 15 Ιουνίου.
Ωστόσο, η αμερικανική κυβέρνηση θα πρέπει να παγώσει τις πληρωμές για την κοινωνική ασφάλιση ή την ασφάλιση υγείας εκατομμυρίων πολιτών πριν από αυτή την ημερομηνία, προκειμένου να διατηρήσει το ταμείο.
Ως εκ τούτου, οι ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων φοβούνται μια «καταστροφή» για την οικονομία, διότι δεν θα επηρεαστούν μόνο οι άνθρωποι που βασίζονται στην οικονομική βοήθεια και δεν θα την λαμβάνουν πλέον, «αλλά και τα σούπερ μάρκετ όπου ψωνίζουν και τα εστιατόρια όπου τρώνε».
Σε συνδυασμό με τον πληθωρισμό και τους φόβους για ύφεση, αυτό θα μπορούσε να «επιφέρει σοβαρό πλήγμα στην αμερικανική οικονομία», σύμφωνα με την Oxford Economics.
2. Ποιες είναι οι σαφείς συνέπειες για τις αγορές;
Οι επενδυτές στις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές ανησυχούν εδώ και καιρό για μια χρεοκοπία, παρόλο που το κλίμα στη Wall Street ήταν απροσδόκητα αισιόδοξο τις τελευταίες ημέρες. Δεδομένου ότι μια χρεοκοπία των ΗΠΑ δεν έχει συμβεί ακόμη, ακριβείς προβλέψεις δεν είναι δυνατές.
Οικονομολόγοι και αναλυτές, ωστόσο, έχουν προειδοποιήσει για ένα τέτοιο σενάριο τους τελευταίους μήνες με ασυνήθιστα σκληρά λόγια. «Μια χρεοκοπία θα ήταν ένα καταστροφικό πλήγμα για την ήδη αδύναμη οικονομία. Οι παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές και και η οικονομία θα διαλυόταν, και ακόμη και αν βρεθεί μια γρήγορη λύση, οι Αμερικανοί πιθανότατα θα πλήρωναν αυτή τη χρεοκοπία για γενιές», δήλωσε ο Μαρκ Ζάντι, επικεφαλής οικονομολόγος του οίκου αξιολόγησης Moodys σε ακρόαση στο Κογκρέσο τον Μάρτιο.
Προηγουμένως είχε περιγράψει μια αποτυχία των διαπραγματεύσεων ως «οικονομικό Αρμαγεδδώνα». Ο Ζάντι, όπως και πολλοί άλλοι οικονομολόγοι και αναλυτές, αναμένει ότι οι αγορές θα καταρρεύσουν και η οικονομία θα διολισθήσει σε ύφεση. Τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα θεωρούνταν επί μακρόν απαλλαγμένα από κινδύνους και ο σχετικός κίνδυνος άλλων περιουσιακών στοιχείων μετριόταν σε σχέση με αυτά. Η ξαφνική συνειδητοποίηση ότι τα κρατικά ομόλογα δεν είναι τελικά τόσο χαμηλού κινδύνου θα προκαλούσε ένα ευρύ φαινόμενο ντόμινο.
Το κόστος χρηματοδότησης για το κράτος θα αυξηθεί. Εάν οι οίκοι αξιολόγησης υποβαθμίσουν την πιστοληπτική ικανότητα των ΗΠΑ, όπως ανακοινώθηκε, θα υποβαθμιστούν και τα εταιρικά ομόλογα. Αυτό θα αύξανε το κόστος χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις.
3. Ποια είναι η εμπειρία από το παρελθόν;
Από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, το Κογκρέσο έχει αυξήσει το ανώτατο όριο του χρέους των ΗΠΑ 102 φορές και μέχρι στιγμής έχει λειτουργήσει όλες τις φορές. Όμως η σημερινή κατάσταση είναι απρόβλεπτη, επειδή τα πολιτικά ρήγματα έχουν βαθύνει και ο χρόνος για διαπραγματεύσεις εξαντλείται.
Το 2011, οι ΗΠΑ απέτρεψαν την εθνική χρεοκοπία μόλις 72 ώρες πριν από την «ημερομηνία Χ». Οι ΗΠΑ έχασαν την υψηλότερη πιστοληπτική ικανότητα από τον οίκο αξιολόγησης S&P, γεγονός που οδήγησε το κόστος δανεισμού για τις ΗΠΑ σε υψηλά επίπεδα για χρόνια. Η κατάρρευση του χρηματιστηρίου σήμαινε ότι χάθηκαν τότε 2,4 τρισεκατομμύρια δολάρια σε πλούτο των νοικοκυριών. Σήμερα, η πίστωση είναι πιο ακριβή από ό,τι ήταν τότε, και ο τραπεζικός τομέας δέχεται ούτως ή άλλως επίθεση.
«Το 2011 ήταν μια πολύ διαφορετική κατάσταση, βρισκόμασταν σε κατάσταση ανάκαμψης από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση», δήλωσε στους New York Times ο Ράνταλ Σ. Κρόστσνερ, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο. «Στην τρέχουσα κατάσταση, όπου το τραπεζικό σύστημα είναι πολύ εύθραυστο, αναλαμβάνεις περισσότερο ρίσκο. Σωρεύεις την ευπάθεια πάνω στην ευπάθεια».
4. Ποιες ζημιές θα παραμείνουν, ακόμη και σε περίπτωση που οι συνομιλίες ολοκληρωθούν με επιτυχία;
Ακόμη και αν επιτευχθεί εγκαίρως συμφωνία, δεν θα εξαλειφθούν όλα τα προβλήματα, προειδοποιούν οι αναλυτές της Wall Street. Βραχυπρόθεσμα, οι συνέπειες της κρίσης χρέους θα μπορούσαν να προκαλέσουν και πάλι αναταράξεις στις αγορές, προειδοποιεί ο Άρι Μπέργκμαν της εταιρείας αναλύσεων Penso Advisors στη Νέα Υόρκη.
Ο Μπέργκμαν επισημαίνει μια εξέλιξη που δεν έχει συζητηθεί πολύ μέχρι στιγμής: το υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να εκδώσει νέα ομόλογα σε μεγάλη κλίμακα για να αναπληρώσει τα ταμειακά αποθέματα. Αυτό θα απέσυρε ρευστότητα από τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Οι αναλυτές της Bank of America υποθέτουν ότι αυτό το βήμα θα ήταν συγκρίσιμο με μια αύξηση του βασικού επιτοκίου κατά ένα τέταρτο της ποσοστιαίας μονάδας.
Σε αυτό προστίθεται και η μείωση του συνολικού ισολογισμού της Fed, η οποία σε κάθε περίπτωση αποσκοπεί στην απόσυρση ρευστότητας από τις αγορές, αφού η κεντρική τράπεζα έχει παράσχει εδώ και καιρό στη Wall Street πρόσθετα κεφάλαια.
Αυτό θα έπληττε την αμερικανική οικονομία σε μια εποχή που πολλοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι η ύφεση είναι αναπόφευκτη. «Έχουμε δει ξανά και ξανά στο παρελθόν ότι η μείωση της ρευστότητας έχει αρνητικό αντίκτυπο στις αγορές κινδύνου, όπως οι μετοχές και οι πιστώσεις», δήλωσε ο Μπέργκμαν στο πρακτορείο Bloomberg.
Οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να γίνουν αισθητές και μεσοπρόθεσμα - ειδικά αν ο Μπάιντεν αναγκαστεί να κάνει σημαντικές παραχωρήσεις και να υιοθετήσει μέτρα λιτότητας. Οι οίκοι αξιολόγησης Fitch και Moody's έχουν διαμηνύσει ότι θα μπορούσαν να υποβαθμίσουν την πιστοληπτική ικανότητα των ΗΠΑ εάν μια χρεοκοπία πλησιάσει επικίνδυνα. Αυτό από μόνο του είναι αρκετός λόγος για ένα τέτοιο βήμα. Θα οδηγούσε σε περαιτέρω αύξηση του κόστους χρηματοδότησης των ΗΠΑ.
Τα δάνεια για αυτοκίνητα και κατοικίες, τα οποία βασίζονται στις αποδόσεις των δεκαετών κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ, θα μπορούσαν τότε επίσης να αυξηθούν περαιτέρω και να αυξήσουν περαιτέρω τον κίνδυνο ύφεσης.
5. Υπάρχει Plan Β;
Ο Μπάιντεν θα μπορούσε να παρακάμψει τον Μακάρθι και να πείσει ορισμένους μετριοπαθείς Ρεπουμπλικανούς στη Βουλή και τη Γερουσία να ψηφίσουν υπέρ της αύξησης του ορίου. Αυτό θα ήταν εφικτό μέσω της λεγόμενης αίτησης απαλλαγής, η οποία επιβάλλει την εξέταση ενός νομοσχεδίου εάν το ζητήσει η πλειοψηφία των αντίστοιχων σωμάτων. Η διαδικασία είναι φιλόδοξη, καθώς απαιτεί όλους τους Δημοκρατικούς και τουλάχιστον πέντε Ρεπουμπλικάνους στη Βουλή των Αντιπροσώπων πρόθυμους να σταθούν απέναντι στο κόμμα τους.
Μια άλλη επιλογή είναι η εξής: η αμερικανική κυβέρνηση θα μπορούσε να συνεχίσει να δανείζεται και να υποστηρίξει ότι είναι υποχρεωμένη από το Σύνταγμα των ΗΠΑ να πληρώνει τα χρέη της. Ωστόσο, προειδοποιούν οι εμπειρογνώμονες, αυτή η προσέγγιση go-it-alone θα προσέλκυε αμέσως καταγγελίες στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Κάθε φορά που συζητείται το ανώτατο όριο χρέους των ΗΠΑ, εμφανίζεται και αυτή η περίεργη παραλλαγή: Το Υπουργείο Οικονομικών θα μπορούσε να κόψει ένα νόμισμα πλατίνας αξίας ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων για να πληρώσει τους λογαριασμούς. Ωστόσο, η υπουργός Οικονομικών Γέλεν έχει αποκλείσει αυτό το ενδεχόμενο
Φώτο: Getty Images
